YÖNETİMDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

Kronolojik sıra ile yönetim yaklaşımları “klasik”, “neo-klasik” ve “modern” olarak gruplanabilir.

Örgüt için var olma sebebidir. Misyon, örgütün ne için var olduğunu anlatır. “Örgütünüz olmasa dünyada ne eksik kalır?” sorusunun cevabıdır. Temelinde vizyon vardır ve ikisi birlikte stratejik amaçların oluşmasını sağlar.

Emir ve Komuta Birliği İlkesi: Örgüt içerisinde her çalışanın tek bir amirden emir almasıdır. Çalışan iki üstten hangisinin emrini yerine getireceğini bilmelidir.

Örgütsel Amaç Birliği İlkesi: Bir örgütün asıl amacı belirlenmeli, daha sonra bölümlerin ve mevkilerin amaçları belirlenerek örgüt amacının alt amaçları oluşturulmalıdır

Taylor organizasyonlardaki en büyük eksiklikleri şöyle sıralamıştır;

Verimsiz bir çalışma ortamının olması

İşletmelerin kârı işçilerin ise kendi çıkarlarını düşünüyor olması

İşçilerin işleri bildikleri gibi yapmaları ve standartlaşmanın olmaması

İşe alım süreçlerinde yeteneğin ve işe uygunluğun dikkate alınmaması

Yöneticilere ait işlerinin bir kısmının işçiler tarafından yapılıyor olması.

İşletmenin faaliyetlerini gruplara ayıran Yönetim Süreci Yaklaşımı bu gruplamayı şu şekilde yapmaktadır:

1. Teknik faaliyetler (Üretim ve nakliye işleri gibi)

Hawthorne Araştırmaları neticesinde, ışıklandırma ile verimlilik arasında bir ilişkinin söz konusu olmadığı, verilen molaların uzunluğu ve çalışma saatleri ile iş görenlerin etkinliği arasında anlamlı bir ilişkinin bulunmadığı ve nihayet beşerî bir konunun beşerî olmayan unsurlarla açıklanmaya çalışılmasının yanlış olacağı kabul edilmiştir.

X teorisinin varsayımlarına göre;

• Tipik olarak insan çalışmayı sevmez ve mümkün olduğu kadar işten kaçar.

• İnsan, sorumluluk almaktan kaçınır, işe karşı isteksizdir ve onun için güvenlik her şeyden üstündür.

• İnsana iş yaptırmak ancak onu zorlamak, sıkı bir kontrol ve cezalandırma ile mümkündür.

Her işletmenin yaşayabileceği bir süreç olan entropi açık sistemlerde durdurulabilir ve hatta etkilerini negatif duruma getirebilir. Açık sistemlerin dışarıdan aldığı kaynaklar aracılığı ile sistem içerisindeki dengesizlik ve çökme eğilimlerini çürütmesi negatif entropi olarak tanımlanmaktadır

Durumsallık yaklaşımı, sistem yaklaşımı gibi örgütü bir sistem olarak ele almakta ve örgütün hem iç hem de dış çevresi ile olan ilişkisini incelemektedir. Klasik ve Neo-Klasik Yönetim anlayışlarının savunduğu “en verimli örgüt yapısı” kavramını kabul etmeyen bu yaklaşım, “tek ve en iyi örgüt yapısı yoktur” anlayışını benimsemektedir.

Yönetim ile ilgili yapılan birçok tanım olmakla beraber özetle yönetim, “başkaları aracılığıyla veya başkaları ile birlikte belirlenen amaçlara ulaşmak için iş yapmaktır” şeklinde tanımlanmaktadır. Tüm tanımlar incelendiğinde yönetimin bazı temel özelliklerinin olduğu çıkarımı yapılabilir. Bu temel özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz (Parlak, 2016);

• Yönetim, birden fazla kişinin yer aldığı bir grup içinde söz konusu olmaktadır.

• Bir süreç olarak yönetim, planlama, örgütleme, gerekli kaynakları sağlama ve düzenleme, yönlendirme, koordinasyon ve denetim gibi faaliyet ya da ögelerden meydana gelir.

• Yönetim, biçimsel örgütlerde hiyerarşik bir düzen içinde meydana gelir.

• Yönetim, düzenli faaliyetlerden meydana gelen bir olgudur.

• Yönetim faaliyetleri, belirli bir amacın veya amaçların gerçekleştirilmesine yöneltir.

Yönetim tanımları incelendiğinde (Miles, 2012, s. 8);

• Yöneticilerin örgüte ait vizyon, misyon, stratejiler ve amaçları gerçekleştirirken izlediği bir süreç,

• Yöneticiler tarafından kullanılan ve içerisinde çeşitli yöntemleri barındıran bir bilgi sistemi,

• Örgütsel amaçları gerçekleştirmek için başkalarının faaliyetlerine rehberlik eden ve onları yönlendiren bireyler şeklinde üçlü bir tanımlamanın olduğu görülmektedir.

İşletmenin faaliyetlerini gruplara ayıran Yönetim Süreci Yaklaşımı bu gruplamayı şu şekilde yapmaktadır;

1. Teknik faaliyetler (Üretim ve nakliye işleri gibi)

2. Ticari faaliyetler (Alım ve satım işleri gibi)

3. Finansal faaliyetler (Sermaye tedariki ve yönetimi gibi)

4. Muhasebe faaliyetleri (Kayıt ve istatistik hazırlama, fiyat ve maliyet belirleme, bilanço düzenleme gibi)

5. Güvenlik faaliyetleri (İşyeri ve iş görenlerin korunması gibi)

6. Yönetim faaliyetleri (Planlama, örgütleme, kontrol işleri gibi)

Weber’e göre bürokrasi, devletin hukuk kurallarını akla uygun şekilde uygulayabildiği yapıdır. Bürokrasi akıl ürünüdür ve akla uygundur. İnsanlar bürokrasinin yaptıklarını akla uygun olduğu için kabul ederler. Bürokrasiye boyun eğmek akla boyun eğmektir. Bu bilgiler ışığında Weber bürokrasi konusunda iki sorunun cevabını aramıştır. Bunların birincisi ‘’iyi işleyen bir bürokrasi yapısı nasıl kurulabilir’’, ikincisi ise ‘’bürokrasi nasıl iş yapmalı ve iş yaparken nelere özen göstermelidir’’ sorularıdır (Şahin, 2011).

Yönetimde sistem yaklaşımını benimsemenin yararları şöyle sıralanabilir (Koçel, 2007);

• Klasik Yönetim Yaklaşımının kabul ettiği katılık ve kapalılık aşılarak örgütte esneklik ve genişlik sağlanmaktadır.

• Neo-Klasik Yönetim Yaklaşımına ait bulguların daha etkin uygulanmasına olanak tanımaktadır.

• Yönetici, sadece örgüt içine odaklanmak yerine kendisine ait sistemin diğer alt sistemlerle olan ilişkilerine ve dış çevreye önem vermeye yönelmektedir.

• Alt sistem yöneticileri sistemlerine ait amaçları kendini oluşturan sistemin amaçları ile ilişkilendirmekte, sistem yöneticileri ise alt sistemlerin amaçları ile uyumlu organizasyon yapısı geliştirmektedir.

• Alt sistemlerin sisteme yaptıkları katkı belirlenebilmektedir.

• Yöneticilerin odağı alt sistemlerin iç dinamiğinden alt sistemler arası ilişkilere kaymaktadır.

• Sisteme etki eden dış çevrenin bu etkilerine olan farkındalık artmaktadır

Geribildirim; bir bireyin kendisine değer katan sonuçlara ulaşabilmek için bilinçli olarak doğru ve uygun davranışlar geliştirme faaliyeti olarak tanımlanmaktadır (Ashford, 1986).

Örgüt ile teknoloji arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik araştırmalarda ise göze çarpan ilk araştırma Woodward’ın araştırmasıdır. Bu araştırma teknolojinin örgüte etkisini inceleyen ilk çalışmadır. Bu çalışmada örgüt yapısını teknolojik koşullar ile bağdaştıran bir durumsallık ortaya çıkmıştır.