ZİHİN FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 10

Zihinsellikle bağlantılı bir başka bilgisel özellik kişinin sahip olduğu mevcut zihinsel durumların “yanılmaz” ve “kişinin kendisi için özel” olduğudur. Zihinsel olaylar veya en azından acı, ağrı ya da diğer duyumlar söz konusu olduğunda, kişi onları deneyimleyenin kendisi mi yoksa başkası mı olduğu konusunda hata yapmaz. Zihinsel olayların, kişinin kendisi için, özel olmasının temelinde bu fikir vardır. Yani, eğer kişi bir yerinin ağrıdığına inanıyorsa o zaman bir yeri ağrıyordur ve eğer inanmıyorsa o zaman bir yeri ağrımıyordur; dolayısıyla kişi bir yerinin ağrıyıp ağrımadığına ilişkin yanlış bir inanca sahip olamaz. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Aristoteles’in akıl (logos) anlamında ruh kavramıyla örtüşen akıllı ruhun nitelikleri “etrafımızdaki herkesi sevmek; hakikat ve alçakgönüllülük ve hiçbir şeye olduğundan fazla değer vermemek” olarak tanımlanır.

Görüşleri özetlenenmonist (tekçi) düşünür Parmenides'tir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Tek töz olan Tanrı'nın iki ana nitelikte, yani yer kaplama ve düşünce sıfatlarıyla, yer kaplayan töz ve düşünen töz olarak iki farklı dünya meydana getirdiğini savunan görüşe Çifte yön öğretisi adı verilir.

Berkeley aşırı deneyci bir tavırla sadece duyumlar aracılığıyla edindiğimiz deneyimlerimizi öne sürmüştür.

İfadesel tutum, bir insanla bir ifade arasındaki bilişsel ilişkilere işaret eden bir zihinsel durumdur.

Descartes, zihin ve madde olarak iki töz vardır,her tözün de belirleyici bir niteliği vardır.

Descartes'e göre zihnin belirleyici niteliği düşünme'dir.

Descartes'ın varlığı zihin ve madde olarak birbirine indirgenemeyen iki töze ayırması, töz düalizmi hangisi olarak adlandırılır.

Paralelizm görüşünün en önde gelen temsilcisi olan 17.yüzyıl düşünürü Leibniz'dir.

Ara nedencilik, Descartes'ın zihin ve beden düalizmini çıkış noktası olarak alan aşağıdaki görüşlerden hangisi bu iki töz arasında bir nedensellik ilişkisi olmadığını, zihinsel ve fiziksel olaylar arasında ancak Tanrı'nın aracılığıyla bağ kurulabldiğini söyler.

Epifenomenalizm, zihinsel olayların mekanik beyin süreçlerinin yan ürünü olduğunu ileri süren düalist bir kuramdır.

Yalnızca fizikse tözün var olduğunu kabul eden ve zihinsel olayların fiziksel beynin özel nitelikleri olduğunu öne süren düalist görüşe nitelik düalizmi  adı verilir.

Felsefi davranışçılığın en önemli temsilcisi Ryle'dir.

İşlevselcilik,  zihinsel bir durum, işleviyle tanımlanır ve her bir zihinsel durum için onu tanımlayan işlevsel bir rol vardır.

“Yalın his” ve “algılanmış nitelikler” (qualia) ifadeleri, bahsedilen niteliksel zihinsel durumları ifade etmekte kullanılır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İfadesel tutum bir insanla bir ifade arasındaki bilişsel ilişkilere işaret eden bir zihinsel durumdur. İfadesel tutumlar genellikle doğru veya yanlış olabilen düşünme içeriklerini ifade ederler. Bir tutum olarak, insanın her hangi bir ifadeye karşı inanma, isteme, korkma veya umma gibi farklı zihinsel yönelimlere sahip olabileceğine, dolayısıyla yönelimselliğe işaret ederler. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bahsi geçen düalist düşünür Descartes'tır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Psikofiziksel Paralelizm görüşünü savunanlara göre, zihin ile beden arasında gerçekte bir nedensellik ilişkisi olmadığı halde sanki nedensel olarak birbiriyle etkileşimleri varmış gibi görünür. Aslında, zihinle ilgili olaylar kendi nedensellik zinciri içersinde ve bedenle ilgili olaylar da kendi nedensellik zinciri içersinde birbirine paralel bir şekilde gerçekleşmektedir. Tekrar çivinin üstüne oturma örneğine dönecek olursak, paralelizme göre çivinin üstüne oturmanız (fiziksel olay) yerinizden sıçramanıza (fiziksel olay) sebep olacaktır. Çivinin üstüne oturduğunuz anda duyduğunuz acı hissi (zihinsel olay) yerinizden sıçrama arzusu (zihinsel olay) yaratacaktır. Çivinin üstüne oturmanız sadece zamansal olarak acı hissinden öncedir, ancak onun nedeni değildir. Zihinle ilgili olayların bedenle ilgi olaylarla düzenli bir şekilde birbirine paralel olarak gerçekleşmesi aralarında bir nedensellik bağı olduğu anlamına gelmez. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İdealizm yalnızca zihinsel olayların ya da zihinlerin var olduğunu ileri süren görüştür. İdealizm hem zihinsel, hem de fiziksel olayların ve şeylerin, birbirinden bağımsız var olduğunu ileri süren düalizm görüşüne taban tabana zıttır. Ancak, idealizme göre fiziksel olayların ve şeylerin var olmadığını söylemek, yanlış ve yanıltıcıdır. İdealizm zihinsel olmayan hiçbir fiziksel olay ve şeyin olmadığını savunur. İdealistler fiziksel dünyadaki nesnelerin var olduğunu reddetmezler, yalnızca onların kendilerini algılayacak, düşünecek bir zihnin dışında, var olduklarını reddederler. Doğru yanıt E seçeneğidir.