YÖNETİM VE ORGANİZASYON II

Herhangi bir örgüt içinde belli bir süre geçiren biri o örgütteki atmosferin, iş yapış tarzının, bireylere verilen önemin, çalışanların özelliklerinin farklı bir bileşime sahip olduğunu kolaylıkla dile getirebilecektir. İşte örgütleri bu denli birbirinden farklı kılan, örgütlerin sahip oldukları kültürdür. Doğru seçenek örgüt kültürüdür.

Kültür konusundaki çeşitli teorik yaklaşımlar incelendiğinde, kültür olgusunun genel olarak aşağıda sıralanan özelliklere sahip olduğu belirtilmektedir (Alvesson, 2002: 6).

Kültür tarihsel geçmiş ve geleneklerle yakından ilişkili bir kavramdır.

Kültürel olguların anlamları bilinç düzeyinin derinliklerine kadar inebilmektedir. Bu nedenle

kültür konusu anlaşılması zor, yorumlanmaya gereksinim duyan bir konudur.

Kültür belli bir grup birey tarafından paylaşılan kollektif bir olgudur.

Kültür anlayışlar, inançlar, anlamlar ve bilgi gibi soyut kavramlarla ilişkisi yoğun olan bir olgudur.

Kültür rasyonel ve analitik bir olgu değil, bütüncül, öznel ve duygusal yönü ağır basan bir olgudur.

Metinden de anlaşıldığı üzere doğru seçenek c şıkkıdır.

Paragrafta ; 

-Japon Mucizesi,

- Yenilikçi Üretim Teknikleri,

- Bireyselleşme ve Yabancılaşma, - Teknik Yönü Ağır Basan İşlerin ve Hizmet Sektörünün Gelişmesi

-İnsanların Yönetiminde Makine Bürokrasisi Yaklaşımı Artık Eskisi Kadar Etkili Olmamaktadır ' alt başlıkları sayılmış ancak

- Çin Mucizesi' yer almamıştır.

Örgüt içindeki alt kültürler belli faktörlerin etkisiyle marjinalleşebilirler. İşte marjinalleşen bu alt kültür karşıt kültür olarak adlandırılmaktadır. Karşıt kültüre sahip bireyler değer, norm ve yaşam biçimleri açısından yaşadıkları kültüre ters düşen bir tutum sergilemektedirler. Yöneticiler karşıt kültürün farkında olmalı, onların eleştirel yaklaşımlarını dikkatli bir şekilde analiz etmelidir. Unutulmamalıdır ki; karşıt kültür örgütsel bağlamda değişim ihtiyacının habercisi olabilir. Doğru seçenek b şıkkıdır.

Aşağıda sağlıklı örgüt kültürüne ilişkin özellikler sıralanmaktadır:

Doğru şık b seçeneğidir.

Örgüt kültürü bir örgüt içinde paylaşılan öğrenilmiş değerler, inançlar ve tutumlar olarak ifade edilmektedir. Normal şartlarda örgüt kültürünün oluşumu, gelişimi ve sürdürülmesi evrimsel bir süreçtir. Örgüt kültürü çoğu zaman misyon ve vizyon ifadeleri gibi yazılı olarak ifade edilmemektedir. Fakat örgüt kültürü örgütün ruhunu oluşturduğuna inanılan oldukça önemli bir olgudur. Örgüt kültürü örgütün faaliyetlerinin tümü üzerinde etkili olan ifade edilmemiş kurallar bütünüdür. Örgüt kültürü örgütsel yaşamın kalitesi ile yakından ilgilidir. Örgüt kültürü, örgütsel yaşamın birçok detayında gizlidir ve örgüt içinde yer alan bireyler için önemli bir yere sahiptir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Örgüt kültürünün en dış katmanını semboller ve davranış kalıpları oluşturmaktadır. Semboller ve davranış kalıpları kültüre ilişkin nesnel, görülebilen bileşenlerdir. Örneğin örgüt içinde faaliyet gösteren bireylerin özellikleri, örgütsel gelenekler, törenler, seremoniler, kullanılan teknoloji, mimari, logo, örgütsel kahramanlar, hikâyeler, mitler bu seviyede yer almaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Konu ve alt başlıklara bakıldığında;

-Cameron ve Quinn’in Örgüt Kültürü Modeli,

-Handy’nin Örgüt Kültürü Modeli ve

-Deal ve Kennedy’nin Örgüt Kültürü Modeli Durumsal Örgüt Kültürü Modelleri arasında yer almakta oysa;

-Peters ve Waterman’ın Örgüt Kültürü Modeli mükemmel örgüt kültürü arayışını amaçlayan örgüt kültürü modelleri arasında açıklanmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ouchi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) işletmelerinin başarısı için Japonya kökenli bazı kültürel ipuçlar vermektedir. Ouchi eserinde üç farklı örgüt tipi tarif etmektedir. Bunlar A tipi (Amerikan) örgütler, J tipi (Japon) örgütler ve Z tipi örgütler şeklinde sıralanmaktadır. Z tipi örgütler ABD ve Japon işletmelerinin çeşitli özelliklerinin harmanlandığı, en iyi örgüt tipi olarak gösterilmektedir. Kitapta yoğun bir şekilde ABD ve Japon işletmeleri analiz edilmekte ve bu ülkelere ait işletmelerin temel özellikleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu temel özellikler Tablo 1.1’de görülebilmektedir. Ouchi’ye göre ABD işletmeleri uluslararası arenada başarılı olmak istiyorlarsa, Z tipi örgüt şeklinde yapılanmalıdırlar. Özetlemek gerekirse, Ouchi Z tipi örgüt kavramıyla genel olarak hem çalışanlarını tatmin edebilen hem de çevresel değişimlere tepki verebilen bir örgütü betimlemektedir. Paragraftan da anlaşıldığı üzere doğru yanıt d şıkkıdır

Kültürel çeşitlilik bireyler arasındaki farklılıklar ve benzerlikler olarak tanımlanmaktadır. Çeşitlilik konusunda temelde üç boyuttan söz edilmektedir. Bu üç boyut yaş, cinsiyet ve etnik kökendir. Çeşitlilik konusunda sadece yaş, cinsiyet ve etnik köken değil, cinsel tercih veya dinsel tercih de göz önünde bulundurulmalıdır. Çeşitlilik bizi biz yapan tüm bu bileşenleri içinde barındırmaktadır. Ayrıca çeşitlilik farklılık değildir. Çeşitlilik hem farklılıkları hem de benzerlikleri içine alan daha geniş bir kavramdır. Bir başka ifadeyle yöneticiler hem farklılıkları hem de benzerlikleri yönetmek durumundadırlar. Çeşitlilik tüm farklılıkları ve benzerlikleri içermektedir. Bu konuda sınırlayıcı olunmamalıdır. Örgütler giderek insan kaynakları profili açısından daha çeşitli bir hal almaktadırlar. Örgütsel bağlamda görülen çeşitlilik pazarlama faaliyetlerinde başarı sağlamakta, örgütün içinde daha yaratıcı ve yenilikçi bir ortamın yaratılmasını kolaylaştırmaktadır. Bu olumlu etkilerinin yanında, kültürel çeşitliliğin de bazı maliyetlerinin olduğu unutulmamalıdır. Bunlar arasında iletişim de yaşanan zorluklar, örgüt içi çatışmalar ve iş gücü devir hızının yükselmesi sayılabilir. Kültürel çeşitliliğin etkili bir şekilde geliştirilmesi ve yönetilmesi örgütler için oldukça önemli bir zorunluluktur.

Açıklamadan da anlaşılacağı üzere A seçeneği doğru yanıttır.

Kültür konusundaki çeşitli teorik yaklaşımlar incelendiğinde, kültür olgusunun genel olarak aşağıda sıralanan özelliklere sahip olduğu belirtilmektedir:

• Kültür tarihsel geçmiş ve geleneklerle yakından ilişkili bir kavramıdır.

• Kültürel olguların anlamları bilinç düzeyinin derinliklerine kadar inebilmektedir. Bu nedenle

kültür konusu anlaşılması zor, yorumlanmaya gereksinim duyan bir konudur.

• Kültür belli bir grup birey tarafından paylaşılan kollektif bir olgudur.

• Kültür anlayışlar, inançlar, anlamlar ve bilgi gibi soyut kavramlarla ilişkisi yoğun olan bir

olgudur.

• Kültür rasyonel ve analitik bir olgu değil, bütüncül, öznel ve duygusal yönü ağır basan bir

olgudur. Doğru cevap C’dir.

Bireyselleşme ve Yabancılaşma: 1970’li yılların sonuna doğru modern toplumlarda yaygınlaşan bireycilik, insanların birbirlerine yabancılaşmalarına neden olmuştur. Bu durum bireyleri belli bir kimlik arayışına itmiş ve örgüt kültürü de bu kimlik arayışına cevap verebilme potansiyeli olan bir kavram olarak ortaya çıkmıştır. Örgüt kültürü bireylerin ben kimim, benim bu dünyada işim ne veya bu örgütün varlık nedeni ne gibi sorulara cevap verebilmelerini sağlayan önemli bir olgudur.  Doğru cevap A’dır.

Aşağıda sağlıklı örgüt kültürüne ilişkin özellikler sıralanmaktadır:

• Örgüt içinde herkes iletişime açık ve alçak gönüllüdür.

• Örgüt üyeleri güçlendirilmiş ve hesap verebilir kılınmıştır.

• Belli sınırlar dâhilinde bireyler risk alma konusunda serbesttirler.

• Yapılan işi olabildiğince iyi yapmak oldukça önemlidir.

• Hatalara belli bir seviyeye kadar tolerans gösterilir.

• Dürüstlük temel yapı taşıdır.

• Sürekli işbirlikçi çalışma düzeni uygulanmaktadır.

• Cesaret ve dayanıklılık önemli bir gerekliliktir. Doğru cevap D’dir.

Örgüt Çevresi: Örgütler etkili olabilmeleri için görev yaptıkları çevre ile uyumlu bir şekilde faaliyet göstermek durumundadırlar. Eğer örgüt dinamik bir çevrede faaliyet gösteriyorsa, örgüt kültürü değişime kolay uyum sağlayabilen bir tarzda olmalıdır. Örgütün kuruluş yeri ve fiziksel yapısının da, örgütsel çevre ve dolayısıyla örgüt kültürü üzerinde etkili olduğu unutulmamalıdır. Kuruluş yeri örgütün hitap ettiği müşteri kitlesini ve insan kaynakları profilini etkileyecektir. Örgütün gelişme fırsatları ve örgütsel sınırlılıklarda kuruluş yeri ve örgütsel çevre ile yakından ilgili konulardır. Örgüt çevresinin en önemli bileşenlerinden birisi örgütün doğal çevresidir. Örgüt doğal kaynakların korunması konusuna ne kadar özen göstermektedir? Geridönüşüm ve enerji tasarrufuna ilişkin çabalarda örgütün kültürünü etkilemektedir. Örgütün çevreyle bilgi paylaşımı konusunda takındığı tavır da örgüt kültürü açısından oldukça önemlidir. Bilgiyi saklama eğiliminde olan bir örgütle, bilgiyi örgütsel paydaşlarla açık bir şekilde paylaşan örgütün kültürlerinin farklı olması oldukça doğal karşılanmalıdır. Doğru cevap E’dir.

Her hangi bir örgütün kültürünü kavrayabilmek için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şöyle sıralanmaktadır:

• Örgüte ilişkin fiziksel özellikleri dikkatle inceleyin,

• Kendinizi örgütten mal veya hizmet alan bir müşterinin yerine koyun,

• Örgütün müşteri ilişkilerinde kullandığı farklı kanalları kullanın, bu kanallar arasında farklılık

olup olmadığına bakın,

• Örgütsel yayınları okuyun,

• Örgüte ilişkin olarak anlatılan hikâyeleri farklı paydaşlardan dinlemeye çalışın,

• Örgüt içindeki davranış kalıplarını gözlemleyin. Doğru cevap B’dir.

Semboller ve Davranış Kalıpları: Örgüt kültürünün en dış katmanını semboller ve davranış kalıpları oluşturmaktadır. Semboller ve davranış kalıpları kültüre ilişkin nesnel, görülebilen bileşenlerdir. Örneğin örgüt içinde faaliyet gösteren bireylerin özellikleri, örgütsel gelenekler, törenler, seremoniler, kullanılan teknoloji, mimari, logo, örgütsel kahramanlar, hikâyeler, mitler bu seviyede yer almaktadır. Bu seviye kolay bir şekilde gözlemlenebilir. Fakat örgütün kültürü hakkında her şeyi bu seviyeye bakarak anlamak olası değildir. Örneğin zengin ve güçlü kesimler genellikle mimariyi kullanarak bu güçlerinin ne kadar büyük olduğu yönünde kitleleri etkileme yoluna gidebilirler. Bu tür kullanımlar toplumdan topluma değişiklikler göstermektedir. Doğru cevap E’dir.

Temel Varsayımlar: Örgüt kültürünün en iç katmanında temel varsayımlar yer almaktadır. Bu varsayımların görülebilmesi neredeyse imkansızdır. Temel varsayımlar bilinçaltında yer alan ve sorgulanmadan kabul edilen olgulardır. Varsayımlar örgütsel değer sisteminin dayanak noktasıdır. Örgütün dünyaya ilişkin görüşü, örgütün çevre ile olan ilişkisi, örgütün gerçekliğe ilişkin bakış açısı, örgütün insan doğasına ve insan faaliyetlerine ilişkin düşünceleri temel varsayımlar seviyesinde yer almaktadır. Temel varsayımlar örgüt kültürünün temelini teşkil etmektedir. Temel varsayımların değiştirilmesi örgütün başka bir örgüte dönüşmesi ve artık eski örgüt kültürü ile herhangi bir ilgisinin kalmaması anlamına gelir Doğru cevap C’dir.

Peters ve Waterman’a göre başarılı işletmelerin örgüt kültürlerine ilişkin 8 temel özellik: 1. Eylemden Yana Olmak: Herşeyi detaylı bir şekilde tartışmaktan veya planlamaktan çok, harekete geçip, işi gerçekleştirmeye çalışmak gerekmektedir. 2. Müşterilere Yakın Olmak: Müşteri ihtiyaç ve istekleri dikkatli bir şekilde izlenmeli ve analiz edilmelidir.  3. Özerklik ve Girişimcilik: Örgüt genelinde yenilikçilik, yaratıcılık ve risk alma çabalarını destekleyen bir ortam oluşturulmalıdır. 4. Bireyler Aracılığıyla Verimlilik: Çalışanlar örgütün en değerli kaynağı olarak görülmelidir. Çalışanlar aracılığıya mal ve hizmet kalitesinin sağlandığı ve geliştirildiği unutulmamalıdır. 5. İşin içinde olmak ve Değerlerle Yönlenmek: Yöneticilere düşen önemli bir başka görev de örgüt kültürüne ilişkin temel değerlere bağlılıklarını eylemleri ile gösterebilmeleridir. 6. En İyi Yapılan İşe Yoğunlaşmak: Örgütün rakiplerine göre daha iyi olduğu, bir başka ifadeyle temel yetenek geliştirdiği ve benimsediği işi yapması sağlanmalıdır. 7. Yalın Biçim, Az Kurmay: Örgütün hiyerarşik yapısı olabildiğince basık ve esnek olmalıdır. Yoğun ve baskıcı bürokrasi mükemmel örgüt kültürünün önündeki en büyük engeldir. 8. Gevşek ve Sıkı Özelliklerin Birlikte Bulunması: Çalışanlar işlerine ilişkin esnek bir şekilde, kendi muhakeme yetenekleriyle karar vererek hareket edebilmelidirler. Yönetim denetimi daha çok örgütün temel değerleri aracılığıyla sağlamalıdır. Doğru cevap D’dir.

İddiacı Kültür: Detaylara oldukça yoğun bir şekilde önem verilmektedir. Uzun dönem odaklıdır. Sürekli yoğun bir baskı vardır, çünkü yapılan işlerdeki hatalar oldukça maliyetlidir. Bilgi paylaşılmakta ve çalışanlar arası kaşılıklı bağımlılıklar önemsenmektedir. Yüksek risk ve yavaş geri bildirim ortamlarına uygundur. Yüksek kaliteli ve çığır açan üretimler yapılmaktadır. Kısa dönemli dalgalanmalar açısından oldukça kırılgandır. Sorunlarla baş etme konusunda güven ve dayanıklılk sahibidir. Petrol şirketleri, nükleer silah üreticileri, maden işletmeleri, yatırım bankaları bu tür kültüre uygun örgütler olarak belirtilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Gizli Uyumsuzluk: Dışarıdan bakıldığında çalışanların örgütsel değerlerle uyumlu bir şekilde faaliyet gösterdikleri şeklinde bir algı oluşmaktadır. Çünkü örgüt içinde yönetimin çalışanlardan daha çok gücü vardır. Çalışanlar işlerini kaybetmekten korkmaktadırlar. İşin iç yüzüne bakıldığında, çalışanların örgütün sahip olduğu değerleri kabul etmedikleri görülecektir. Bu tip durumlarda çalışanlar uygun ortam bulduklarında tepkilerini dile getirebilmektedirler. Doğru cevap D’dir.