YÖNETİM VE ORGANİZASYON - Deneme Sınavı - 1

Taktik amaç ve planlar, stratejik planların üretim, pazarlama, insan kaynakları gibi temel departmanlarca uygulanmasına yöneliktir. Taktik amaçlar bütünleşik amaçların gerçekleştirilmesi için departmanlar ve benzer düzeydeki birimlerce neler yapılacağını ve nasıl bir katkı sağlanacağını ortaya koyar. Bu tür amaçların gerçekleştirilmesine yönelik taktik plan uygulamaları departman yöneticilerinin sorumluluğundadır ve üretim, pazarlama gibi temel fonksiyonların etkililikle yürütülmesini sağlar. Taktik planlar bir yıl ve daha kısa bir planlama ufku içerirler. Taktik planlar, yöneticilerin, ortaya çıkan yeni bir fırsat veya tehdit ile baş edebilmelerini sağlamak için uygulayabilecekleri eylemleri ortaya koymaktadır. Doğru cevap D'dir.

Operasyonel planlar ise bu tür somut operasyonel amaçların etkililikle gerçekleştirilebilmesi ve taktik planların desteklenmesi için gerekli eylem adımlarını belirginleştirir. Bu tür planlar yöneticiler için günlük veya haftalık uygulama rehberi işlevini görür. Doğru cevap D'dir.

Beklenmedik Durum Planları, gelecekte olabilecek ve örgüt üzerinde önemli etkileri olabilecek belirli olaylara değinmek için oluşturulan planlardır. İki tip Beklenmedik Durum Planı mevcuttur; Kriz Yönetim Planları ve Senaryo Planları. Doğru cevap B'dir.

Yöneticilerin planlama yaparken içine düşebilecekleri bazı hatalı uygulamalar söz konusu olabilir. Tüm planlar, gelecek hakkındaki çeşitli varsayımlara dayanır. Bu varsayımlar kimi durumlarda hatalı olabilir. Planların genelde tam olarak eyleme geçirilememesi ya da yetersiz uygulanmalarından dolayı başarısız sonuçlar ortaya çıkabilir. Planlar, yöneticilerin rakiplerin pozisyonunu ve olası etkisini dikkate almadıklarında da başarısız olabilir. Yönetimin kıt kaynakları farklı faaliyetlere yönlendirmesi planlamanın yararlarındandır. Doğru cevap C'dir.

Karar alma, seçenekler arasından tercih yapma sürecidir. Karar, seçenekler arasından yapılan tercihtir. Kararlar farklı önem boyutlarında, farklı süreleri kapsayabileceği gibi sürecin gerçekleştirildiği ortam koşulları da değişebilir. Doğru cevap A'dır.

Rasyonel karar alma modelinin belirli adımları bulunmaktadır. İlk olarak yöneticiler, karar alma yolu ile çözülecek olan sorunu tanımlamalıdırlar. Problemler genelde istenen durum ile mevcut durum arasında bir farklılık olduğunda kendilerini gösterirler. Örneğin; bir firmanın, karlılık ve büyüme hedeflerini gerçekleştiremediği bir durumda aradaki farklılık bir soruna işaret edecektir. İkinci olarak yöneticiler, izlenecek eylem hakkındaki yargıları yönlendirecek standartlar olan karar alma kriterlerini tanımlamalıdır. Bir yöneticinin, şirketin araç filosuna eklenecek araç modeli için bir karar alması gerektiğini düşünün. Buradaki karar kriterleri fiyatı, yakıt verimliliğini, güvenilirliği, performansı ve stili içerebilir. Doğru cevap E'dir.

Kontrol sanrısı, kişinin olayları kontrol etme kabiliyetini çok fazla büyütme eğilimidir. Tepe yönetime yükselmiş yöneticiler başarılı olma yeterlilikleri hakkında aşırı güven sahibi olma eğiliminde olabilirler. Doğru cevap D'dir.

Psikolog Daniel Kahnemen ve Amos Tversky tarafından geliştirilen Beklenti Teorisi, basit buluşsal yöntemlerden kaynaklanan bilişsel ön yargıların yönetimsel karar alma mekanizmasını nasıl etkileyebildiğini örnekleyebilen yaygın bir model olarak kabul edilmiştir. Beklenti teorisi insanların rasyonel modeller ile tutarlı olmayan kararlar almış gibi göründüğü yolundaki gözlemleri açıklamak için kullanılır. Doğru cevap C'dir.

Karar alma her düzeydeki yönetici için temel işlev olmakla birlikte, çevre ve kişisel etkiler nedeniyle karar sürecinde sorunlar yaşanabilir. Sınırlı akılcılık, bilişsel ön yargılar ve grup düşüncesinin varlığı, kritik bilgilerin karar alma mekanizmalarına etkililikle aktarılabilmesi sorununu gündeme getirmektedir. Oysa farklı düzeylerdeki ve konulardaki kararların beklenen sonuçlara ulaştırması ve stratejik hedeflere katkı sağlayabilmesi karar süreçlerinin yeterli veri, katılım ve donanımla yürütülmesini gerektirir. Bu amaca yö- nelik olarak işletmelerde çeşitli yöntemler ve gelişen teknolojiden yararlanarak sistemler geliştirilmiştir. Bunlar arasında Senaryo Planlama, Şeytanın Avukatlığı, Diyalektik Sorgulama, Dış Görüş gibi yöntemleri ve Karar Destek Sistemlerini sıralayabiliriz. Doğru cevap E'dir.

Yeni plan ve kararlar son aşamadır.

Bir örgüt içerisindeki misyon, vizyon, hedefler ve değerler stratejik planlamanın başlangıç noktasını oluşturur. Vizyon ve misyon planlar hiyerarşisinin tepe noktasında yer alır.

Taktik planlar, bir yıl ve daha kısa planlardan oluşur.
Operasyonel planlar, yöneticiler için günlük veya haftalık planlardır.
Tek kullanımlık planlar, belirlibir amaca ulaşmayı amaçlar.
Sürekli planlar, sık bir şekilde tekrarlanan olaylarla ilgili plandır.

1. Planlama bir örgüte yön ve amaç kazandırır. Planlama, örgütün hedeflerine karar verilen mekanizmadır,
2. Planlama, yönetimin kıt kaynakları farklı faaliyetlere yönlendirdiği bir süreçtir,
3. Planlama işletme bütçelerini yürütür. Stratejik operasyonlar ve birim planları, gelecek yılın bütçesini belirler, Senaryo planlama, ya böyle olursa tipi senaryolara dayanan planların formüle edilmesini ifade eder.
4. Planlama, örgüt içerisindeki kişi ve birimlere sorumluluk atar.
5. Planlama, yöneticilerin örgütü daha iyi kontrol edebilmesine olanak sağlar.

Psikolog Daniel Kahnemen ve Amos Tversky tarafından geliştirilen Beklenti Teorisi, basit buluşsal yöntemlerden kaynaklanan bilişsel ön yargıların yönetimsel karar alma mekanizmasını nasıl etkileyebildiğini örnekleyebilen yaygın bir model olarak kabul edilmiştir.

Sorunun anlaşılması ve tanımlanması: Karar süreci karar vericinin herhangi bir düzey ve kapsamdaki bir sorunu algılaması ile başlar. Bu aşama, sorunun ortadan kaldırılmasını, çözümlenmesini gerekli gördüğü olay ve faaliyetleri ifade eder.
Seçenek geliştirme: Sorunu oluşturan neden ve etkenler saptandıktan sonra, karar
alma sürecinin ikinci safhasında, bunları ortadan kaldıracak önlemler geliştirilir . Bu önlemlerin ya da seçeneklerin, örgütsel amaçlara yönelik,
eldeki kaynaklara uygun ve uygulama koşullarının mevcut olması önemlidir.
Seçenekler arasından tercih yapma: Belirlenen ve ayrıntıları ortaya konulan seçenekler arasından seçim yapmak, önemli bir safhadır. Yapılan tercih kararı temsil eder ve böylece işletmenin kaynaklarının nasıl kullanılacağı, hangi işlerin yapılacağı belirlenmiş olur.
Kararın uygulanması ve sonuçlarının izlenmesi: Karar sürecinin en son safhası, kararın uygulanması ve sonuçlarının izlenmesidir. Bu aşamada, işletmedeki as-üst ilişkileri çok önemlidir.

Rasyonel karar alma modelinin belirli adımları bulunmaktadır (bk. Şekil 4.4). İlk olarak yöneticiler, karar alma yolu ile çözülecek olan sorunu tanımlamalıdırlar. Problemler
genelde istenen durum ile mevcut durum arasında bir farklılık olduğunda kendilerini
gösterirler. Örneğin; bir firmanın, karlılık ve büyüme hedeflerini gerçekleştiremediği bir
durumda aradaki farklılık bir soruna işaret edecektir. İkinci olarak yöneticiler, izlenecek
eylem hakkındaki yargıları yönlendirecek standartlar olan karar alma kriterlerini tanımlamalıdır. Bir yöneticinin, şirketin araç filosuna eklenecek araç modeli için bir karar alması gerektiğini düşünün. Buradaki karar kriterleri fiyatı, yakıt verimliliğini, güvenilirliği,
performansı ve stili içerebilir. Üçüncü olarak yöneticilerin eldeki kriterleri, önemlilik derecelerine göre tartması gerekmektedir. Buradaki ölçüm, örgütün genel hedefleri göz önüne alınarak yapılmalıdır. Dolayısı ile maliyetleri kısma amacında olan bir örgüt açısından
yöneticinin şirket araç filosu için yapacağı tercih, muhtemelen stil ve güçten önce yakıt
tasarrufu odaklı olacaktır. Dördüncü olarak yöneticiler, seçenek yol haritaları oluşturmalıdırlar. Buradaki örnekte bu konu, makul bir küme içerisinde yer alan farklı modellerin
belirtilmesi anlamına gelmektedir. Sonraki adımda, yöneticilerin seçenekleri, ağırlığa sahip kriter ile kıyaslaması ve bir seçeneki seçmesi gerekmektedir. Altıncı olarak yöneticilerin bu seçimlerini uygulamaya koymaları gerekmektedir. (Örneğin araçların alınması için
bir sipariş talimatı geçilmesi gibi) Son olarak makul bir süre için yöneticiler, elde edilen çıktıları değerlendirmeli ve yapılan seçimin yerinde olup olmadığına karar almalıdırlar.
Sonuç beklentileri karşılamıyor ise bu, yeni bir dizi karar alma sürecini tetikleyecek bir
sorun oluşturacaktır.

Kıyas yolu ile akıl yürütme, karmaşık problemleri anlamlı hâle getirebilmek için basit
kıyas yolu ile karar alma eğilimidir

Yönetim bilgi sistemlerinin bir dalı olarak düşünülen karar destek sistemleri, yöneticinin, sonuçlara varmada yardım edecek verileri incelemesi için kullandığı sistemdir. İşletmeler, özellikle yapılandırılmış kararların verilmesinde, birtakım sayısal yöntemlerden yararlanırlar.

Senaryo Planı: Geleceğin kesin verilerle tahmin edilemez oluşu ve bir örgütün geleceği üzerine birden fazla plan yapılması gerektiği gerçeği üzerine kuruludur. Senaryo
planlama, ya böyle olursa tipi senaryolara dayanan planların formüle edilmesini ifade
eder. Tipik bir senaryo planlama çalışmasında bazı senaryolar iyimser iken bazıları da
kötümserdir. Yöneticilerin ekiplerinden; her bir senaryo ile başa çıkabilecek birebir stratejiler geliştirmeleri istenir. Bir gösterge seti, trendleri takip etmek ve herhangi bir senaryonun meydana gelme olasılığını belirlemek amacı ile kılavuz olarak seçilir. Buradaki fikir,
yöneticilerin, içinde bulundukları ortamın karmaşık ve dinamik doğasını anlamalarını
sağlamak, problemleri stratejik bir bakış açısı ile düşünmek ve farklı koşullar altında seçilebilecek bir dizi stratejik seçenek oluşturmaktır.