YURTTAŞLIK VE ÇEVRE BİLGİSİ

Türk topraklarındaki ilk sigorta ve gü­vence-teminat çalışmaları, şirketleşme öl­çüsünde on dokuzuncu yüzyıl sonlarında yabancılar tarafından başlatılmıştır. Daha sonra Osmanlı Umum Sigorta Şirketi adı­na kurulan kuruluş ile ilk yerli sigorta iş­letmesi faaliyete geçmiştir.

Yurttaşların vazifelerini şu şekilde sıralayabiliriz:

İkinci Dünya Savaşı öncesinde yaşanan 1929 krizi ile birlikte pazarda yaşanan olumsuz gidişten etkilenmeyen tek ülke Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. Bunun sebebi, Birinci Dünya Savaşı’ndan çıkmış olan ülkenin, yatırımsal açıdan devlet eliy­le reform hareketlerine başlaması ve üre­tim sahasında yine devlet eliyle harekete geçmiş olmasıdır.

Devlet, piyasadaki işleyişin lehte veya aleyhte ol­ması durumunda, toplumun çıkarını ve piyasanın dengesini koruma amacı ile zaman zaman politi­ka anlamında müdahale edebilmektedir.

Sosyal devlet kavramı, sadece ülkenin iktidar yapısı altında değil, sorumluluk alanları çerçevesin­de bütün yerel yönetimleri ile vücut bulan bir siste­mi içermektedir.

Sosyal devlet anlayışı içerisinde, kamu eliyle birlikte sivil toplum kuruluşları ortak paydaşlarda sosyal sorumluluk fa­aliyetleri yürütebilirler. Ağaçlandırma, madde bağımlılığı ile mücadele, kız ço­cuklarının okula gönderilmesi gibi, çok sayıda uç noktalardan örnek konular ile bu ortak çalışma faaliyetleri gerçekleştiri­lebilir.

Türkiye’de yetki sahasında refah devletinin sosyal anlamdaki so­rumluluğu altı ana bakanlık etrafında toplanmıştır: Tarım ve Orman Bakanlığı; Çevre ve Şehir­cilik Bakanlığı; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlı­ğı; İç İşleri Bakanlığı; Sanayi ve Teknoloji Bakanlı­ğı; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’dır.

Tıpkı sosyal devlet kavramının içeriğinde olduğu gibi, şirketlerin de sosyal sorumluluklar adına bir gündemi oluşmaya başlamış ve küresel anlamdaki rekabet şartlarında dış eğilimler takip edilmeye baş­lanmıştır. Bunun birinci sebebi, bireylerin gözünde kötü bir gösterim oluşturulmaması, ikinci sebebi ise devlet yapılarının yapılandırmaya gitme için çe­şitli yaptırımlarla zorunlu hale getirmesidir.

Sosyal devlet, imparatorlukların çöküşü ve oluşmuş iktisadi gerilimin üstesinden gelinmesi üzerine ortaya atılmış fikri bir oluşumla ortaya çıkmıştır. Öncesinde ise, çeşitli ticari ve askeri grupların, ülkeler arasındaki anlaşmalara bağlı iyileştirmeler ve ayrıcalıklara sahip olunması adına yapılan eylemler açısından bir temele sahip olduğu savunulsa dahi, ortaya çıkışı bu mevcut sistemin kırılması ile meydana gelmiştir. Doğru cevap B seçeneği.

İktisadi anlamdaki birliktelik oluşturma ihtiyacı ve beraber hareket etme gereksinimleri doğrultusunda başta İngiltere olmak üzere çeşitli girişimler gerçekleştirilmiştir. Amaç, ortak bir konsorsiyum oluşturma doğrultusunda hastalığa ve ölümlere dayalı problemlere karşı birliktelik sağlama ve güvence-teminat sağlanması ile krizlerin önüne geçilmesidir. 1793 yılının bir başlangıç olarak geçtiğinin tespit olduğu, küçük örgütlenmeler altında meydana gelen bu tip organizasyonlar, İngiltere’de büyük rol üstlenmiştir. Ancak İngiltere’nin bu noktadaki önemi daha başkadır. 1839 yılında, örgütlenmelere dair getirdiği iktisadi kontrol mekanizması ile hem de yapının bir sistem yaratımı vasıtasıyla kontrolünün sağlanması ile resmi kimliğe bir anlam kazandırmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sultan Abdülaziz’in onayıyla 1863 yılında yoksul ve yetim çocukların eğitimi için kurulan Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye, yani bugünkü ismiyle Darüşşafaka (Darüşşafaka, b.t.) ve Sultan İkinci Abdülhamid Han tarafından 1896’da açılmış olan Darülaceze kurumudur. Darülaceze ile birlikte, Türk topraklarında yüzyıllardan beri süre gelen yoksul ve bakıma muhtaç olan tüm kişilere yapılan yardımların modern anlamda bir sistematiğe kavuşturulması sağlanmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

57. sayfada sosyal devletin faaliyetlerine bakıldığında A,B,C ve E şıklarının bu faaliyetler arasında olduğu görülürken D şıkkının yurttaş vazifeleri arasında yer aldığı görülmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitabın 57. sayfasında yer alan yurttaşların devlete karşı sorumlulukları incelendiğinde A,C,D ve E şıklarının yurttaşların görev ve sorumlulukları arasında yer aldığı ifade edilmişken B seçeneğinin devletin, vatandaşlarına karşı görev ve sorumlulukları arasında olduğu görülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Mevcut üyeler, büyükşehirlerin asli belediyeleri olduğu kadar, büyükşehirlere bağlı ilçe yönetimleriyle de oluşabilmektedir. Uluslararası alanda bağlayıcılığı olan bu yapıya üye olan yönetimler, beş ana hedef üzerinde yerine getireceklerine dair taahhüt vermektedirler. Bunlar Bulkeley’in de bahsettiği gibi (2005), sırasıyla; enerji çıktılarına ve çevresel etkilere dair tahmin raporları oluşturmak; çıktılardaki etkilerin azaltılması üzerine hedef geliştirmek; yerel çevre eylem planı oluşturmak; yerel politikaların uygulamaya konmasını ve devam ettirilebilir olmasını sağlamak için ölçüm çalışmaları gerçekleştirmek ve en nihayetinde bu politikalardan nihai sonuçlar elde etmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye’den özellikle Bursa (ICLEI, 2006) ve Gaziantep (ICLEI: Urban Leds, b.t.) Büyükşehir Belediyeleri’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda üyesi olan oluşum, temel anlamda çevre ile ilgili negatif etkileri, yerel yönetimlerin bilgilendirmeleri vasıtasıyla tüm uluslarda farkındalık oluşturulması ile bertaraf etmeyi hedeflemektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Refah devleti içerisindeki asli vazifeler, birincil anlamda devletlerin bakanlıkları ve bu bakanlıkların yetkilendirme sahalarında görülmektedir. Bu anlamda Türkiye’den örnek verilecek olursa, yetki sahasında refah devletinin sosyal anlamdaki sorumluluğu altı ana bakanlık etrafında toplanmıştır. Bunlar, Tarım ve Orman Bakanlığı; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı; İç İşleri Bakanlığı; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’dır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye’nin yerel yönetimler dışında fiilen ilişkiler kurduğu çevre örgütleri de bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi, Dış İşleri Bakanlığı’nın bizatihi ilişki içerisinde bulunduğu, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP- United Nations Environment Program)’dır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal devlet, kişilerin kendi yaşamlarını daha kolay ve güvence ile sürdürebilmeleri, birlik ve beraberliklerini koruyabilmeleri adına bağlandıkları devlet kavramının, iktisadi ve sosyo-politik güncellemeler ile yeniden yorumlanmış halidir. Doğru cevap D'dir.

İkinci Dünya Savaşı öncesinde yaşanan 1929 krizi ile birlikte pazarda yaşanan olumsuz gidişten etkilenmeyen tek ülke Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. Doğru cevap B'dir.