YÖRESEL MUTFAKLAR - Deneme Sınavı - 7

2012 yılında yapılan nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 5.906.680 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ili Van’dır.

Yer şekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyetler gelişmemiştir. Bölgedeki tarım etkinliklerinin en çok bölgenin güneyindeki Elbistan, Malatya, Elazığ ve Muş ovalarında yoğunlaştığı görülmektedir.

Kars ilinde et olarak ördek, kaz, koyun, keçi, inek, hindi, tavuk tüketilir.

Bitlis bölgesi yemekleri çok çabuk hazırlanan yemekler kategorisinde yer almayan yemeklerden oluşmaktadır. Büyük zaman ve emek isteyen, dayanışmanın ve ortak çalışmanım sonucunda ortaya çıkan lezzetler söz konusudur. Bu yüzden bölgenin yemek kültüründe dayanışma, paylaşma ve konukseverlik en önemli unsurdur.

Van’da turp, lahana ve havuç gibi sebzeler ise daha çok kuyulama yöntemi ile serin ve karanlık yerlerde muhafaza edilmektedir.

Bitlis bölgesinde zengin kil yataklarının bulunması nedeniyle, pişirilmiş kilden yapılan küp ve kapların oldukça fazla kullanılmaktadır.

Erzincan’da ölü evinde mutlaka un helası yapma geleneği hala devam etmektedir.

Kars’ın yöresel yemekleri; helva, hörbe, Kars böreği, hangel, kete, patatesli veya mercimekli erişte pilavı, haşıl, ekşili et, feselli, tencerede şiş kebap, yaprak mantı, tandırda kaz çekmesi, kesme çorba, hasuda, kuymak, katmer, erişte aşı, mezik olarak isimlendirilmektedir. Ayrıca umaç helvası, elma dolması, hörre (un) çorbası, evelik adlı bitkiden yapılan evelik aşı, ekmek üzerine kızgın yağ ve yoğurt dökülerek yapılan ekmek aşı, pişi, bozbaş, kemikli ve parça etten yapılan ve bir çesit çorba olan piti ve sultani üzümle yapılan pilav da yöreye özgü belli başlı yemekler arasında sayılmaktadır. Cağ kebap Erzurum yöresine aittir.

Löl (gömme), mastuva, ayran çorbası (germe dui), turakin (patıfe), tutmaç çorbası, kılç, lopık, maliyez, parmar (semiz otu), pılık Bingöl yöresinin yemekleridir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde arpa, buğday, tütün, pamuk ve şekerpancarı yetişmektedir. Arpa, tarımı en fazla yapılan üründür. Arpa ekilmesinin en önemli nedenleri arasında düşük sıcaklığa dayanıklı olması, hayvan yemi olarak kullanılabilmesi, kısa süre içinde hasat edilebilmesi ve buğdayın yetiştirilemediği bölgelerde kolayca yetiştirilebilmesidir. Arpa Kuzeydoğu Anadolu platolarında yetiştirilir.

Türkiye bal üretiminin %20’si Doğu Anadolu Bölgesi tarafından karşılanmaktadır. Hakkari, Bitlis ve Kars illerinde arıcılık gelişmiştir.

Erzincan: Doğu Anadolu Bölgesi’nde Fırat nehrinin yukarısında yer alan ve birçok
medeniyete ev sahipliği yapmasının yanı sıra, tarihi ipek yolu güzergâhında yer alıyor
olması, Erzincan’ın Anadolu’nun en eski kültür merkezlerinden biri olmasına katkı sağlamıştır. Erzincan, kültürel zenginliği kadar doğal güzellikleri, coğrafyası, mutfağı ve alışveriş olanakları ile tam bir turizm cenneti olarak adlandırılabilir. Dağlar ve platolarla kaplı Erzincan’ın batısında çam korulukları ve çalılıklarla kaplı yemyeşil Refahiye, Kemah, Kemaliye yer almaktadır. Erzincan’da yaşayanların ağız ve damak zevkine düşkün olması bu bölgede yemek kültürünün gelişiminde önemli bir unsurdur. Erzincan’da, beslenmenin temelini buğday ve buğday ürünleri ile hayvansal gıdalar oluşturur. Bulgur, yarma, tarhana, erişte, dövme en çok tüketilen yiyecekler arasında yer almaktadır. Özellikle bulgur, çok sayıda yemek türünde kullanılmaktadır.

Hayvancılığın da çok önemli olduğu Erzurum, başta et ve süt ürünleri olmak üzere,
hayvansal ürünler konusunda Türkiye’nin en iddialı yörelerinden biridir. Erzurum’a özgü
civil peyniri ve lor peyniri ülke çapında ün kazanmıştır.

Hizan fındığı, Adilcevaz cevizi, Mutki kara kovan balı ve küp peyniri Bitlis'in tadılması gereken yöresel lezzetlerdendir.

Geleneksel Elazığ (Harput) mutfak kültürü, Türk mutfak kültürünün izlerini taşır. Sofra adabından yemek çeşitlerine kadar halen geleneksel özelliklerini koruyabilen Elazığ mutfağında; tarihi Oğuzlara kadar uzanan tutmaç, umaç aşı, anam aşı, kara kavurma gibi yemekler halen varlığını sürdürmektedir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde öğünler diğer bölgelerle benzer özellikler göstermekle birlikte
kahvaltı kültürü diğer öğünlere göre daha fazla öne çıkmaktadır. Erzincan, Erzurum, Elazığ ve Van kahvaltıları diğer illerden farklılık göstermektedir.
Van kahvaltısını diğer kahvaltılardan ayıran en önemli özelliği yiyeceklerin tamamen
doğal ve yerel yiyeceklerden oluşmasıdır. Kahvaltı sofrası; otlu peynir, hakiki Van balı,
yoğurt kaymağı, süt kaymağı, yayık tereyağı, cacık, otlu peynir, örme peynir, beyaz peynir, kavurmalı-sucuklu yumurta, zeytin, murtuğa, kavut, gencirütten meydana gelmektedir. Van’daki kahvaltı salonlarında taş fırınlarda pişirilen lavaş ekmeği ve Van çöreğinin yanında semaver çayı ikram edilmektedir. Yöredeki otlarla beslenen keçi ve koyun sütü de semaver çayının yanında alternatifler arasında yer almaktadır.

Erzincan’da kışlık besin maddelerinin hazırlanması yöre halkının yaşamında önemli bir
yer tutmaktadır. Bulgur, gendime (aşurelik buğday), tarhana, yarma, erişte kış için hazırlanan ürünlerdir. Yöre mutfağı yemek türleri bakımından zengindir. Bunların çoğunluğunu hamur yemekleri oluşturur. Eşgili, kesme çorba (un çorbası), yaprak sarma başlıca yemek türleridir. Ayrıca su böreği, kete ve tatlılar çokça tüketilen hamur işlerindendir. Erzincan’da, süt ve süt ürünlerine dayalı beslenme de önemli bir yer tutmaktadır. Elde edilen sütün büyük bir kısmından yoğurt, peynir ve kurut yapılmaktadır. Et, daha çok kavurma yapılarak tüketilmektedir. Kış hazırlıklarında sebzelerin kurutarak saklanması geleneği sürdürülmektedir. Patlıcan, biber, fasulye ve kara kabak dilimlenip veya ipe geçirilerek ve de çivil (ince ince kesilerek) yapılarak saklanmaktadır. Domates ve biber salçası yapımı da yaygındır. Tereyağı ve pekmezle yapılan bir börek olan sırın ile kayısı kurusu, tereyağı ve cevizle yapılan yemek olan gasefe Erzincan’da meşhurdur.

Kars’ın yöresel yemekleri; helva, hörbe, Kars böreği, hangel, kete, patatesli veya mercimekli erişte pilavı, haşıl, ekşili et, feselli, tencerede şiş kebap, yaprak mantı, tandırda kaz çekmesi, kesme çorba, hasuda, kuymak, katmer, erişte aşı, mezik olarak isimlendirilmektedir. Ayrıca umaç helvası, elma dolması, hörre (un) çorbası, evelik adlı bitkiden yapılan evelik aşı, ekmek üzerine kızgın yağ ve yoğurt dökülerek yapılan ekmek aşı, pişi, bozbaş, kemikli ve parça etten yapılan ve bir çeşit çorba olan piti ve sultani üzümle yapılan pilav da yöreye özgü belli başlı yemekler arasında sayılmaktadır.

Nüfus bakımından en büyük ili Van, yüz ölçümü bakımından en büyük ili ise Erzurum’dur. Doğru yanıt E'dir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde daha çok arpa, buğday, tütün, pamuk ve şekerpancarı yetişmektedir. Doğru yanıt A'dır.