YÖNETİM VE ORGANİZASYON

Okuduğunuz ders kitaplarının küçük istisnalar dışına benzer ifadelerle başladıklarını gözlememiş olabilirsiniz. Bu ifadeler genellikle işletmeler için günümüz koşullarının, geçtiğimiz 30-40 yıl öncesinden bir hayli farklı olduğunu ifade eden cümlelerden oluşmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler ve maliyetlerdeki azalmalar, mal ve hizmet arzındaki artışlar, küreselleşme, müşteri istek ve taleplerindeki hızlı değişim vb. pek çok kitap ve yayının açılış temaları olmaktadır. Birbiriyle ilişkili bu etkenler bugünkü iş dünyasının, işletmelerin, rekabetin şekillenmesinde önemli bir rol oynamaktadırlar.

İşletmelerin faaliyet gösterdiği pazarlardaki sosyal, ekonomik, teknolojik, yasal unsurların hızlı bir şekilde değişmesine neden olmaktadır. Örneğin yaklaşık 20 yıl önce hayatımıza giren İnternet, tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarını önemli ölçüde değiştirmiş, onların alışveriş yaparken eskisine nazaran çok daha fazla seçeneğe kolayca ulaşmasına, ürün ve hizmetler arasında daha iyi karşılaştırma yapmasına, talep etmiş olduklarını daha ucuza elde etmelerine yardımcı olmuştur.

Yaklaşık 20 yıl önce hayatımıza giren İnternet, tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarını önemli ölçüde değiştirmiş, onların alışveriş yaparken eskisine nazaran çok daha fazla seçeneğe kolayca ulaşmasına, ürün ve hizmetler arasında daha iyi karşılaştırma yapmasına,talep etmiş olduklarını daha ucuza elde etmelerine yardımcı olmuştur.

Günümüz organizasyonları yaşanan tüm bu değişimlerden doğrudan etkilenmekte, hızlı değişime ayak uydurabilen organizasyonlar ayakta kalabilmektedir ki bu da değişimi başarabilecek lider ve liderliğe ihtiyaç göstermektedir.

Günümüz organizasyonları yaşanan tüm bu değişimlerden doğrudan etkilenmekte, hızlı değişime ayak uydurabilen organizasyonlar ayakta kalabilmektedir ki bu da değişimi başarabilecek lider ve liderliğe ihtiyaç göstermektedir.

Liderliğin ne olduğuna ilişkin farklı tanımlar yapılabilmektedir. Bir tanıma göre liderlik, belirli şartlar altında, belirli kişisel veya grupsal amaçların gerçekleştirilmesi için bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir. Diğer bir ifadeyle liderlik, amaçların veya vizyonun başarılmasına yönelik olarak grubu etkileyebilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır.

Lider başkalarını belli bir amaç doğrultusunda davranmaya sevk eden, etkileyen kişidir. Lider ve yönetici kavramları çoklukla birbiri yerine veya eş anlamlı kullanılmaktadır. Ancak ilerleyen kısımlarda ayrıntılarını göreceğiniz gibi bu iki kavram arasında önemli farklar vardır. Yönetici, organizasyonda çalışanların iş birliğini sağlayarak, öngörülen amaçlar doğrultusunda faaliyetleri planlayan, örgütleyen, yönelten ve denetleyen kişidir. Başka bir tanıma göre yönetici başkaları vasıtasıyla iş yaptıran kişidir.

Yönetici ile lider arasındaki benzerlikler arasında insanları belli hedeflere yönlendirmeleri, yönlendirme işini yaparken kaynakları farklı da olsa güç kullanmaları, birlikte çalıştıkları insan grubu arasında yapıcı bir ilişki kurma sayılabilir.

Yöneticilik tanımlanan hedeflere ulaşma; liderlik ise değişim ve dönüşüm yapabilme sürecidir.

Liderlikle ilgili ilk çalışmalar bu kuram kapsamında gerçekleştirilmiştir. 1920 ve 1930’lardaki liderlik kuramları, lider kişilikleri lider olmayanlardan ayırmakta kullanılabilecek “lider özellikleri” üzerinde durmuştur. Atatürk, Gandhi, Lincoln gibi büyük başarıların sahibi olan siyasi, toplumsal ve askerî liderlerin duruş, tutum ve davranışları üzerine yoğunlaşılmıştır.

Liderlik, belirli şartlar altında, belirli kişisel veya grupsal amaçların gerçekleştirilmesi için bir kimsenin başkalarının faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yönetici, organizasyonda çalışanların iş birliğini sağlayarak öngörülen amaçlar doğrultusunda faaliyetleri planlayan, örgütleyen, yönelten ve denetleyen kişidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yöneticilik tanımlanan hedeflere ulaşma; liderlik ise değişim ve dönüşüm yapabilme sürecidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Özellikler kuramı, lider kişilikleri lider olmayanlardan ayırmakta kullanılabilecek “lider özellikleri” üzerinde yoğunlaşır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Davranışsal liderlik kuramını oluşturan teorik ve uygulamalı çalışmalarda birtakım lider davranışları belirlenmiş, bu davranışlar sınıflandırılarak liderlik tarzları ortaya konulmuş ve bunların etkinlikleri araştırılmıştır. Yapılan çok sayıda çalışma arasından öne çıkanlar şunlardır: Ohio State Üniversitesi Liderlik Araştırmaları, Michigan Üniversitesi Liderlik Araştırmaları, Yönetim Tarzı Matrisi. Doğru cevap E seçeneğidir.

Çalışanlara yönelik yöneticiler, işlerin sonuçlarına da yoğunlaşmakla birlikte astlarıyla güçlü ilişkiler geliştirirler. Doğru cevap C seçeneğidir.

Katılımcı liderler, takım oluşturmaya önem vererek, çalışanların sorun çözme ve karar süreçlerine katılımı yönünde bir yaklaşım sergiler. Doğru cevap C seçeneğidir.

Fiedler’in Durumsal Liderlik modeline göre, başarılı grup performansı “liderin izleyenleriyle etkileşim tarzı” ve “belirli bir durumda sahip olduğu kontrol ile etkileme gücü” arasındaki uygun eşleşmeye bağlıdır.

Bu kurama göre, izleyicilerin amaçlarına ulaşmalarına yardımcı olmak, bu amaçların örgütün genel amaçlarıyla uygunluğunu temin etmek üzere gerekli yönlendirmeyi ve desteği sunmak liderin görevidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Dönüşümcü liderlik, lider ve izleyicilerin etik, beklenti ve insan ilişkilerini daha üst bir seviyeye çıkartma sürecidir.