YÖRESEL MUTFAKLAR

Aşağı Fırat ve Dicle havzalarındaki geniş ovalardan oluşan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde; Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak illeri yer almaktadır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi; Hitit, Asur, Pers, Roma, Selçuklu, Osmanlı Dönemi uygarlıklarına beşiklik etmiş bir yerleşmeler bütünüdür.

Mezopotamya ile Anadolu medeniyetlerinin geçiş bölgesinde olan Diyarbakır’ın tarihî çok eski devirlere dayanmaktadır. İlin önemli tarihî ve arkeolojik değerleri arasında Asur Krallarına ait çivi yazılı kitabeler bulunan Birkleyn Mağaraları yer almaktadır.

Pamuk, pirinç gibi tarım ürünlerinin ekim alanının genişlemesi GAP'ın getirilerindendir. Bölgede GAP’ın tamamlanmasıyla bol su ve sıcaklık isteği olan mısır, pirinç ve ayçiçeği gibi ürünlerin üretimindeki artışın da daha fazla olması beklenmektedir.

Simit, bulgurun ince çekilmiş halinin Güneydoğu Anadolu’daki ismidir. Firik, buğdayın yeşilken
toplanıp ateşte kabuklarıyla ütülmesi/tütsülenmesinden sonra öğütülmesiyle elde edilen bulgurdur. Pestil, üzüm şırasının ince tabaka halinde güneşte kurutulması ile yapılmaktadır. Sucuk ise ceviz içinin ipe dizilmesinden sonra, koyulaştırılmış üzüm şırasına batırılmasıyla yapılan, tatlı bir üründür. Hevenk ise bir değneğe bağlanmış ipe boylu boyunca bağlanıp kış için asılarak saklanan meyve ve sebze dizisine denilmektedir.

Urfa kültüründe misafirsiz yemeğe oturmama kültürü olduğu için mutfaklar oldukça geniştir.

Ağaçtan yapılan mutfak araç ve gereçler ambar, kova ve çeşitli kaplar (külek, mahra), sandıklar (şire sandığı vb.), havanlar (dibek vb.), çeşitli kaşıklar ve oklavalar, et kütüğü, kile, kerebiç kalıbı, susak, tel dolap, domates ezeceği gibi araç gereçlerdir. Topraktan yapılan araç-gereçler ise çeşitli ebatlarda küpler (carralar, su küpleri, salça küpleri, peynir küpleri), testiler, dolma taşları, güveç kapları örnek verilebilir.

Nemrut Dağı Tapınağı Adıyaman şehri sınırları içerisinde yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Oylum Höyük Siirt ili sınırları içerisinde yer almaz. Doğru yanıt C'dir.

Bölgenin en büyük ili Diyarbakır’dır. Doğru yanıt A'dır.

Yağ-sos-su karışımı ile pişirme bölgede çok fazla kullanılan pişirme yöntemlerindendir. Bölgenin önemli yemeklerinden olan etli yemekler, etli-sebzeli yemekler, musakka, oturtma, dolma ve sarmalar, pilav çeşitleri, çeşitli çorbalar vb. bu yöntemle pişen bazı yemeklerdir. Önceden hazırlanmış sebze ve etler, önce tencerede kavrulduktan sonra içine sos ve/veya su, salça vb. ilave edilerek pişirilir.

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Gaziantep, Mardin, Adıyaman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Batman ve Şırnak illerini kapsamaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Lıklıklı köfte ise iç yağı, soğan ve biberle hazırlanan karışımın misket büyüklünde yuvarlanarak suda haşlanmasıyla pişirilir. Doğru yanıt A'dır.

Hevenk, bir değneğe bağlanmış ipe boylu boyunca bağlanıp kış için asılarak saklanan meyve ve sebze dizisine denilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Düğünler genellikle ailelerin sosyal ve ekonomik durumuna göre değişiklikler göstermektedir. Düğün yemekleri kabaklama, öz çorbası, çeşitli tavalar, kuru fasulye, şehriyeli pilav, lahmacun gibi yemeklerdir.

Siirt'de yemekler mutfaklarda tefeye adı verilen ocaklarda pişirilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Ağaçtan yapılan mutfak araç ve gereçleri ise ambar, kova ve çeşitli kaplar (külek, mahra), sandıklar (şire sandığı vb.), havanlar (dibek vb.), çeşitli kaşıklar ve oklavalar, et kütüğü, kile, kerebiç kalıbı, susak, tel dolap, domates ezeceği gibi araç gereçlerdir. Doğru yanıt E'dir.

Şanlıurfa ile özdeşleşen ve önemini hiç kaybetmeyen önemli geleneklerden biri sıra geceleridir. Doğru yanıt D'dir.

Arapçada acı anlamına gelen mur kelimesinden türetilmiş, acı kahve olan mırra, Urfa ve Mardin’de günümüze kadar gelen çok eski bir içecektir. Doğru yanıt E'dir.

Bitlis ile Siirt’i bir dönem karşı karşıya getiren, ilerleyen zamanlarda Siirt’in tescilli yemeği olan yemek büryan kebabıdır.