Kamu Yönetiminin Yapısı: Yerinden Yönetim Kuruluşları

• Yerel yönetimler il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir.
• Yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.
• Yerel yönetim seçimleri beş yılda bir yapılır
• Yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile olur.
• Merkezi yönetim, yerel yönetimler üzerinde, yerel hizmetlerin idarenin bütünlüğü
  ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum
  yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir.
• Yerel yönetimler belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla kendi aralarında Cumhurbaşkanının izni ile birlik kurabilirler.
• Yerel yönetimlere görevleriyle orantılı gelir kaynakları sağlanır

“il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda
gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek
oluşturulan kamu tüzel kişileridir.”

Merkezi yönetim, yerel yönetimler üzerinde, yerel hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir.

il özel idareleri, belediyeler ve köy yönetimleri

İl Genel Meclisi, İl Encümeni, Vali

a. Gençlik ve spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde,
b. İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri belediye sınırları dışında, yapmakla görevli ve yetkilidir ”

• Stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını görüşmek ve karara bağlamak
• Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek
• İl çevre düzeni planı ile belediye sınırları dışındaki alanların imar planlarını görüşmek ve karara bağlamak
• İl özel idaresi adına imtiyaz verilmesine ve il özel idaresi yatırımlarının yap-işlet veya yap-işletdevret modeli ile yapılmasına, il özel idaresine ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek
• İl özel idaresi tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek
• Diğer mahalli idarelerle birlik kurulmasına, kurulmuş birliklere katılmaya veya ayrılmaya karar vermek

İl encümeni valinin başkanlığında, genel sekreter ile il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği üç üye ve valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üyeden oluşur.

İl Özel İdaresi Genel sekreteri, il özel idaresi teşkilatının validen sonraki en üst düzey
yöneticisidir. İl özel idare hizmetlerini vali adına ve onun emirleri yönünde, mevzuat
hükümlerine, il genel meclisi ve il encümeni kararlarına, il özel idaresinin amaç ve politikalarına, stratejik plan ve yıllık çalışma programına göre düzenler ve yürütür. Bu amaçla il özel idaresi kuruluşlarına gereken emirleri verir ve bunların uygulanmasını gözetir ve sağlar. 

İl Encümeninin görev ve yetkilerinden bazıları şunlardır:
• Stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip il genel meclisine görüş bildirmek
• Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak, Kanunlarda öngörülen cezaları vermek
• Belediye sınırları dışındaki umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek

Stratejik plan, kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için
izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plandır.

Belediye yönetiminin organları, belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanından oluşmaktadır.

Hizmet yerinden yönetim kuruluşları, teknik bilgi ve uzmanlık isteyen belli bir hizmetin merkezi yönetim ve yerel yönetimler dışında örgütlenmesi ve tüzel kişiliğe kavuşturulması sonucu ortaya çıkan kuruluşlardır.

• Kamu tüzel kişiliğine sahiptirler. Bunların tüzel kişiliklerini kazanması ya yasayla ya da
yasanın verdiği yetkiye dayanarak yönetsel kararla olur.
• Özerkliğe, yani kendi iradeleriyle hareket etme serbestliğine, sahiptirler. Bunların özerklik dereceleri gördükleri hizmetin niteliğine göre değişmektedir.
• Merkezi yönetimin vesayet denetimine tabidirler.
• Hizmetsel kuruluşlar belli görev ve yetkilerle donatılmışlardır.
• Kendilerine özgü bir mal varlığına ve bütçeye sahiptirler.
• Hizmetsel kuruluşlar birer uzmanlık kuruluşudur

Hizmetsel kuruluşlar, genellikle, faaliyet alanları ve faaliyet konuları açısından gruplandırılmaktadır.

Hizmetsel kuruluşlar, faaliyet alanları açısından ulusal ve yerel kamu kurumları olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Faaliyet konuları açısından hizmet yerinden yönetim kuruluşları (kamu kurumları) idari (klasik), iktisadi, sosyal, bilimsel, teknik ve kültürel kamu kurumları olarak sınıflandırılmaktadır

Türkiye’de kamu meslek kuruluşlarının Anayasal dayanağa kavuşmaları 1961 Anayasası’yla olmuştur. 

Kamu meslek kuruluşlarının başlıca iki görevi vardır. Bunlardan birincisi, devlet karşısında mesleği temsil etmek, yasama ve yürütme organlarında gerekli girişimlerde bulunarak mesleğin sorunlarını çözüme kavuşturmaya çalışmaktır. Meslek kuruluşlarının ikinci görevi ise mesleğin iç disiplinini sağlamaktır. Bu bağlamda, meslek kuruluşları mesleki etik kurallarını oluşturmak, meslek üyelerini denetlemek ve gerektiğinde üyelerine disiplin cezası vermek gibi yetkilerle donatılmıştır

• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
• Sermaye Piyasası Kurulu
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
• Kamu İhale Kurumu
• Rekabet Kurumu
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu
• Kişisel Verileri Koruma Kurumu