YURTTAŞLIK VE ÇEVRE BİLGİSİ

Laiklik felsefi olarak , inanma eylemi ile değil, akıl ve mantık yoluyla düşünme yetisi olarak açıklanmaktadır.

Laiklik kavramının hukuki zemindeki karşılığı 1924’ te gündeme gelmiş, Halifelik Makamının kaldırılması ile birlikte 1937 yılında anayasadaki yerini almıştır.

Sekülerizm zaman zaman laiklik kavramı yerine kullanılabilmektedir.

Sekülerizm kavramıı onaltıncı yüzyılda M. Luther tarafından ortaya atılmıştır.

Laikliğin farklı modelleri, ülkelerin taşıdıkları özelliklere göre tercih edilmiştir. Bir ülkenin siyasi, sosyal, ekonomik yönleri o ülkenin laiklik modelini belirlemede farklı ölçütlerdir.

Hukuki açıdan; devletin toplumun tüm dini inançlarına eşit mesafede ve karışmaksızın duruş sergilemesi; yönetimde de bu temeli benimsemesi üzerine inşa edilmiştir.

16. yy. da M. Luther tarafından ortaya atılmış sekülerizm, tamamen dünyevi olanı önemseyen, dünyevi işleri ön plana çıkaran içeriktedir. Sekülerizm, Latince bir sözcük olmakla birlikte ‘yüzyıl’, ‘çağ’ anlamlarını taşımaktadır.

Sigmund Freud (1856- 1939), farklı bir sekülerleşme süreci ortaya çıkarmıştır. Ona göre; din bütün ifadelerini bilim ve deneyle ispatlamak zorunda kalmıştır ve dini fikirler, sadece psikolojik bir sürecin sonucudur.

Laiklik kelimesinin Türkiye’de ilk kez kim tarafından ve ne zaman zikredildiği tam olarak bilinmemektedir. Ancak laiklik çerçevesinde değerlendirilebilecek bazı uygulamaların Osmanlı döneminden bu yana mevcut olduğu bilinmektedir.

Laiklik felsefi olarak; inanma eylemi ile değil, akıl ve mantık yoluyla düşünme yetisidir.

Temel anlamda on dokuzuncu yüzyıl ortalarında Fransa’da ortaya çıkan laiklik terimi, eğitim ve politika alanında eşit mesafe düşüncesini temel alırken; teknik ilerlemelerin getirdiği kültürel yapı değişimine de katkılar sunmuştur.

Ünlü bir Müslüman bilim adamı olan İbn-i Haldun, laik düşüncenin gerçek bir öncüsü olarak ortaya çıkmıştır. Devletin var oluşunu ve toplumların evrimini, tanrısal iradeye değil, toplumsal-ekonomik nedenlere dayandırarak açıklamıştır.

Fransa’da, ihtilal sonrası ilk yasal düzenleme 1905 yılında yapılmıştır. Bu da, aslında devletin toplumdaki hassasiyetler adına devletin dini anlamdaki garantörlüğüne örnek gösterilebilir.

Sekülerizm, teokrasinin karşısında duran kavram olarak devletin işleyiş sistemlerinde ve siyasi yapılanma da dinin ayrı tutulmasının ötesinde farklı manalar da ihtiva etmektedir.

Sigmund Freud’un {1856- 1939}, farklı bir sekülerleşme süreci ortaya çıkarmıştır. Ona göre; din bütün ifadelerini bilim ve deneyle ispatlamak zorunda kalmıştır ve dini fikirler, sadece psikolojik bir sürecin sonucudur. Dini iddialar deney ve gözlemden uzak, denenebilirlikten çok ayrı bir yerdedir. Yanlışlanmak ve test edilmekten uzaktır ve sadece kişinin kanılarına bağımlıdır. Dini olgular gözle görülemez ve test edilemezdir, ispatı yoktur. Bundan dolayı da kimse bu olguya inanmaya zorlanamaz.

Halifelik Makamı’nın kaldırılması ile birlikte, Türkiye’de yeni bir dönem başlamış ve laiklik1937 yılında anayasadaki yerini almıştır.

Halifelik, ilgili topraklardaki manasını yitirmesi sebebiyle devlet katında korumaya alınmıştır. Bu korumanın altın anahtarı ise laiklik olmuştur. Böylece hem gayrimüslimlerin hem de Müslüman Türklerin hakları modern bir devlette eşit biçimde garanti altına alınmıştır.

Sekülerizm, matbaa ile birlikte, İncil’in çoğaltılmasını takiben gelinen süreçte Avrupa gündemine oturmuş, yönetimi ve insanların sosyolojik yaşantılarını sorgulayan bir mekanizma oluşmasında etkili olmuştur.

Sekülarizasyon kavramında, laikliğin temel uygulama prensipleri yanında, bireyin hayatındaki sosyal yaşantısına odaklanmaktadır.

İnsanın doğaya karşı kendisini savunma ihtiyacından ortaya çıkan din de, bir çeşit kendini savunma anlamı taşımaktadır. Bunu bir örnekle açıklayan Freud, dini küçük bir çocuğun ailesinden alacağı huzura benzetmiştir. Küçük bir çocuk gibi, insan kendine bir din ve Tanrı yaratmıştır. Freud’a göre din, hem illüzyon hem de bir yanlıştır. İllüzyondur, çünkü insanın istekleri gerçekleştirilebilir özellik taşımaktadır. Yanlıştır, çünkü rasyonel ve bilimsel temeller üzerine oturmamıştır.