YURTTAŞLIK VE ÇEVRE BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 20

Türkiye’de yetki sahasında refah devletinin sosyal anlamdaki so­rumluluğu altı ana bakanlık etrafında toplanmıştır: Tarım ve Orman Bakanlığı; Çevre ve Şehir­cilik Bakanlığı; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlı­ğı; İç İşleri Bakanlığı; Sanayi ve Teknoloji Bakanlı­ğı; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’dır.

Tıpkı sosyal devlet kavramının içeriğinde olduğu gibi, şirketlerin de sosyal sorumluluklar adına bir gündemi oluşmaya başlamış ve küresel anlamdaki rekabet şartlarında dış eğilimler takip edilmeye baş­lanmıştır. Bunun birinci sebebi, bireylerin gözünde kötü bir gösterim oluşturulmaması, ikinci sebebi ise devlet yapılarının yapılandırmaya gitme için çe­şitli yaptırımlarla zorunlu hale getirmesidir.

Farber’ın çalışmalarında, sendikaların olduğu ve olmadığı bir sistem üzerine yapılan araştırmalarda sendikanın yapıları net bi­çimde ortaya konmuştur. Örneğin, tazminat hak­ları sendikada daha yüksek bir paya sahiptir. Taz­minat hakları arasında farklılıklar sendika olmayan ortamlara göre daha azdır. Sendikalı işlerden istifa yollu çıkışlar daha azdır. Sendikalı işlerden çıkar­tılmak daha zordur. İş ve işveren arasındaki an­laşmalar ve ifadeler sendikalı işlerde daha ortak bir yapıya sahiptir. İşten çıkarma veya işte yüksel­melerde, kıdeme verilen önem sendikalarda daha yüksektir ve son olarak sendikalı işlerdeki iş tanı­mı çok daha keskin hatlara sahiptir.

Felsefi olarak laiklik; inanma eylemi ile değil, akıl ve mantık yoluyla düşünme yetisidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Laiklik kavramı ilk olarak Fransa'da ortaya çıkmıştır ve Fransızca laïque kelimesinden gelmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türkiye’de laiklik teriminden önce asrilik biçiminde bir sözcük kullanılmıştır. Terimi “muasırlaşmak” biçiminde kullanan Ziya Gökalp, 1917 yılında toplanan İttihat ve Terakki Kongresi’ne sunduğu öneride şeyhülislamlığın kaldırılmasını teklif etmiştir. Daha sonra, hukuki zemindeki karşılığı ise 1924’te gündeme gelmiş ve “Halifelik” Makamı’nın kaldırılması ile birlikte, Türkiye’de yeni bir dönem başlamış ve 1937 yılında anayasadaki yerini almıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türk Dil Kurumu’nun tanımladığı biçimiyle özgürlük, “herhangi bir kısıtlamaya, zorlamaya bağlı olmaksızın düşünme veya davranma, herhangi bir şarta bağlı olmama durumu, serbestî” ve “her türlü dış etkiden bağımsız olarak insanın kendi iradesine,kendi düşüncesine dayanarak karar vermesi durumu” dur. Yani, insan hiçbir baskı ve zorlamaya maruz kalmadan düşünüp ve bu bağlamda kendi iradesiyle hareket ediyorsa özgürdür diyebiliriz. Doğru cevap B’dir.

İnsan haklarının bugünkü görünümü kavuşması tarihin akışı içinde monarşi yönetimlere karşı verilen mücadelelerle şekillenmiştir. Doğru cevap C’dir.

Rönesans döneminin en temel fikirlerinden bir tanesi hümanizm düşüncesidir. İnsan merkezli bir evren ve toplum düşüncesini öngören hümanizm fikrinde temel olan insanın ne kadar değerli olduğudur. Orta Çağ’ın insanı değersiz kılan tüm uygulamaları Yeni Çağ’da gerçekleştirilen reformlarla ortadan kaldırılmıştır. Doğru cevap C’dir.

Hobbes ve Rousseau’nun öngördüğü devlet modelinde birey devletin gücü karşısında pasif bir şekilde konumlandırılırken Locke, yalnızca vatandaşın temel hak ve özgürlüklerini korumakla sınırlandırılmış bir devlet modeli öngörmekteydi. Locke’un görüşleri batı demokrasilerinde anayasal düzenlerin oluşturulmasında önemli ölçüde etkili olmuştur. Doğru cevap E’dir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda insan haklarıyla ilgili ilk gelişmeler Avrupa’ya giden aydınların “Fransız İnsan ve Vatandaşlık Hakları Beyannamesi”ni on dokuzuncu yüzyılda Osmanlı’da etkili kılma çabalarıyla başlamıştır. Avrupa’ya giden genç aydınlar geri döndüklerinde toplumda Müslüman olanlarla olmayanlar arasında yaşanan eşitsizlikler, padişahın sınırsız gücü gibi konularda bir takım değişiklikler yapılması için harekete geçtiler. Bu hareketlenme 1808 yılında devletle zengin toprak sahipleri arasında Sened-i İttifak sözleşmesinin imzalanmasını sağladı. Doğru cevap C’dir.

Sosyalist geleneklere dayanan ekonomik, sosyal ve kültürel haklardır. Bu haklar sanayileşme sürecinde işçi sınıfının mücadeleleri sonunda elde edilmiş haklardır. Sanayileşme ile birlikte güç ve değer kazanan işçi sınıfının hakları uluslararası düzeyde tartışılan bir noktaya gelmiştir. İkinci kuşak hakları bir başlık altında sıralamak gerekirse şu maddeler ortaya çıkar:

Temelde sosyal hayatın herkes için aynı haklarla düzenlemesi gerçeğine dayanan ikinci kuşak haklar eşitlik hakları olarak da tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

“Devlet, faaliyetlerinin sonuçları ile ele alınıp değerlendirilemez. Siyasal bir örgütün el atmadığı çok az görev vardır. Aynı şekilde kimse siyasal olarak tanımlanan örgütlerin her zaman kendilerine özgür kalmış herhangi bir görevi olduğunu öne süremez… Sonuç olarak devlet, tüm siyasal örgütlerde olduğu gibi ancak kendisine özgü araçlarla, yani somut olarak fiziksel güç kullanımı ile tanımlanabilir.” (Weber,1970). Doğru cevap A'dır.

Held devletin oluşum süreçlerini beş gruba ayırarak açıklamıştır:

vurgulanan Standenstaat kavramı Türkçe’ye “Zümreler Düzeni” olarak çevrilebilir. Doğru cevap C'dir.

Laiklik, Batı toplumu içinde birden bire ortaya çıkmamıştır. Onu ortaya çıkaran bir takım nedenler ve olaylar var olmuştur. Bunları kendi oluş şartları içinde tanımadan laiklik hakkında kesin bir hükme varılması doğru değildir. Fransa’da ortaya çıkan bu temel laiklik yapısı içerisinde, sürecin tamamlanmasına kadar yaşanan mücadeleler buna ispat niteliğindedir. Laiklik, Kilise’nin tüm baskılarına, yerel yönetimlerdeki uygulamalarına, dinden çıkarma (aforoz), giyotin, dışlama ve benzeri sosyo- kültürel yapıya zarar veren tüm etmenlere kaşı verilen topyekûn bir mücadelenin eseri olmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sigmund Freud'a göre; din bütün ifadelerini bilim ve deneyle ispatlamak zorunda kalmıştır ve dini fikirler, sadece psikolojik bir sürecin sonucudur. Dini iddialar deney ve gözlemden uzak, denenebilirlikten çok ayrı bir yerdedir. Yanlışlanmak ve test edilmekten uzaktır ve sadece kişinin kanılarına bağımlıdır. Dini olgular gözle görülemez ve test edilemezdir, ispatı yoktur. Bundan dolayı da kimse bu olguya inanmaya zorlanamaz. Sigmund Freud’un The Future of an Illussion adlı kitabında, kişilerin dini fikirlerinin kültürlerinden kaynaklı ortaya çıktığını savunmaktadır. Freud’a göre din, kişinin doğadaki güçlere karşı üstün gelememe ve kendini savunma ihtiyacından ortaya
çıkmıştır ve özünde bir çeşit illüzyondur. Doğru cevap E seçeneğidir.

“Halifelik” Makamı’nın kaldırılması ile birlikte, Türkiye’de yeni bir dönem başlamış ve laiklik 1937 yılında anayasadaki yerini almıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sekülerizm, kavram olarak çağa ait, dine değil dünyaya ait, dünyevî anlamına gelmektedir. Kişileri dinsel ve diğer metafiziksel faktörlerin ve öğretilerin komutasından bağımsızlaştırmayı öngören bir yaklaşımdır. Bireyleri sosyo-kültürel yaşamın tüm işleyişinde dinsel dogmaların kalıplarından kurtarmayı öngörür. Günümüz modern toplumlarında özellikle teknolojik gelişmelerle paralellik göstererek kolay kabul görmüştür. Sekülerizm dini tümüyle dışlamamaktadır ve birçok çalışmada din karşıtlığını öngören bir yaklaşım olmadığı vurgulanmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.