YÖNETİM VE ORGANİZASYON

Planlama yönetim sürecinin başlangıcı olarak kabul edilir ve yöneticiliğin temel işlevi olan karar alma ile yakından ilintilidir. Planlama gelecek belirli dönemlerde ulaşılmak istenen hedeflerin belirlenmesi, bu hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik seçeneklerin belirlenmesi, işletmenin ya da başında bulunulan birimin iç ve dış kaynakları dikkate alınarak hedeflere nasıl ulaşılacağının kararlaştırılması sürecidir. Her ne kadar planlama sürecinde faaliyetlere ilişkin zamanlar, kullanılacak yöntem ve araçlar ile değerlendirmeye yönelik bir yol haritası oluşturulsa da bunların ilk basamağını hedeflerin belirlenmesi oluşturmaktadır. Diğer seçeneklerde yer alan kararlar hedeflere dayalı olarak alınmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Amaç, bir konuda gelecekte gerçekleştirilmek istenen nihai sonuçtur.

Planlama, önemli kararlar alabilmek için yapılandırılmış bir süreçtir. Bir plan, örgüt için yön sağlayabilir. Küresel rekabetin ivme kazanması, siyasi ve ekonomik belirsizlik koşulları özellikle uzun dönemler için öngörü yapmayı güçleştirmiş olsa da yöneticilerin planlama işlevinin önemini artırmıştır. Küresel rekabet ve artan belirsizlik nedeniyle uzun dönemli planlar yapmak mümkün olmamakta ancak planlama sürecini önemini korumaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Planlama işi hedeflerin belirlenmesi ile başlar.

Bir örgüt içerisindeki misyon, vizyon, hedefler ve değerler stratejik planlamanın başlangıç noktasını oluşturur. Vizyon ve misyon planlar hiyerarşisinin tepe noktasında yer alır. Vizyon bir işletme ya da örgütün ”ne olmak istediği” ile ilgilidir. Soru kökünde yer alan örnek Anadolu Üniversitesi için olmak istediği yeri ifade eden vizyonuna karşılık gelmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Stratejik planlar, uzun dönemlidir ve 2-5 yıl için öngörülen bir plan türüdür.

Etkili planlamanın ilkesi; planları hayata geçirmek konusunda birincil derecede sorumlu kişilerin aynı zamanda planların oluşturulma sürecine katılmasıdır.

Programlanmamış kararlar; daha önce karşılaşılmamış ve
çözümü zor olan kararlardır.

Karar alma süreci dört safha içinde incelenebilir;

Bu durumda doğru cevap "b" seçeneğidir. Yani "Strateji geliştirme"dir.

Rasyonel karar alma, klasik yönetici anlayışını ve davranışını ifade eder.

Beklenti teorisi, yaygın kullanımı olan bir teoridir.

Karar destek sistemleri, yöneticilere karar vermede destek
sistemlerdir.

Bir planın uygulamasının ne kadar süreye yayılacağını ya da bir planın dikkate aldığı zaman süresini ifade eden kavram planlama ufkudur. Örnek cümledeki altızı çizili kısım da planın dikkate aldığı zaman süresini göstermektedir. Doğru yanıt D'dir.

Taktik amaç ve planlar, stratejik planların üretim, pazarlama, insan kaynakları gibi temel departmanlarca uygulanmasına yöneliktir. Taktik amaçlar bütünleşik amaçların gerçekleştirilmesi için departmanlar ve benzer düzeydeki birimlerce neler yapılacağını ve nasıl bir katkı sağlanacağını ortaya koyar. Bu tür amaçların gerçekleştirilmesine yönelik taktik plan uygulamaları departman yöneticilerinin sorumluluğundadır ve üretim, pazarlama gibi temel fonksiyonların etkililikle yürütülmesini sağlar. Taktik planlar bir yıl ve daha kısa bir planlama ufku içerirler. Taktik planlar, yöneticilerin, ortaya çıkan yeni bir fırsat veya tehdit ile baş edebilmelerini sağlamak için uygulayabilecekleri eylemleri ortaya koymaktadır. Soru kökünde verilen örnek olayda uzun dönemli pazar stratejinin gerçekleştirilmesine yardımcı olacak taktik planlardan söz edilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Geleceğin kesin verilerle tahmin edilemez oluşu ve bir örgütün geleceği üzerine birden fazla plan yapılması gerektiği gerçeği üzerine kuruludur. Senaryo planlama, ya böyle olursa tipi senaryolara dayanan planların formüle edilmesini ifade eder. Tipik bir senaryo planlama çalışmasında bazı senaryolar iyimser iken bazıları da kötümserdir. Soru kökünde de böyle bir durumdan söz edilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Yöneticilerin planlama yaparken içine düşebilecekleri bazı yanlışlıklar bulunmaktadır. Bunlardan biri varsayımlar ile ilgilidir. Tüm planlar, gelecek hakkındaki çeşitli varsayımlara dayanır. Bu varsayımlar kimi durumlarda hatalı olabilir. Kimi durumlarda ise varsayımlar başlangıçta mantıklı olabilir ancak beklenmedik gelişmeler bunların geçerliliğini ortadan kaldırabilir. Her iki durumda da planlar geçerliliğini yitirmektedir ve yönetim bu durumu zamanında fark edip gerekli ayarlamaları yapmaz ise planlar istenen sonuçları veremeyecektir. Doğru yanıt B'dir.

Programlanmış kararlar, önceden tekrarlanmış, rutin ve gelecekte de gerçekleşmesi öngörülmüş durumlara bağlanmıştır. Bu tür kararlara belirlenmiş durumlarda satın alma kararı ya da koşullar ortaya çıktığında ödüllendirme kararı gibi sonuçları örnek verebiliriz. Bu tür kararlar önceden formüle edilmiş bir içerikte alınır. Programlanmamış kararlar özel, öngörülemeyen ya da rutin dışı durumlar oluştuğunda yapılan seçimlerdir. Soru kökünde verilen örnekte de beklenmedik, rutin dışı bir duruma yönelik karar almaktan söz edilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Rasyonel karar alma modelinin yetersiz kalan yönü, bu modelde sözü edilen karar vericilerin rasyonel olduğu yolundaki varsayımın her durumda geçerli olmamasıdır. Nobel Ödülü sahibi Herbert Simon’ a göre insanlar rasyonel hesaplama makineleri değildirler. Rasyonalitemiz, kendi sınırlı düşünsel kapasitemiz ölçeğindedir. Sınırlı akılcılık ve tatmincilik belirsizlik ve karmaşa ortamlarındaki karar alma yaklaşımlarıdır. Sınırlı akılcılık teorisine göre, yöneticiler yüksek dalgalanma koşullarında karları maksimize etmeyi denemek yerine tatmin edici bir karlılık seviyesini hedeflemekle yetinebilirler. Doğru yanıt C'dir.

Farklı düzeylerdeki ve konulardaki kararların beklenen sonuçlara ulaştırması ve stratejik hedeflere katkı sağlayabilmesi karar süreçlerinin yeterli veri, katılım ve donanımla yürütülmesini gerektirir. Bu amaca yönelik olarak çeşitli yöntemler ve gelişen teknolojiden yararlanarak sistemler geliştirilmiştir. Bunlardan biri, bir planın varlığını ve o planın eleştirel bir analizinin oluşturulmasını gerektiren şeytanın avukatlığıdır. Şeytanın avukatının amacı bir kararın altında yatan varsayımları sorgulamak ve öneriyi kabul edilemez yapan tüm sebeplerin altını çizmektedir. Bu sayede karar vericiler önerilen eylem planlarının muhtemel tehlikelerinden haberdar edilebilirler. Doğru yanıt E'dir.

Planlama gelecek belirli dönemlerde ulaşılmak istenen hedeflerin belirlenmesi, bu hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik seçeneklerin belirlenmesi, işletmenin ya da başında bulunulan birimin iç ve dış kaynakları dikkate alınarak hedeflere nasıl ulaşılacağının kararlaştırılması sürecidir. Planlama ile ne, ne zaman, nasıl, kimle, hangi koşullarda, ne zaman gibi soruların yanıtları ortaya konularak gelecek için yön belirlenir