YURTTAŞLIK VE ÇEVRE BİLGİSİ

Her şeyin din ve tanrı merkezli bir anlayışla bezendiği Orta Çağ düşüncesinde ne insan değerli bir varlıktı ne de demokrasi kavramı. İnsan sadece Tanrısal olana itaat eden bir varlıktı. Tanrısal olanı temsil ettiği iddiasıyla ilahi bir güç atfedilen yöneticiler Orta Çağ’da egemenlik alanlarını daraltacak hiçbir düşünce kıvılcımının yeşermesine izin vermemişlerdi. Dolayısıyla Orta Çağ’da örgütlü bir insan hakları düşüncesi hiç gelişmemişti.

John Locke insan hakları düşüncesinin gelişimi noktasında en önemli figürlerden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü aynı dönemdeki toplum sözleşmesi öğretilerinden farklı olarak ‘yaşam-özgürlük mülkiyet-baskıya karşı direnme’ formülünü ortaya koyarak bireyin temel hak ve özgürlüklerini koruma adına bir siyasi yapılanmanın gerekliliğine dikkat çekmiştir.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi başta yaşama hakkı olmak üzere bireyin diğer sahip olduğu hak ve özgürlüklerini korumaya yönelik birçok düzenlemeye sahiptir. Herkesin eşit haklara sahip olduğu bir düzen arayışının temsili bu bildirgede kölelik ve işkence de yasaklanmıştır. Kimse keyfi gerekçelerle özgürlüğünden mahrum edilemez ve herkes yasalar önünde eşit muamele görür. Bugün üye devletleri kontrol edebilecek bir mekanizmaya sahip olan İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi uluslararası düzeyde bağlayıcılığı olan bir belge niteliği durumundadır. Türkiye bu bildirgeyi 1976 yılında imzalamıştır.

İkinci Kuşak Haklar, sosyalist geleneklere dayanan ekonomik, sosyal ve kültürel haklardır. Bu haklar sanayileşme sürecinde işçi sınıfının mücadeleleri sonunda elde edilmiş haklardır. İkinci kuşak haklar; sosyal, ekonomik ve kültürel haklardır. Çalışma hakkı, sendikal haklar, adil ve uygun işte çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı, ailenin, anneliğin, çocukların ve gençlerin korunması hakkı, yaşama ve sağlık standardı hakkı, eğitim hakkı, kültürel yaşama katılma hakkı ikinci kuşak haklardır.

Devletin müdahale etmemesi gereken haklar negatif haklardır. Temelinde özgürlük düşüncesi olan haklardan kişiler mahrum bırakılamaz. İnsanın din ve vicdan hakkı, ifade özgürlüğü hakkı, özel hayatının özel kalması hakkı, istediği partiyi destekleme hakkı negatif haklardan bazılarıdır. Devlet kişinin bu hakları söz konusu olduğunda herhangi bir müdahalede bulunmamalıdır. Çünkü bu haklar başkasına zarar veren haklar değildir.

Modernite, aydınlanma düşüncesinin bir ürünü olarak aklın kullanımı ve gereklerinin yerine getirilmesi sürecinin bir ürünüdür ve toplumun toptan değişimi ile hareket eden bir yapıya sahip olmuştur. Modernitenin siyasi projesi, toplumsal ve siyasal yaşamı dönüştürerek, insan eylemlerini bu akıl çizgisi ile uyumlu bir toplumsal örgütlenme içine yerleştirmektedir.

“Siyasi terminolojide “ulus” ve “devlet halkı” aynı anlamda kullanılırken hukuksal terminolojide “ulus” kavramı; ortak köken, en azından ortak dil, kültür ve tarih ile şekillenmiş siyasi bir topluluk anlamına gelmektedir. Demek ki, devlet halkının, ulusa dönüşmesi belli özellikteki somut yaşam biçimlerinde gerçekleşmektedir.