YÖNETİM VE ORGANİZASYON

Örgüt şemaları bir işletme içerisindeki pozisyonları, yetki ilişkilerini, yönetim alanını ve faaliyet biçimini kolaylıkla görmemizi sağlar. Örgüt şeması, çalışanlar ve kaynaklar arasındaki biçimsel (formel) ilişkileri görüntüler. Ancak örgüt şemalarında bireysel ilişkiler gibi çeşitli unsurlardan kaynaklanarak oluşan biçimsel olmayan (informel) ilişkileri görmek ve gösterebilmek mümkün değildir. Bu durumda cevap C’dir.

Emir komuta zinciri, yetki ilişkileri bağlamında en üst seviyeden en düşük seviyeye kadar kimin kime rapor vereceğini açıklar. Bu durumda doğru cevap B’dir

Fonksiyonel yetki, belirli bir grup faaliyet veya bir faaliyetin bazı yönlerine ilişkin olarak bir yöneticinin başka bölümlerdeki personel üzerinde emir verme hakkını ifade eder. Bu durumda doğru cevap D’dir.

Kontrol alanı, bir yöneticinin kaç çalışanı verimli ve etkili bir biçimde yönetebileceğiyle ilişkili bir kavramdır. Yöneticinin ‘doğrudan’ kontrol edebileceği ast sayısı kontrol alanı olarak ifade edilmektedir. Bu durumda doğru cevap A’dır.

Hangi iş ve görevlerin kimler tarafından yapılacağına karar verdikten sonra, ortak çalışma aktivitesini içeren gruplaşma gerekir bu yüzden işler koordineli ve entegre bir biçimde yürütülmelidir. Gruplandırılmış, aynı kategoride toplanmış işlere bölümlendirme denir. Bölümlendirme işletmeye ait faaliyetleri sınıflandırarak kümelere ayırma yoluyla amaçlara daha kolay ulaşılmasını sağlama faaliyetidir. Bu durumda doğru cevap B’dir.

Fonksiyonel yapı, örgüt içerisindeki benzer veya ilişkili işlerin bir araya getirildiği bölümlerden oluşan bir yapılanma tipidir. Bu tip bir yapılanmayı fonksiyonel bölümlerin örgütün geneline uygulanması olarak değerlendirebiliriz. Bu durumda doğru cevap A’dır.

Bölümlendirilmiş yapı; coğrafi, ürün, müşteri ve süreç temeline göre farklılaşabilir. Şebeke örgüt yapıları ise sınırları olmayan, çağdaş örgüt yapılarıdır. Bu durumda doğru cevap C’dir.

Matris yapı fonksiyonel ve bölümlendirilmiş örgütlenmelerin bileşimidir. Bu tip örgütlenmede yatay düzeyde iletişim ve bilgi paylaşımı kolaylaşır. Ürün-fonksiyon ya da ürün-bölge matrisi biçiminde de matris yapı oluşturulabilir. Bu durumda cevap D’dir.

Sanal örgüt yapısı fiziksel olarak yaygın veya farklı coğrafik alanlara yayılmış üretim, pazarlama ve diğer faaliyet birimlerinin ya da işletmelerin, bilişim teknolojilerinden yararlanılarak tek bir merkezden yönetilmesi ve koordinasyonudur. Bu durumda cevap C’dir.

İçsel ve dışsal sınırları minimize etmek veya ortadan kaldırmak için sınırları olmayan yapılar kullanmaktadır. Sanal örgüt yapısı ile yığışım örgüt yapısının  temel fikri aynıdır: Daha esnek olan daha hızlı karar alınabilen, sabit masrafı azalmış ve küçülmüş bir örgüt yapısı için, temel ve yardımcı fonksiyonlarla ilgili işletme bünyesinde yürütülen iş ve faaliyetleri mümkün olduğu ölçüde işletme dışındaki başka işletmelerden sağlamak, bu şekilde hem outsourcing yapmak hem de hiyerarşik kademeleri azaltmak ve yalın hâle getirmektir. Bu durumda doğru cevap C’dir.

Örgütleme, bir işletmenin hedeflerine ulaşabilmesi için gerekli yetki ve sorumlukların dağıtılması sürecidir. Doğru cevap B'dir.

Örgütsel yapılanmanın görsel bir ifadesi olan örgüt şemaları birçok amaca hizmet eder. Örgüt şemaları bir işletme içerisindeki pozisyonları, yetki ilişkilerini, yönetim alanını ve faaliyet biçimini kolaylıkla görmemizi sağlar. Doğru cevap A'dır.

İş bölümü, amaçlara ulaşmak için yerine getirilmesi gereken işlerin alt işlere bölünme derecesini gösterir. Doğru cevap C'dir.

Yetki, yöneticilerin görev alanlarında karar alma, emir verme ve kaynakları dağıtmaya ilişkin resmî ve meşru haklarıdır. Doğru cevap E'dir.

Komuta yetkisi, bir yöneticinin bir işin yapılması ya da yapılmaması konusunda astlarına doğrudan emir verme ve karşılığında itaat bekleme hakkını ifade eder. Doğru cevap D'dir.

Karar alma yetkisi çeştili unsurların etkisiyle üst basamaklarda toplanabilir veya alt basamaklara doğru yayılabilir. Yöneticilerin yaklaşımı, örgütün genişliği, faaliyet türü gibi unsurlar karar almanın merkezini belirler. Merkezleşme-merkezleşmeme örgütte karar verme yetkisinin nasıl dağıtıldığına ilişkin kavramlardır. Yetkinin üst yönetimde toplandığı yapılar merkezleşmiş, yetkinin tek elde toplanmayarak alt kademelere göçerildiği yapılar merkezleşmemiş örgüt yapısını ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Gruplandırılmış, aynı kategoride toplanmış işlere bölümlendirme denir. Doğru cevap C'dir.

Örgütsel yapılanmayı etkileyen durumsal unsurlar; örgüt stratejileri, büyüklük, teknoloji ve çevrenin belirsizliği olarak gruplandırılabilir. Doğru cevap E'dir.

Matris yapı fonksiyonel ve bölümlendirilmiş örgütlenmelerin bileşimidir. Doğru cevap C'dir.

Sanal örgüt yapısı, farklı fiziksel olarak yaygın veya coğrafik alanlara yayılmış üretim, pazarlama ve diğer faaliyet birimlerinin ya da işletmelerin, bilişim teknolojilerinden yararlanılarak tek merkezden yönetilmesi ve koordinasyonudur. Çağrı merkezleri sanla örgüt yapısında çalışmaktadır. Büyük firmaların, örneğin hava yolu şirketlerinin, müşterilerle iletişim alanını genişletmek ve erişimi kolaylaştırma amacına yönelik yaygın bir uygulama olan çağrı merkezleri çoklukla, bu konuda uzmanlaşan Hindistan’da ve son yıllarda Filipinler gibi ülkelerde yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.