ZİHİN FELSEFESİ

Locke İngiliz deneyciliğinin en önemli temsilcilerinden biridir ve modern deneysel psikolojinin öncülerinden kabul edilir. Deneyci tutumuyla Descartes’ın akılcılığına ve insan zihninde doğuştan fikirler olduğuna karşı çıkmıştır. İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme adlı eserinin ilk kitabını, Descartes’ın doğuştan fikirler görüşünü çürütmeye ayırmıştır. Doğru cevap C'dir.

Locke’nın algı kuramını; nesne, zihin, nesnenin zihinde oluşturulmuş idesinden oluşmuş üçlü bir algı kuramı şeklinde düşünebiliriz. Locke’a göre, ideler zihinsel olmayan maddi dünyayla algılayan bilinçli zihin arasındaki aracılar gibidir. Doğru cevap E'dir.

Hume’un bilginin bütün içeriğini ya da bütün anlamlı önermeleri ya ide ilişkileriyle ya da olgu ilişkileriyle ilgili iki sınıftan birine girecek şekilde ayırması Hume Çatalı olarak bilinir.

Hume’un benlik ya da kendilik idesinin de aynen, nedensellik idesi gibi, duyumsal bir karşılığı olmadığını, dolayısıyla anlamsız olduğunu savunur. Hume için gerçekten var olduğundan ve bilgisinden emin olabileceğimiz tek şey izlenimlerdir. Doğru cevap A'dır.

İdealizm dünyanın ve varoluşun düşünmeye ve bilince bağlı olduğunu, tinsel, ruhsal veya zihinsel süreçlerin fiziksel gerçekliği belirlediğini savunan bir öğretidir. Doğru cevap A'dır.

Berkeley, dış dünyanın, zihinden bağımsız bir gerçekliği olamayacağı sonucuna varmıştır. Berkeley’in fiziksel dünyaya ilişkin idealist kuramı “var olmak, algılanmış olmaktır” (esse est percipi) diktumu ile ifade edilir.

Kant’ın zihin felsefesi açısından önemi, onun, metafiziğin bir bilim olarak olanaklı olup olmadığını araştırdığı, Saf Aklın Eleştirisi (Kritik der reinen Vernunft) adlı kitabından kaynaklanır. Kant bu kitabında (ve daha sonra bu kitabın kısa bir özeti olarak hazırladığı Prolegomena’da), metafiziğin, çağındaki durumundan hareket ederek, metafizik profesörü olarak, bilim olma iddiasındaki metafiziğin, bilim olma koşullarını ortaya koymaya çalışır. Doğru cevap A'dır.

“Saf aklın ödevi” olarak ortaya konan sorun, sentetik (a priori) yargıları kullanarak iş gören bilimlerin kendilerinin nasıl olanaklı oldukları sorusunu da doğurur. Sentetik (a priori) yargılara ilişkin soru dört alt soruya ayrılır:

1. Saf matematik nasıl olanaklıdır?
2. Saf doğa bilimi nasıl olanaklıdır?
3. Genellikle metafizik nasıl olanaklıdır?
4. Bilim olarak metafizik nasıl olanaklıdır?

Doğru cevap E'dir.

Kant’a göre, düşünmenin kalıcı öznesi yalnızca mantıksal bir öznedir, ama biz bu özneyi gerçek özne olarak düşünme eğilimindeyizdir. Bizim bu özneyi görü yoluyla kavramamız imkansızdır, çünkü her görüleme gerçekte duyum yaşantısına karşılık gelir. Dolayısıyla onu bilemeyiz, çünkü bir şeyi bilmek her zaman için kesinlikle olanaklı görülere sahip olmaktır. Dolayısıyla özne deneyimlenmez, yalnızca kabul edilir. Doğru cevap E'dir.

Kant’ın çok alıntılanan deyişiyle söylenecekse “Duyusallık olmadan bize hiçbir nesne verilemez ve anlama yetisi olmadan hiçbir şey düşünülemez. İçeriksiz düşünceler boş, kavramsız görüler kördür”. Anlama yetisinin içini dolduran bu kavramlar, deneyimden gelmemelerine rağmen yalnızca deneyime ilişkin olarak kullanılabilir. Doğanın genel yasaları olarak kategoriler, deney aracılığıyla doğadan edinilen yasalar değildirler, tersine, doğanın kendisi, genel olarak deneyi olanaklı kılan yasalardan çıkarılır.  Doğru cevap A'dır.

Locke  İngiliz deneyciliğinin en önemli temsilcilerinden biridir ve modern deneysel psikolojinin öncülerinden kabul edilir.

Locke'a göre deneyim aracılığı ile oluşan ideler dış duyum yoluyla aktarılır.

Locke'a göre maddesel töz dışında, ikinci töz tinsel töz dür.

Locke'a göre birincil nitelikler,  cisimlerin hangi niteliklerine ilişkin ideler, onların benzerleridir ve modelleri cisimlerin kendilerinde vardır ve nesnenin kendisine ait nesnel niteliklerdir.

Locke'un algı kuramı, temsil kuramı olarak da bilinir.

Hume'un bilginin bütün içeriğini ya da bütün anlamlı önermeleri ya ide ilişkileriyle ya da olgu ilişkileriyle ilgili iki sınıftan birine girecek şekilde ayırması Hume çatalı olarak bilinir.

Berkeley aşırı deneyci bir tavırla sadece duyumlar aracılığıyla edindiğimiz deneyimlerimizi öne sürmüştür.

Kant, eserlerinde zihin kavramını değil, akıl kavramını kullanır.

Kant'a göre, transendental ideler, üç sınıf oluşturur ve bunların birincisi düşünen öznenin mutlak birliği, ikincisi görünüş koşulları dizisinin mutlak birliği, üçüncüsüde düşüncenin bütün nesneleri koşulunun mutlak birliğini içerir.

Kant, anlama yetisi kavramlarının idelerin kendi bilgisinin elde edilmesi amacıyla kullanılmasına aşkın kullanılış denir.