YÖNETİM VE ORGANİZASYON

Yönetsel denetim, işletme hedeflerinin etkililikle gerçekleştirilmesi için kurumsal faaliyetlerin düzenlenmesidir.

Denetim alanı bir üste doğrudan bağlı olan ast sayısını ifade eder. Denetim alanını belirlerken üstü atıl bırakacak sayıda ast bağlanmasına izin verilmemelidir. Denetim alanını oluşturacak ast sayısı belirlenirken şu unsurları göz önünde bulundurmak gerekir. Organizasyon içinde var olan kademe sayısı, yapılan işin niteliği, standartlaşma derecesi, astların nitelik ve yetenekleri, kurmay hizmetlerin varlığı ve ana işletme dışındaki bağlı birimlerde çalışan personelin ana işletmeye olan coğrafi yakınlığıdır.

Etkili bir denetim sistemi kurmanın dört temel amacı vardır. İşletmelerde doğru bir biçimde hazırlanmış bir denetim sistemi dört temel denetim amacının gerçekleştirilmesine yöneliktir. Denetimin amaçlarından birincisi, işletmelerin çevresel değişime uyumunu sağlamak, ikincisi hata artışını sınırlandırmak, üçüncüsü kurumsal sorunlarla baş edebilmek ve dördüncüsü ise maliyetleri en aza indirmek için işletmeye bazı yeni yollar göstermektedir.

Etkili bir denetim sistemine sahip olmak bir işletme organizasyonunun amaçlarını yerine getirmesine yardımcı olmaktadır. Etkili bir denetim sistemi, genellikle birbiriyle ilişkili dört aşamadan oluşan sistematik bir süreçtir Yönetsel denetim sürecindeki aşamalar şunlardır; standartları belirlemek, performansı ölçmek, performans ve standartları karşılaştırmak ve son olarak düzeltici faaliyetlerde bulunmaktır

Yönetsel denetim sürecindeki son adım, düzeltici faaliyet ihtiyacını belirlemektir. Düzeltici faaliyetlere ilişkin kararlar alınırken, ağırlıklı olarak yöneticinin analitik ve tanımlayıcı becerilerinden yararlanılmaktadır. Performansı denetim standartlarıyla karşılaştırdıktan sonra üç faaliyetten biri uygundur: mevcut durumu devam ettirmek (hiçbir şey yapmamak), sapmayı düzeltmek veya standartları değiştirmektir. Performans standartlarla temelde eşleştiğinde, mevcut durumu devam ettirmek tercih edilebilir. Bazen, beklenenden çok yüksek ya da çok düşük olan performans, işletme organizasyonları için sorunlara neden olabilmektedir. Bu gibi durumlarda genellikle belirlenen standardı değiştirmek gerekmektedir. Ancak bazı durumlarda standartları değiştirmeden sapmaları düzeltici önlemlerin alınması da söz konusu olabilmektedir.

Yönetsel denetim faaliyeti, işletmenin tamamında yürütülen faaliyetlerde ihtiyaç duyulan kaynaklar için uygulanan bir süreçtir. Diğer bir ifadeyle işletme organizasyonlarında temel olarak yönetsel denetim alanına giren işletme kaynaklarını dört temel guruba ayırmak mümkündür. Bunlar sırasıyla fiziksel kaynaklar, insan kaynakları, bilgi ve finansal kaynaklardır.

Organik organizasyon, çevre koşullarının sürekli ve hızlı bir biçimde değiştiği, yeni ve bilinmedik sorunlarla sık karşılaşıldığı dinamik çalışma koşularında tercih edilen organizasyon modelidir.

Mali Denetimler, bir işletmenin hesap tutma, finansal ve işletimsel sistemlerinin bağımsız değerlendirilmesidir. Mali denetimlerin iki ana türü vardır. Bunlar, dış denetim ve iç denetimdir.

Yönetsel denetim, planlara dayalı, esnek, doğru, dakik (tam vaktinde) ve tarafsız (objektif) olduğunda etkili olabilmektedir.

Yöneticiler bazen, etkili bir denetim fonksiyonunun işletmelerde bariz bir biçimde uygulanması gerektiğini düşünmektedirler. Ancak bu her zaman doğru değildir. Birçok çalışan, özellikle çok fazla denetlendiğini hisseder, denetime uygunsuz bir şekilde odaklanıldığını, denetimin verimsizliği ödüllendirdiğini düşünür veya çok fazla hesap vermekten rahatsızlık duyarsa, denetime direnebilmektedir.

İşletmelerde yönetsel faaliyetler yerine getirilirken ele alınan temel yönetim fonksiyonları arasında hiç kuşkusuz denetim fonksiyonunun ayrı bir önemi vardır. Çünkü planlanan yönetsel faaliyetlerin ne ölçüde gerçekleştiği, olumlu ya da olumsuz sapmaların olup olmadığı denetim fonksiyonu ile belirlenmektedir.

Kontrol kavramıyla da ifade edilen bu fonksiyon yönetsel faaliyetler içerisinde son derece önemli bir yere sahiptir. İşletmelerde denetim, esas olarak kurumsal faaliyetlerin düzenlemesidir. Böylelikle yapılan planlar doğrultusunda hedeflenen bazı performans unsurlarının kabul edilmesi ya da yeniden ele alınarak düzenlenmesi mümkün olmaktadır. Bu düzenleme çalışmaları olmadan, işletmeler amaçlarını ne kadar verimli ve etkin bir biçimde yerine getirdikleri hakkında bilgi sahibi olamazlar.

Yönetsel denetim, işletme hedeflerinin etkililikle gerçekleştirilmesi için kurumsal faaliyetlerin düzenlenmesidir. İşletmelerde yönetsel denetim gerçekleştirilirken kuşkusuz denetim alanının önemi vardır. Denetim alanı bir üste doğrudan bağlı olan ast sayısını ifade eder.

İşletmelerde yönetsel denetim gerçekleştirilirken kuşkusuz denetim alanının önemi vardır. Denetim alanı bir üste doğrudan bağlı olan ast sayısını ifade eder. Denetim alanını belirlerken üstü atıl bırakacak sayıda ast bağlanmasına izin verilmemelidir. Denetim alanını oluşturacak ast sayısı belirlenirken şu unsurları göz önünde bulundurmak gerekir. Organizasyon içinde var olan kademe sayısı, yapılan işin niteliği, standartlaşma derecesi, astların nitelik ve yetenekleri, kurmay hizmetlerin varlığı ve ana işletme dışındaki bağlı birimlerde çalışan personelin ana işletmeye olan coğrafi yakınlığıdır.

Etkili bir yönetsel denetim sistemi olmayan bir işletme organizasyonunun yukarıda da belirtildiği gibi amaçlarına ulaşması mümkün değildir

İşletmelerde doğru bir biçimde hazırlanmış bir denetim sistemi dört temel denetim amacının gerçekleştirilmesine yöneliktir. Denetimin amaçlarından birincisi, işletmelerin çevresel değişime uyumunu sağlamak, ikincisi hata artışını sınırlandırmak, üçüncüsü kurumsal sorunlarla baş edebilmek ve dördüncüsü de maliyetleri en aza indirmek için işletmeye bazı yeni yollar göstermektedir.

Eğer yöneticiler bazı amaçlar belirler ve bunları hemen başarabilirlerse denetime ihtiyaç duyulmayacaktır. Ancak, amaçların belirlendiği zaman ile bu amaca ulaşılan zaman arasında, işletmede ve çevresinde amaca doğru giden yolu olumsuz etkileyen ve hatta amacın kendisini değiştiren birçok olay ortaya çıkabilmektedir. Uygun ve doğru bir  şekilde hazırlanmış bir denetim sistemi, yöneticilerin değişen koşulları önceden görmesine, takip etmesine ve çözüm yolları üretmesine yardımcı olmaktadır. Buna karşın, uygun ve doğru bir şekilde hazırlanmayan bir denetim sistemi ise, kurumsal performansın kabul  edilebilir sınırlarının daha alt seviyelere düşmesine neden olabilmektedir.

Küçük yanlışlar ve hatalar genellikle bir işletmenin finansal gücüne ciddi boyutta zarar vermemektedir. Küçük hatalar ihmal edilirse zamanla birikebilir ve ciddi bir hale gelebilirler. Bu bakımdan işletmeler mevcut sistemlerinde olabilecek tüm hataları engellemeye yönelik tedbirler almalı ve sorunların büyümesini önleyecek biçimde denetim sistemleri oluşturmalıdırlar.

Bir işletme yalnızca az sayıda ham madde satın aldığında, tek tip ürün ürettiğinde, basit bir organizasyon yapısına sahip olduğunda ve ürününe sürekli talep olmasından memnun olduğunda, bu işletmenin yöneticileri oldukça basit ve yalın bir sistemle denetimi sürdürebilmektedir. Ancak, pek çok ham madde kullanan, farklı ürünler üreten, geniş pazar payına, karmaşık organizasyon yapısına ve birçok rekabetciye sahip bir işletmenin yeterli denetimi sürdürebilmesi için gelişmiş bir denetim sistemine ihtiyacı vardır. Çünkü büyük  organizasyon yapılarının faaliyetlerinin karmaşık olması, mevcut denetim sistemlerinin kurumsal sorunlarla başa çıkacak biçimde oluşturulmasını zorunlu hale getirmektedir.

İşletmelerde denetim işlevi etkili bir biçimde yapıldığında, maliyetleri azaltmaya ve çıktıyı arttırmaya yardımcı olabilmektedir. Diğer bir ifadeyle etkili bir denetim sistemi işletmenin üretim ya da hizmet süreçlerinde verimlilik artışı sağlamaktadır. Bu da kuşkusuz işletmenin sürdürülebilirliği için çok önemli bir unsurdur.