ZİHİN FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 15

Bilinç, düşünme, öznellik, bireysellik ve kendilik kavramları zihin felsfesinin temel kavramları arasında yer alır. Töz kavramı ise daha ziyade metafiziğin ilgi alanına girer. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İnsan zihninin işleyişinde bulunan ve düşünceler arasında bağ ve düzen kurarak akıl yürütmeyi yöneten belli ilkelere aklın ilkeleri adı verilir. Bunlar özdeşlik, çelişmezlik ve üçüncü halin imkânsızlığı ilkeleridir. Özdeşlik ilkesine göre bir şey ne ise odur. Özdeşlik bir şeyin kendisiyle aynı olmasıdır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kendilik kendi kendisinin bilincinde olan bir bireyin durumunu ifade eder. Yani, bir kendilik, bir birey olduğunun bilincinde olan bir bireydir. Bu kendilik olmak için gerekli olmasına rağmen yeterli koşul değildir. Çünkü; bir birey, ilkece kendisinin bilincinde olabilir ama, bunun bilincinde olduğu şey olduğunun farkında olmayabilir. Ancak, kendisinin bilincinde olmayan birey, hala kendisi olmasına rağmen, bir kendilik değildir. Kendilik olmanın yeterli koşulu, bir bireyin kendi olduğu birey olduğunun bilincinde olması ve bunun bilincinde olan birey olduğunun bilincinde olmasıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Zihinsel ve fiziksel olan arasında önemli epistemolojik farklılıklar mevcuttur. Bu epistemolojik farklılıklar arasında en önemlisi, birinci şahıs önceliğidir.
Kendi zihinsel durumlarımıza, en azından önemli bir bölümüne özel bir şekilde,
dolaysız olarak erişebiliyoruz gibi görünmektedir. Örneğin diş ağrısı durumunda, böylesi
bir öncelikli durumda olan kişi dişçiniz değil, sadece sizsiniz. Bu duruma da zihin felsefesinde verilen ad "birinci şahıs önceliği"dir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

René Descartes 17. yüzyılda zihinsel olanı özsel olarak düşünürken maddesel olanı da özsel olarak, uzamsal bir şey olarak ayırmıştır. René Descartes zihinsel ve fiziksel olan arasında yapmış olduğu bu ayrımla modern felsefede ikicilik (düalizm) akımının öncüsü olmuştur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Zihinsel olanın varlık sahibi olan ya da olmayabilen bir nesnesinin ve içeriğinin olması ya da bir nesneye yönelmiş olması özelliğine “yönelimsellik” adı verilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Fizikalizm gerçek dünyada fiziksel olgu ve olayların dışında bir şeyin var olduğunu reddeder. Fizikalizm Neurath, Carnap, Ayer gibi filozoflar tarafından ortaya konan mantıksal pozitivizm görüşü ile büyük oranda örtüşür. Zihin felsefesi bağlamında fizikalizm, kabaca zihnin maddeden bağımsız var olamayacağını ve her tözün tamamen fiziksel olduğunu iddia eden bir görüştür. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Thumos kelimesi İlyada’da sadece hareket ya da uyarılma anlamındadır. Ama aynı zamanda thumos sanki kişinin kalbi ya da yüreği gibidir. Benzer anlamda kullanılan bir başka kelime de hemen her zaman anatomik olarak diyaframda konumlandırılan phren kelimesidir.

Varlığın özünün sorgulanması zihin felsefesi ile ilgili değildir. Varlık felsefesi ile ilgilidir.

Herakleitos, doğa filozofları içinde, insana akılcı bir varlık olarak akışın içinde anlam yükleyen ilk düşünürdür.

Parmenides’in şiirlerinde tanrıça Parmenides’e duyularından çok mantığı izlemesini çünkü, sadece mantıkla varlığın bir ve tek olduğunun anlaşılabileceğini vurgular.

Nous Yunanca tin, zeka, akıl, us, zihin anlamlarına gelir. Başlangıçlarından itibaren hem Yunan mitolojisinde hem de felsefesinde evrende düzenleyici bir ilke arayışının ürünü olarak Anaksagoras tarafından ortaya atılmıştır.

Protagoras’a göre bilgi, bilen kişinin algısına dayanır ve özneldir. Şeylerin bilgisini edinebilmek için elimizdeki tek araç duyularımızdır.

Demokritos'a göre evrenin ilk ilkeleri atomlar ve boşluktur. "Nous" kavramı Anaksogaras ile birlikte ortaya çıkmıştır.

Bir bütün olarak bakıldığında Platon’un felsefesi, akıl ve madde, Tanrı ve dünya ile ruh ve beden arasında kesin bir şekilde tanımlanmış bir düalizme dayanan akılcı bir felsefedir.

Doğa filozofları insanı ele almaktan çok varlık sorunuyla ilgilenmişler

Anaksimandros’a göre, eğer su evrenin özü olsaydı o zaman maddenin diğer bir unsuru olan ateşi yok etmez, toprağı da ayrıştırmazdı. Su, ateş, hava ve topraktan ibaret olan dört unsur sürekli olarak birbirleriyle çakıştıkları için, ne bu dört unsurdan birinin ne de bunların arasında kalan bir tözün, evrenin temeli olduğunu düşünmemiştir.

Herakleitos, lego (söylemek, anlatmak, konuşmak) fiilinden türetilen logos terimini fragmanlarda üç temel anlamda kullanır: (1) söz, söyleme, anlatma ve söylem; (2) yasa, kural ölçü, ilke ve miktar; (3) saygınlık

Buharlaşarak bedenden ayrılan ruh (akıl), yeniden bir başka bedende var olarak diyalektik anlamda niteliksel bir değişim geçirir. Herakleitos’un ırmak argümanının anlamı budur: “Aynı ırmaklara girenlerin üzerinden farklı sular akar; ruhlar nemli olandan buharlaşır” (Herakleitos, Fr. 12).

Parmenides’in şiirlerinde tanrıça Parmenides’e duyularından çok mantığı izlemesini çünkü, sadece mantıkla varlığın bir ve tek olduğunun anlaşılabileceğini vurgular. Duyularsa sadece, şeylerin birbirinden nasıl ayrıldığına ve sayılarına ilişkin bilgi verir.