Ege Bölgesi’nin Yöresel Mutfağı

Ege Bölgesi’nde batıdan doğuya gidildikçe Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş olmakta ve bölgedeki tarımsal çeşitliliği etkilemektedir.

Çağlar boyunca önemli bir ticaret limanı ve yerleşim yeri olan İzmir bölgesi Aiol, Hitit, İon, Lidya, Pers, Seleukos, Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.

Kütahya ve çevresinde bilinen en eski medeniyet Hititlerdir.

İklim olarak yazları kurak ve sıcak, kışları ise ılık ve yağışlı bir özellik gösteren
Akdeniz ikliminin etkisi altındadır.

Boyoz: İspanya’dan İzmir’e zoraki göç ettirilen Musevilerin (Seferadların) mayasız hamur işi böreğidir. İzmir’le özdeşleşmiş kahvaltılık börek, karabiberli haşlanmış yumurta ve çayla yenir.

Afyonkarahisar yöresinde kullanılan mutfak araç gereçlerinden en özgün olanı haşhaş taşı (haşgeş daşı)dır. Bu taş iki parçadan oluşmaktadır. Alt taş dikdörtgen şekilde ve kenarları haşhaşın dağılmaması için hafifi yüksektir. Üst taşı ise haşhaşı ezmek için kullanılır ve iki elle tutulacak şekildedir.

Arızma: Küçük sahan (Afyonkarahisar)

Keşkek: Ege Bölgesi’nde düğün ve kutlamaların vazgeçilmez geleneksel yemeğidir. Buğday ve et karışımı (kuzu, tavuk vb.) içermektedir. Keşkek yapımı halk arasında keşkek dövme olarak adlandırılır.

Kabak çiçekleri soğuk suya atılıp çiçeklerin açılması sağlanır. Pirinçler yıkanır ve süzülür. Kabak çiçeklerinin göbekleri dikkatli bir şekilde elle çıkarılır. Soğanlar ince doğranır ve zeytinyağı ile pembeleşinceye kadar kavrulur ve bekletilir. Pirinçler ayrı bir kaba alınır içerisine rendelenmiş domates, ince kıyılmış maydanoz,tuz, şeker, nane, karabiber, kırmızıbiber eklenir. Son olarak soğanlar da eklenir ve karıştırılır. Kabak çiçeklerinin içi çiçek uç kısımlarından pay bırakılarak doldurulur ve ağızları açılmayacak şekilde büzülerek tencereye dizilir. Tencereye yapışmaması için maydanoz saplarıtencere tabanına yerleştirilir. Kalanbir miktar zeytinyağı kabak çiçeklerinin üstünde gezdirilir ve son olarak kabak çiçeklerinin yarısına kadar su eklenir. Pişme esnasında dağılmaması için küçük bir porselen tabak çiçeklerin üstüne yerleştirilir ve kısık ateşte 20-25 dakika pişirilir. Kabak çiçeklerinin soğuk servis edilmesi gerekmektedir. Soğuyan kabak çiçekleri servis tabağına dikkatli bir şekilde alınır, yanına limon dilimi ve isteğe bağlı olarak sarımsaklı veya sade yoğurt ile servis edilir.

Koruk: Henüz olgunlaşmamış ekşi üzüme verilen addır.

Ege Bölgesi’nde özellikle suyundan faydalanılan en önemli yiyecek üzümdür. Üzüm çeşitliliği açısından zengin olan ve Bornova misketi, carignane, çal karası, alicante bouschet, cabernet sauvignon, semillon, merlot gibi şaraplık üzümlerin yetiştiği bölgede şarap üretimi yapılmakla birlikte alkollü içecek anlamında en çok tüketilen alkollü içecek rakıdır.

Manisa ve yöresindeki inanışlara göre kısmetin açılması için İshak Çelebi Türbesi’ne gidilir ve dualar edilir.

Afyonkarahisar ve çevresinde ise doğum takımı (çorba, palize, kaymak, tavuk veya et ile meyve) ikram edilir; bu işe “takım düzme” adı verilir.

Kuzine soba: Dikdörtgen şeklinde fırın özelliği de olan soba türü. Kışın ise özellikle iç kesimlerde ve köy evlerinde kuzine tipi sobalar kullanılmaktadır. Bu sobalarla ev ısıtılırken aynı zamanda fırın gözünde ve üstünde yemek pişirilmekte ve su ısıtılmaktadır.

Takatuka: Havan, döveç (Tire, İzmir)

Denizli yöresinde öne çıkan yemekler arasında yine keşkek, arabaşı, mısır gömbesi, leyen böreği, bazlama, ıspanak böreği, kıymalı su böreği, börülce böreği, cızlama, kiide, katmer, tavuklu börek, bahar gevreği, süller pidesi, zeytinyağlı patlıcan gömme, zeytinyağlı patlıcan dolma, zeytinyağlı yaprak sarması, patlıcan kebabı, patlıcanlı kapama, karnıbaharlı tavukgöğsü, göveç, börülceli tarhana çorbası, yoğurtlama, pancar kavurma, sütlü çorba, meneviş yoğurtlaması, topalak, kabakaşı, bediren, çiğ dolma, pekmezli kabak aşı, kuzu kapama gibi yemekler yöre mutfağında öne çıkan yemekler arasındadır.

Genellikle toplu yemeklerde 10-12 kişilik sofralarda yenen yemekler belirli bir sıraya göre servis edildiğinden sıra yemeği olarak adlandırılmaktadır.

Ege mutfak kültürü incelediğinde ilk akla gelen zeytinyağı ve zeytinyağlı yemeklerdir.

Gediz ve Menderes Nehirleri İzmir il tarımı için büyük önem arz etmektedir

Hamurun Hazırlanışı
Suyu yarısı (0,75 litre) 1 tatlı kaşığı tuz ilave edilerek tencerede kaynamaya bırakılır. 1 kase un geniş bir kapta geri kalan su ile (0,75 litre) iyice karıştırılır ve topaklaşmaması için kevgirde süzülür. Kevgirden süzülen karışım kaynayan suyun içerisine dökülür ve önce hızlı daha sonra yavaş yavaş karıştırılır. Karışım tam olmadığı takdirde topaklanma olacaktır. Kaynadıktan sonra hamur önceden ıslatılmış tepsiye dökülerek soğumaya bırakılır. Soğumaya bırakılan hamur yaklaşık 4-5 saat sonra servise hazır hâle gelir.

Çorbanın Hazırlanışı
Tavuk ayrı bir tencerede 1,5 litre su ile haşlanır. İkinci bir tencerede 200 gr margarin ya da tereyağı ile 4 yemek kaşığı un hafif kahverengileşinceye kadar kavrulur. 1,5 yemek kaşığı salça 2 tatlı kaşığı kırmızı toz biber ile karıştırılarak 3 litre su ile birlikte tavuk suyuna ilave edilerek kaynayana kadar karıştırılır. Haşlanan tavuk elle ufak parçalara ayrılarak çorbaya ilave edilir ve 5 dakika daha kaynatılır, daha sonra limon ile
birlikte servis edilir.