YÖRESEL MUTFAKLAR

Gastronomi uzmanlarına göre dünyanın en zengin mutfakları Türk, Fransız ve Çin

mutfaklarıdır.

Türk mutfağının gastronomik kimliğini oluşturan unsurlar din, kültürel birikimler, göçebe kültür, etnik çeşitliliktir.

Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde sebze ve meyve, Doğu Anadolu Bölgesi’nde et ve süt ürünleri,  İç Anadolu Bölgesi’nde özellikle buğday kullanımına dayalı hamur işleri, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise kırmızı mercimek.

Ulusal Gıda ve Beslenme Stratejisi Çalışma Grubu tarafından oluşturulan rapora göre Türkiye’de en yüksek meyve tüketimi Ege Bölgesi’nde, en yüksek balık tüketimi Karadeniz Bölgesi’nde, en düşük balık tüketimi Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yoğurt tüketimi süt tüketiminden daha fazladır. Kümes hayvanı tüketimi sadece Ege Bölgesi’nde koyun ve kuzu eti tüketiminden fazladır. İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde kümes hayvanı tüketimi ve balık tüketimi yüzdeleri eşittir. Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde sıcak içecekler kola tüketiminden daha fazladır. Bütün bölgelerde meyve suyu tüketimi sıcak içecek tüketiminin daha altındadır.

Bursa mutfağının örnekleri içinde; İskender kebabı, kestane şekeri, tahinli pide, cantık, cevizli lokum, pideli köfte, Kemalpaşa tatlısı, İnegöl köfte, süt helvası, Mihalıç peyniri önemli bir yere sahiptir.

İç Anadolu’da yer şekilleri ve iklim koşulları bölgede tahıl tarımını öne çıkartmıştır. Ülke genelinde tahıla ayrılan toprakların yarıya yakını bu bölgede olduğundan bölge “tahıl ambarı” olarak bilinmektedir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, yer şekilleri ve iklim özellikleri, tarımsal faaliyetleri olumsuz etkilemiştir. Bölge yüzölçümünün %10’unda ancak tarım yapılabilmektedir. Bundan dolayı Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki hayvancılık faaliyetleri yöresel mutfaklarında da etkisini göstermektedir. Bölgede çoğunlukla et ve süt ürünlerine dayalı bir mutfak kültürü gelişmiştir.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin yöresel yemeklerinde, coğrafya ve tarihin etkilerini, farklı biçimlerde görmek mümkündür.  İslamiyet ile birlikte bölge mutfağında Arap mutfak kültürünün etkilerinin yaşanması yöresel mutfaklara bol baharatlı yiyeceklerin, özellikle de yoğun bir acı biber kullanımının girmesine neden olmuştur.

Karadeniz Bölgesi’nde; başta balık olmak üzere mısır ve mısır unundan yapılan yiyecekler, karalahana, taze ve kuru fasulye, patates ve pirinç, soğanla kavrulup ana yemek olarak sunulan turşular en çok tüketilen yiyeceklerdir.

Kendine has birçok özelliği ile hiçbir mutfakta bulunmayan birçok lezzeti üretmiş olan Hatay mutfağında yaklaşık 600 çeşit yemek bulunmaktadır. UNESCO’nun yaratıcı şehirler ağı kapsamında “Gastronomi Şehri” unvanını alacak olan Hatay her geçen gün turizm açısından bir cazibe merkezi haline gelmekte ve turizm organizatörlerinin dikkatini çekmektedir.

“Yöresel mutfak” , bulunduğu yörenin özelliklerini yansıtan ve yalnızca yöreye has olan yemekler bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Gastronomi uzmanlarına göre dünyanın en zengin mutfakları Türk, Fransız ve Çin mutfaklarıdır.

Türk mutfağının gastronomik kimliğini kazanmasında; tarihsel süreç içinde yaşanan gelişme ve değişmeler, kültürler arası etkileşimler, coğrafi özellikler (iklim koşulları, bitki çeşitliliği vb.), dini özellikler, kültürel birikimler, göçebe kültürün etkileri ve etnik çeşitlilikler etkili olmuştur.

Tekirdağ’da çok eskilere dayanan bir lezzet olan peynir helvasının bir türünü de Balıkesir’de höşmerim adıyla görmek mümkündür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Tekirdağ mutfağına ait bazı yöresel yemekler; Tekirdağ köftesi, elbasan tava, papaz mancası, etli kundu, ciğer sarma ve bulamadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Bursa mutfağında; çorbalar, et ve sebze yemekleri, tatlılar önemli yer tutmaktadır. Bulgur, erişte, tarhana ve kuskus ise etin yanında garnitür olarak kullanılmaktadır. Bursa mutfağının örnekleri içinde; İskender kebabı, kestane şekeri, tahinli pide, cantık, cevizli lokum, pideli köfte, Kemalpaşa tatlısı, İnegöl köfte, süt helvası, Mihalıç peyniri önemli bir yere sahiptir. Ayrıca çardak kebabı, damat paçası, gerdanlı akıtma, çullama, sakızlı kebap, sazan dolması, kul aşı, hamur bamyası, pilimen çorbası, şipsi, çıngıllı mantı, kartalaç, köbete, cimcik hamuru, bezelye kavurması, lalezar, kavata, soğan karıştırması, yumurtalı patlıcan, ayva galyası Bursa mutfağının örneklerini oluşturmaktadır. Cantık Bursa yöresine, askalubrus ve mürdük aşı Balıkesir yöresi, bulama ve papaz mancası ise Tekirdağ yöresi yemeklerindendir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır

Malatya yöresel mutfağında, kayısıyı tatlılardan kebap yapımına kadar çeşitli alanlarda görmek mümkündür. Doğru cevap D şıkkıdır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesinin yöresel mutfaklarında görülen yemek çeşitlerine; karakavurma, borani, sarıksak aşı, pişi, börek çorbası ya da diğer adıyla tutmaç, bulgur ve kara etle yapılan yemekler, etli, salçalı, baharatlı sebze yemekleri ve bazı tatlılar örnek olarak verilebilir. Doğru cevap C şıkkıdır.