YÖNETİM VE ORGANİZASYON II - Deneme Sınavı - 13

Örgüt Çevresi: Örgütler etkili olabilmeleri için görev yaptıkları çevre ile uyumlu bir şekilde faaliyet göstermek durumundadırlar. Eğer örgüt dinamik bir çevrede faaliyet gösteriyorsa, örgüt kültürü değişime kolay uyum sağlayabilen bir tarzda olmalıdır. Örgütün kuruluş yeri ve fiziksel yapısının da, örgütsel çevre ve dolayısıyla örgüt kültürü üzerinde etkili olduğu unutulmamalıdır. Kuruluş yeri örgütün hitap ettiği müşteri kitlesini ve insan kaynakları profilini etkileyecektir. Örgütün gelişme fırsatları ve örgütsel sınırlılıklarda kuruluş yeri ve örgütsel çevre ile yakından ilgili konulardır. Örgüt çevresinin en önemli bileşenlerinden birisi örgütün doğal çevresidir. Örgüt doğal kaynakların korunması konusuna ne kadar özen göstermektedir? Geri dönüşüm ve enerji tasarrufuna ilişkin çabalar da örgütün kültürünü etkilemektedir. Örgütün çevreyle bilgi paylaşımı konusunda takındığı tavır da örgüt kültürü açısından oldukça önemlidir. Bilgiyi saklama eğiliminde olan bir örgütle, bilgiyi örgütsel paydaşlarla açık bir şekilde paylaşan örgütün kültürlerinin farklı olması oldukça doğal karşılanmalıdır. Doğru cevap C’dir.

William Ouchi’nin Theory Z (1981) isimli eseri örgüt kültürüne vurgu yapan öncül çalışmalardandır. Aslında Ouchi’nin ortaya attığı fikirlerin temel savı fikirlerini ortaya koyduğu eserin alt başlığından kolay bir şekilde çıkartılabilmektedir. Söz konusu eserin alt başlığı “How American Business Can Meet the Japanese Challenge” şeklindedir. Burada Ouchi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) işletmelerinin başarısı için Japonya kökenli bazı kültürel ipuçlar vermektedir. Ouchi eserinde üç farklı örgüt tipi tarif etmektedir. Bunlar A tipi (Amerikan) örgütler, J tipi (Japon) örgütler ve Z tipi örgütler şeklinde sıralanmaktadır. Z tipi örgütler ABD ve Japon işletmelerinin çeşitli özelliklerinin harmanlandığı, en iyi örgüt tipi olarak gösterilmektedir. Kitapta yoğun bir şekilde ABD ve Japon işletmeleri analiz edilmekte ve bu ülkelere ait işletmelerin temel özellikleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Ouchi’ye göre ABD işletmeleri uluslararası arenada başarılı olmak istiyorlarsa, Z tipi örgüt şeklinde yapılanmalıdırlar. Özetlemek gerekirse, Ouchi Z tipi örgüt kavramıyla genel olarak hem çalışanlarını tatmin edebilen hem de çevresel değişimlere tepki verebilen bir örgütü betimlemektedir. Doğru cevap B’dir.

Yaşam boyu iş ilişkisi, karar verme süreçlerinde konsensus arayışı, yavaş değerleme ve yükseltme, uzmanlaşmadan yoksun kariyer planı J tipi örgütlerin temel özelliklerinden olup bölünmüş yaklaşım, A tipi örgütlerin temel özelliklerindendir. Doğru cevap A’dır.

Eylemden Yana Olmak: Herşeyi detaylı bir şekilde tartışmaktan veya planlamaktan ziyade, harekete geçip, işi gerçekleştirmeye çalışmak gerekmektedir. Örgütsel başarı yolunda deneme yanılma metodu kullanılabilir. Doğru cevap B’dir.

Kim S. Cameron ve Robert E. Quinn tarafından 1980’li yıllarda geliştirilen yaklaşıma göre örgüt kültürü iki temel ve zıt değerle ilişkilendirilerek farklılaştırılmaktadır. Bu temel değerler;

Doğru cevap B’dir.

Hiyerarşi Kültürü: Hiyerarşi kültürüne sahip olduğu belirtilen örgütlerin daha çok örgüt içine odaklı oldukları ve istikrar ve denetimden yana bir tavır takındıkları belirtilmektedir. Bu tür örgütlerde görev yapan yöneticilerin koordinasyon yetenekleri gelişmiş olmalıdır. Yönetimin işi işlerin var olan prosedürlere uygun bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve denetimini yapmaktır. Büyük kamu kurumları veya çok büyük işletmelerin bu tür bir örgüt kültürüne sahip olması beklenmektedir. Hiyerarşi kültürü düzen ve istikrardan yana tavır takınırken, bazı açılardan örgütü dezavantajlı bir konuma sokmaktadır. Örgüt yoğun bir şekilde kendi içine odaklandığından, çevresel değişimleri zamanında fark edememekte ve rekabette geriye düşebilmektedir. Doğru cevap C’dir.

İddiacı Kültür: Detaylara oldukça yoğun bir şekilde önem verilmektedir. Uzun dönem odaklıdır. Sürekli yoğun bir baskı vardır, çünkü yapılan işlerdeki hatalar oldukça maliyetlidir. Bilgi paylaşılmakta ve çalışanlar arası karşılıklı bağımlılıklar önemsenmektedir. Yüksek risk ve yavaş geri bildirim ortamlarına uygundur. Yüksek kaliteli ve çığır açan üretimler yapılmaktadır. Kısa dönemli dalgalanmalar açısından oldukça kırılgandır. Sorunlarla baş etme konusunda güven ve dayanıklılık sahibidir. Doğru cevap D’dir.

Semboller örgüt kültürünün yayılımı konusunda oldukça önemli bir potansiyele sahiptir. Birçok durumda çeşitli nesnelere ve olaylara gerçek anlamlarının dışında oldukça önemli sembolik anlamlar yüklendiği görülmektedir. Örgüt içinde gerçekleştirilen her türlü davranışın da sembolik bir anlamı olduğu unutulmamalıdır. Öncelikli park alanlarının varlığı, örgüte ait özel uçakla seyahat edilmesi veya özel olarak dekore edilmiş bir ofis örgüt kültürüne ilişkin önemli çıkarımlar yapılmasını sağlayabilir. Bunlar ve benzeri sembollerden hareketle örgüt içinde kimin daha önemli kimin daha az önemli olduğu kolaylıkla anlaşılabilir. Doğru cevap E’dir.

Herhangi bir örgüt içinde belli bir süre geçiren biri o örgütteki atmosferin, iş yapış tarzının, bireylere verilen önemin, çalışanların özelliklerinin farklı bir bileşime sahip olduğunu kolaylıkla dile getirebilecektir. İşte örgütleri bu denli birbirinden farklı kılan, örgütlerin sahip oldukları kültürdür. Doğru seçenek örgüt kültürüdür.

Kültür konusundaki çeşitli teorik yaklaşımlar incelendiğinde, kültür olgusunun genel olarak aşağıda sıralanan özelliklere sahip olduğu belirtilmektedir (Alvesson, 2002: 6).

Kültür tarihsel geçmiş ve geleneklerle yakından ilişkili bir kavramdır.

Kültürel olguların anlamları bilinç düzeyinin derinliklerine kadar inebilmektedir. Bu nedenle

kültür konusu anlaşılması zor, yorumlanmaya gereksinim duyan bir konudur.

Kültür belli bir grup birey tarafından paylaşılan kollektif bir olgudur.

Kültür anlayışlar, inançlar, anlamlar ve bilgi gibi soyut kavramlarla ilişkisi yoğun olan bir olgudur.

Kültür rasyonel ve analitik bir olgu değil, bütüncül, öznel ve duygusal yönü ağır basan bir olgudur.

Metinden de anlaşıldığı üzere doğru seçenek c şıkkıdır.

Paragrafta ; 

-Japon Mucizesi,

- Yenilikçi Üretim Teknikleri,

- Bireyselleşme ve Yabancılaşma, - Teknik Yönü Ağır Basan İşlerin ve Hizmet Sektörünün Gelişmesi

-İnsanların Yönetiminde Makine Bürokrasisi Yaklaşımı Artık Eskisi Kadar Etkili Olmamaktadır ' alt başlıkları sayılmış ancak

- Çin Mucizesi' yer almamıştır.

Örgüt içindeki alt kültürler belli faktörlerin etkisiyle marjinalleşebilirler. İşte marjinalleşen bu alt kültür karşıt kültür olarak adlandırılmaktadır. Karşıt kültüre sahip bireyler değer, norm ve yaşam biçimleri açısından yaşadıkları kültüre ters düşen bir tutum sergilemektedirler. Yöneticiler karşıt kültürün farkında olmalı, onların eleştirel yaklaşımlarını dikkatli bir şekilde analiz etmelidir. Unutulmamalıdır ki; karşıt kültür örgütsel bağlamda değişim ihtiyacının habercisi olabilir. Doğru seçenek b şıkkıdır.

Aşağıda sağlıklı örgüt kültürüne ilişkin özellikler sıralanmaktadır:

Doğru şık b seçeneğidir.

Örgüt kültürünün en dış katmanını semboller ve davranış kalıpları oluşturmaktadır. Semboller ve davranış kalıpları kültüre ilişkin nesnel, görülebilen bileşenlerdir. Örneğin örgüt içinde faaliyet gösteren bireylerin özellikleri, örgütsel gelenekler, törenler, seremoniler, kullanılan teknoloji, mimari, logo, örgütsel kahramanlar, hikâyeler, mitler bu seviyede yer almaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Konu ve alt başlıklara bakıldığında;

-Cameron ve Quinn’in Örgüt Kültürü Modeli,

-Handy’nin Örgüt Kültürü Modeli ve

-Deal ve Kennedy’nin Örgüt Kültürü Modeli Durumsal Örgüt Kültürü Modelleri arasında yer almakta oysa;

-Peters ve Waterman’ın Örgüt Kültürü Modeli mükemmel örgüt kültürü arayışını amaçlayan örgüt kültürü modelleri arasında açıklanmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Ouchi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) işletmelerinin başarısı için Japonya kökenli bazı kültürel ipuçlar vermektedir. Ouchi eserinde üç farklı örgüt tipi tarif etmektedir. Bunlar A tipi (Amerikan) örgütler, J tipi (Japon) örgütler ve Z tipi örgütler şeklinde sıralanmaktadır. Z tipi örgütler ABD ve Japon işletmelerinin çeşitli özelliklerinin harmanlandığı, en iyi örgüt tipi olarak gösterilmektedir. Kitapta yoğun bir şekilde ABD ve Japon işletmeleri analiz edilmekte ve bu ülkelere ait işletmelerin temel özellikleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu temel özellikler Tablo 1.1’de görülebilmektedir. Ouchi’ye göre ABD işletmeleri uluslararası arenada başarılı olmak istiyorlarsa, Z tipi örgüt şeklinde yapılanmalıdırlar. Özetlemek gerekirse, Ouchi Z tipi örgüt kavramıyla genel olarak hem çalışanlarını tatmin edebilen hem de çevresel değişimlere tepki verebilen bir örgütü betimlemektedir. Paragraftan da anlaşıldığı üzere doğru yanıt d şıkkıdır

Kültürel çeşitlilik bireyler arasındaki farklılıklar ve benzerlikler olarak tanımlanmaktadır. Çeşitlilik konusunda temelde üç boyuttan söz edilmektedir. Bu üç boyut yaş, cinsiyet ve etnik kökendir. Çeşitlilik konusunda sadece yaş, cinsiyet ve etnik köken değil, cinsel tercih veya dinsel tercih de göz önünde bulundurulmalıdır. Çeşitlilik bizi biz yapan tüm bu bileşenleri içinde barındırmaktadır. Ayrıca çeşitlilik farklılık değildir. Çeşitlilik hem farklılıkları hem de benzerlikleri içine alan daha geniş bir kavramdır. Bir başka ifadeyle yöneticiler hem farklılıkları hem de benzerlikleri yönetmek durumundadırlar. Çeşitlilik tüm farklılıkları ve benzerlikleri içermektedir. Bu konuda sınırlayıcı olunmamalıdır. Örgütler giderek insan kaynakları profili açısından daha çeşitli bir hal almaktadırlar. Örgütsel bağlamda görülen çeşitlilik pazarlama faaliyetlerinde başarı sağlamakta, örgütün içinde daha yaratıcı ve yenilikçi bir ortamın yaratılmasını kolaylaştırmaktadır. Bu olumlu etkilerinin yanında, kültürel çeşitliliğin de bazı maliyetlerinin olduğu unutulmamalıdır. Bunlar arasında iletişim de yaşanan zorluklar, örgüt içi çatışmalar ve iş gücü devir hızının yükselmesi sayılabilir. Kültürel çeşitliliğin etkili bir şekilde geliştirilmesi ve yönetilmesi örgütler için oldukça önemli bir zorunluluktur.

Açıklamadan da anlaşılacağı üzere A seçeneği doğru yanıttır.

Biçimsel olmayan grupların temelinde çıkarlar, yöre, meslek ve özel nedenler yer alır.

İnsanlar gruplara girerken bazı nedenleri vardır. Bunlar arasında yer alan nedenlerden bazıları şunlar olabilir.
• Ortak hareket etme,
• Emniyet içinde olmak,
• Kendilerini güçlü hissetme,
• Amacına grup yoluyla ulaşmak,
• Yalnızlıktan kurtulmak,
• Bir grubun üyesi olmaktan zevk almak,
• Sorunlarını çözmek için gruba girebilir.

Kalite güvenliğiyle üretilen mamül için önceden belirlenmiş kalite standartlarını ve bu standartları koruyan yöntemleri, politikaları ve kuralları oluşturan bir sistemin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.