YURTTAŞLIK VE ÇEVRE BİLGİSİ

Anayasa’da 1995 yılında yeniden yapılan bir değişiklikle de TBMM üye sayısı 550’ye çıkarılmıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, her yıl Ekim ayı nın ilk günü kendiliğinden toplanır. Meclis, bir yasama yılında en çok üç ay tatil yapabilir; ara verme veya tatil sırasında Cumhurbaşkanınca toplantıya çağrılır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek olmalıdır.

Hâkimler ve Savcılar Kurulu onüç üyedenoluşur ve iki daire halinde çalışır.

Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi seçilemez.

18 yaşını dolduran ve milletvekili seçilebilmek için Anayasa’da öngörülen gerekli diğer koşulları taşıyan her Türk vatandaşı milletvekili seçilebilir.

2017 yılında Anayasada yapılan değişiklikleAskeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve askeri mahkemeler kaldırılarak, sivil yargıdan ayrı askeri yargı düzeni uygulamasına son verilmiştir.

Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hâllerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazete’de yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez. İptal kararları geriye yürümez.

Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.  Ayrıca, mahallî idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı için, bir yasama döneminde iki seçim yapılır. İlk seçilenlerin görev süresi iki yıldır, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise o yasama döneminin sonuna kadar devam eder.

Devletin yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç temel işlevi vardır. Bu işlevleri yerine getiren organlar Anayasamızda belirtilmiştir. Buna göre yasama işlevi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından, yürütme işlevi Cumhurbaşkanı tarafından, yargı işlevi ise bağımsız ve tarafsız mahkemeler tarafından yerine getirilmektedir.

Türkiye’de milletvekili seçilme yaşı zaman içinde değişmiştir. 2006 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile milletvekili seçilebilme yaşı 30’dan 25’e indirilmiştir. 2017’deki en son değişiklikle de 18 yaşına düşürülmüştür.

1982 Anayasası, yasama yetkisinin Türk milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’ne ait olduğunu ve bu yetkinin devredilemeyeceğini belirtmiştir.

Kimlerin milletvekili seçilemeyeceği Anayasada belirtilmiştir. Buna göre; “en az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler”.

Yasama görevinin niteliği ve öneminden dolayı TBMM üyelerinin hukuki statüsüne ilişkin Anayasa’da çeşitli hükümler bulunmaktadır. Bunlar arasında milletin temsili, yasama sorumsuzluğu, yasama dokunulmazlığı ve üyeliğin düşmesi sayılabilir.

Yasama sorumsuzluğuna “kürsü dokunulmazlığı” da denilir.

Anayasa’ya göre “Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanı, Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Başkanı, Başkan vekilleri, Kâtip Üyeler ve İdare Amirlerinden oluşur.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, genel olarak, 1982 Anayasası’nın 87. maddesinde düzenlenmiştir. Bunlar: • Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak • Bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek • Para basılmasına vesavaş ilanına karar vermek • Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak • Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek.

Meclis, güvensizlik oyu (gensoru önergesi) ile her zaman hükümeti (Bakanlar Kurulu) düşürebilir.

Ayrıca, Anayasa’da yargıç ve savcıların güvencesini sağlamak üzere Hâkimler ve Savcılar Kurulu adında anayasal bir organ oluşturulmuştur. Kurul’un yapısı ve işleyişine ilişkin Anayasada yer alan düzenlemeler şöyledir: • Hâkimler ve Savcılar Kurulu onüç üyeden oluşur ve iki daire halinde çalışır. • Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. • Adalet Bakanlığı ilgili Bakan Yardımcısı Kurulun tabiî üyesidir. • Kurulun, üç üyesi adlî yargı hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi idarî yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay üyeleri, üç üyesi öğretim üyeleri ile avukat16 Nisan 2017 tarihli anayasa değişikliklerini hükümet sistemleri ile ilişkilendirerek yorumlayınız. Türkiye Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanlarını sırasıyla sayınız. 16 Nisan 2017 tarihli halkoylamasıyla yürütme alanında ne tür değişiklikler olmuştur? Açıklayınız. Öğrenme Çıktısı 4 Yürütme organının kimlerden oluştuğunu saptayabilme Araştır 2 İlişkilendir Anlat/Paylaş 85 Yurttaşlık ve Çevre Bilgisi lar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. • Üyeler dört yıl için seçilir; süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir. • Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz.