YÖRESEL MUTFAKLAR - Deneme Sınavı - 12

Denizli mutfağında özellikle sabah kahvaltıları, soğanlı, sarımsaklı, zeytinyağlı domates sosu ve patates buğulama yapılır; yağda küçük taze patatesler kabukları soyulmadan yıkanarak tavada kızartılır, közde pişirilmiş yaş kuru biber veya yaş biber yenir. Ayrıca kuru soğan, sıvı yağ, toz biber eklenen haşlanmış yumurta ile yumurta salatası yapılır. Tatlı olarak cevizli bal, taze kaymak, vişne, ayva ve çilek reçelleri bulundurulur. Beyaz peynir, tulum peyniri, çakmalı peynir, salamura zeytin, sofralık siyah zeytin, tereyağı, sacda yapılmış kalın yufka ile ya da fırından alınmış sıcak ekmek ile yenirken, içecek olarak çay veya ıhlamur içilir. Kış aylarında tarhana çorbası, sıcak şekerli süt içine doğranmış yufka (sütlü ekmek doğraması) da yenirken, yaz aylarında balkonda ya da açık alanlarda domates, salatalık, biber söğüş daha yaygın olarak tüketilir. Öğle ve akşam öğünlerinde kedi börülcesi çorbası, kuru börülce çorbası, mercimek çorbası, domates çorbası, tarhana çorbası ve ovmaç çorbası içilmektedir. Süller pidesi, cızlama, tavuklu börek, katmet gibi hamur işlerinin yanında, et yemeklerinden kumbar dolması, göveç, tas kapaması, nohutlu et, tandır, kol dolması, ciğer sarma, saçta işkembe yenir. Ayrıca sebze yemekleri önemli bir yer tutmaktadır. Kuru patlıcan dolması, patlıcan gözlemesi, patlıcan gömme, patlıcan soğan, patlıcan kebabı gibi patlıcan yemekleri oldukça fazladır. Börülce salatası, ebe gümeci salatası, filiz salatası gibi salatalar ve tatlılardan pekmezli un helvası, kabak tatlısı, ak aşı, kalburabastı, kara halva, bulambaç gibi tatlılar yenmektedir. Ekmek olarak yufka, şipit, bazdırma gibi ekmekler yenir. Yöredeki beslenme alışkanlıklarından biri de yat geber ekmeğidir. Kışın darı, kavurga, ceviz, kestane gibi yemişler yenirken, yazın meyveler, karpuz, kavun yenmektedir.

Afyonkarahisar mutfağında kahvaltı olarak çay ile birlikte sürtülmüş haşhaş, süzme yoğurt, katmer, bükme, ağzı açık, haşhaş ekmeği yanında tereyağı, bal, kaymak, domates, biber, ekşi maya ekmeği, yumurta, zeytin, şepit ekmeği, Afyon tulum peyniri, sucuk, sütlü beyaz tarhana çorbası yenir. Et ve hamur yemeklerinin yoğun olduğu Afyonkarahisar’da çorbalardan tarhana, düğün çorbası, sakala çarpan çorbası ve pirinç çorbası ile yemeğe başlanır. Ardından bütün et, Afyon kebabı, Ramazan kebabı, sulu köfte, paça, çullama, keşkek, pilav üstü kavurma gibi et yemekleri yenir. Sebze yemeklerinden patlıcan musakka, pırasa musakka, bamya, yaprak sarması, biber ve lahana dolması, ilibada dolması, şakşuka, zübriye gibi yemekler yenir. Bükme, katmer, arabaşı, göce köftesi, haşhaşlı börek, cırdırma, yufka böreği gibi hamur işlerinden sonra kaymaklı ekmek kadayıfı, höşmerim, güllaç, palize, un helvası gibi tatlılar yenir ve hoşaf içilir. Son olarak bamya yemeği ile öğün sonlandırılır.

Öne çıkan lezzetlerin başında özellikle İzmir’e mal olmuş boyoz ve serinletici bir içecek olan sübye gelmektedir.

Muğla mutfağında öne çıkan yemekler arasında keşkek, tarhana, dutmeş ve ara çorbası, çopur, döş dolması, et terbiyelisi, büryan, karın kumbar dolması, çökertme gibi etli yemekler, pirinçli balık, ahtapotlu pilav, çıntar kavurması, ot ekşilemesi, galli patlıcan, ebegümeci kavurması, börülce kavurması, teltorlu börülce, hardal haşlama, sirken otlaşı, ekşili biber, saç böreği, yalankı, zerde, katmer yer alırken tatlılardan üzüm köftesi, badem ve cevizli sucuk, ballı kabak, höşmerim, bestel, üzüm, patlıcan, dülek ve gül reçelleri yer almaktadır.

Keşkek: Ege Bölgesi’nde düğün ve kutlamaların vazgeçilmez geleneksel yemeğidir. Buğday ve et karışımı (kuzu, tavuk vb.) içermektedir. Keşkek yapımı halk arasında keşkek dövme olarak adlandırılır.

İklim olarak yazları kurak ve sıcak, kışları ise ılık ve yağışlı bir özellik gösteren Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Ancak kuzeye ve doğuya doğru gidildiğinde özellikle kış aylarının kar yağışlı ve soğuk geçtiği karasal iklim görülmektedir.

Bursa ili Marmara bölgesinde yer almaktadır.

İzmir’de gazeteci Hasan Tahsin tarafından atılan ilk kurşun ulusal direnişin simgesi olmuş ve 9 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusunun İzmir’e girmesi ile Yunan işgaline son verilmiştir. Bu nedenle her yıl 9 Eylül'de kutlamalar yapılır.

Boyoz: İspanya’dan İzmir’e zoraki göç ettirilen Musevilerin mayasız hamur işi böreğidir. İzmir’le özdeşleşmiş kahvaltılık börek, karabiberli haşlanmış yumurta ve çayla yenir.

Genellikle kayın ağacından yapılan, yufka ekmekleri saç üzerinde ters yüz etmeye (döndürmeye) yarayan yöresel mutfak alete verilen isim bisligiç'tir.

Sübye kavun çekirdeği, şeker ve su kullanılarak hazırlanan bir içecektir.

Ege Bölgesi’nde sabahın ilk ışıklarıyla kabak çiçekleri toplanır ve çiçekler solup ağzını kapatmadan dolması yapılır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ege Bölgesi’nin iç kesimleri karasal bir iklim yapısı gösterdiği için bu bölgede soğuğa dayanıklı bitkiler yetiştirilmektedir. Çam fıstığı, arpa, buğday, haşhaş bunlardan bazılarıdır. Haşhaş dendiğinde ilk akla gelen il Afyonkarahisar’dır.

Ege Bölgesi’nde kültür balıkçılığının yaygın olarak gerçekleştirildiği il Muğla’dır. Muğla’nın Datça ilçesi bademiyle ünlüdür. Çam balı da yine merkez ve çevresinde üretimi yapılan ürünlerdendir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Zeytin tarih öncesi çağlardan beri kutsal kabul edilmiş ve pek çok anlam yüklenmiştir. Yıllarca ticareti yapılan ve önemli bir ekonomik unsur olan zeytin Ege Bölgesi ile özdeşleşmiş hammaddelerdendir. Ege bölgesi yemeklerinin en önemli özelliklerinden biri zeytinyağlı ağırlıklı olmasıdır. Ayrıca bölgede zeytin yetiştiriciliği de son derece yaygındır.

Ege Bölgesi’nin iç kesimlerin zeytincilik kıyı ege kadar yaygın değildir. Bu nedenle zeytinyağı kullanımı da daha azdır. İç Ege’de genellikle yörede yetiştirilen bitkilerin yağları ve hayvansal yağlar tüketilmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Farklı ağızları olmakla birlikte harama Kütahya, Manisa, Denizli ve İzmir gibi Ege illerinde yemek pişirilen tencerelere denir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ot yemekleri genellikle kavurma veya haşlama şeklinde tüketilir. Zaman zaman ise otlar önce haşlanıp sonra kavrulabilir. Böylece daha sert yapıdaki otların yumuşaması sağlanır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kahvaltı kültüründe her bölge kendi geleneksel veya gelenekselleşmiş ürünlerin kullanmaktadır. İzmir’de de gelenekselleşmiş boyoz ve haşlanmış yumurta, tulum peyniri başta olmak üzere bölgeye özgü sebze ve meyvelerden yapılmış reçeller ve taze ürünler tüketilmektedir.

Kahramanmaraş’ın tarım ürünleri; buğday, arpa, çavdar, pirinç, fasulye, nohut, mercimek ve şeker pancarıdır. Üzüm başta olmak üzere, elma, armut, nar, kayısı, çilek, dut, incir, zeytin, Antep fıstığı, yer fıstığı, fındık, çam fıstığı gibi pek çok meyve ve yağlı tohumlar; sebzelerden ise en fazla domates, biber, soğan, lahana ve kabak (et kabağı) yetişmektedir. Maraş’ta ayrıca ilk defa 2015’te haspir yetiştirilmiş ve hasadı yapılmıştır.