YÖNETİM VE ORGANİZASYON I

Denetim, işletme bünyesinde yürütülen faaliyetlerin sonuçları itibariyle, planlama aşamasında öngörülen hedeflere ne oranda erişildiğinin incelenmesi ile ilgili bir kavramdır. Bundan ötürü, denetim sürecinde daha önceden belirlenmiş standartların, planların ve hedeflerin olması şarttır.

İşletmelerde denetim fonksiyonu temel olarak üç tür denetim yaklaşımıyla yürütülmektedir. Bu yaklaşımlar; bürokratik denetim, piyasa denetimi ve klan denetimidir. Bürokratik denetimde kurallar, düzenlemeler, hiyerarşi ve yetki ilişkileri aracılığıyla durum değerlendirmesi yapılır. Piyasa denetiminde, fiyat mekanizması, ekonomik veriler ve rekabet işletmecilik faaliyetleri üzerinde denetleyici bir güçtür. Klan denetiminde ise, denetim fonksiyonu daha çok gelenekler, değerler, normlar, ortak hedefler temelinde ve karşılıklı güven esasına dayalı olarak yürütülür.

Pizzacı, 30 dakika olarak belirlenen teslimat süresine uyulmadığını saptamıştır. Sapma düzeyinin (15 dakika) kabul edilemez olduğu sonucuna varmış olmalıdır ki, hedeflenen 30 dakikalık teslimat süresini nasıl gerçekleştirebileceğini düşünmektedir. Başka bir ifadeyle, pizzacı denetim sürecinin son aşaması olan sapmalara ilişkin düzeltici tedbirlerin alınması basamağına gelmiştir.

Müşteri memnuniyet anketiyle, faaliyet sonuçlarına ilişkin veriler elde edilmekte, elde edilen veriler analiz edilmekte ve sonuçlar sürece ilişkin düzeltici tedbirlerin alınabilmesi için ilgili yerlere iletilmektedir. Bu geçmiş odaklı bir denetimdir.

Tüm faaliyetlerin kalite düzeylerinin arttırılması felsefesini benimseyen toplam kalite yönetimi (TKY), bir kalite denetim felsefesidir. TKY, kalite düzeyinin geliştirilmesinde tüm işletme çalışanlarını belli düzeyde sorumluluk altına sokarak, kalite felsefesini benimsemiş bir örgüt kültürü yaratır. Dolayısıyla, TKY istatistiksel bir denetim anlayışıyla sınırlı değildir. I’inci ifade yanlıştır. Diğer iki ifade TKY’ni açıklayan ifadelerdir.

Finansal denetim araçlarını şöyle sıralayabiliriz: Bütçeler, faaliyete dayalı maliyet sistemleri, bilançolar, gelir tabloları, nakit akış tabloları ve finansal oranlar. Toplam dengeli başarı göstergesi ve yeni ürün başarısı finansal denetim araçlarından değildir. Toplam dengeli başarı göstergesi, geleneksel performans değerlendirme ve denetim yaklaşımlarının tekdüze ve geçmiş odaklı yapısını aşabilmek amacıyla geliştirilmiş bütüncül bir denetim yaklaşımıdır. Geleneksel yaklaşımlarda, işletmeler başarı düzeylerini finansal temelli ölçütlere göre değerlendirmektedir. Bunun aksine, Toplam Dengeli Başarı Göstergesi (TDBG) örgütsel performansı eşit düzeyli dört temel bileşen açısından değerlendirmektedir. Bu bileşenler finansal, müşteriler, iç faaliyetler ve yenilikçilik/öğrenme şeklinde sıralanmaktadır. Yeni ürün başarısı ise, TDBG’nin yenilikçilik/öğrenme bileşeninin bir ölçütüdü

Gezinerek yönetim uygulaması yöneticilerin ofislerinden çıkarak, çalışanlarla daha yakın ilişkiler kurmasına dayanmaktadır ve birbiriyle ilişkili, üç temel yapı taşı vardır. Bunlar dinlemek, öğretmek ve kolaylaştırmaktır. Yöneticiler çalışanları dinleyerek işletmede olup bitenden haberdar olmaktadırlar. Öğretmek unsuruyla çalışanın karşılaştığı belli bir soruna nasıl bir çözüm bulunacağı araştırılmaktadır. Kolaylaştırmak ise, çalışanların işlerini daha rahat yapabilmeleri için gerekli önlemlerin alınmasıdır.

Herhangi bir denetim sistemi, insanların sisteme ilişkin algı ve beklentileri düşünülmeden tasarlanırsa, kaçınılmaz olarak tepkisel davranışlara yol açabilir. Çalışanların davranışlarının etkili bir şekilde denetlenebilmesi için, yöneticiler bireylerin denetim fonksiyonuna ilişkin olarak geliştirdikleri üç farklı tepkisel davranışa dikkat etmelidirler. Bu davranışlar, katı kuralcı davranışlar, taktiksel davranışlar ve denetime karşı dirençtir.

Yukarıdaki tüm seçenekler, etkili bir denetim sisteminin koşullarıdır. Buna karşılık, soru kökü çalışanların denetim sistemini benimsemelerine yöneliktir. Bir denetim sisteminin çalışanlar tarafından daha kolay benimsenebilmesi için, çalışanların denetim sistemine inanmaları gerekir.