YÖNETİM VE ORGANİZASYON I

Yetki kavramı, kişiye örgüt tarafından verilmiş olan başkalarının davranışlarını biçimsel ilişkiler çerçevesinde belirleme hakkıdır. Yetki kavramı örgütsel mevki ile ilişkilidir. Örgüt içinde herhangi bir mevkiinin sahip olduğu yetki önceden belirlenmiştir. Yetki kavramının temelinde yöneticinin sahip olduğu haklar yatmaktadır. Soru kökünde verilen durum, Nesrin Hanım'ın okul yöneticiliği mevkiinden gelen bu hakları örneklendirmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Örgüt içinde belirli işleri yapma sorumluluğunu yüklenenler o işi yapmak için gerekli olan yetki ile donatılmış olmalıdır. Örgütsel yetki örgütsel mevkie bağlı bir haktır. Bu nedenle yetki ve sorumluluk denkliği konusunda kişilerin değil de, mevkilerin yetkilerinin ve sorumluluklarının denk olmasına dikkat edilmelidiir.

Örgütlerde görev yapan tüm çalışanlar belli işlerin nasıl yapılacağına ilişkin bir yetkiyle donatılmışlardır. Bu yetki işi yapmak için gerekli olan minimum yetki olarak düşünülebilir. Bu tür bir yetki olmadan herhangi bir çalışanının verilen görevleri yerine getirmesi düşünülemez. Söz konusu yetki türü operasyonel yetkidir.

Her yöneticinin verimli ve etkili bir şekilde denetleyebileceği ast sayısı sınırlıdır. Üstlere optimum düzeyde denetim sağlayabilecekleri sayıda ast bağlanmalıdır. Bu sayı verilen emirlerin yerine getirilip getirilmediğinin denetimi açısından oldukça önemlidir. Bu durum örgütlemede kontrol alanı ilkesiyle ilgilidir. Doğru yanıt C'dir.

Güç göreceli bir kavramdır. Karşılıklı bağımlılıklara dayanır. Bir yönetici bir astı üzerinde oldukça fazla güce sahip iken, aynı konumda olan bir başka astına aynı oranda güç uygulama potansiyeline sahip olamayabilir.

Benzeşim gücü A kişisinin B kişisiyle kendisini özdeşleştirdiği veya rol model olarak aldığı zaman ortaya çıkan bir güç türüdür. Bu tür bir etkilenme durumunda B kişisinin A kişisi üzerinde bir güce sahip olacağı oldukça açıktır.

Güç kavramının temel kaynağı karşılıklı bağımlılıklardır. Bir başka ifadeyle, A kişisi B kişine herhangi
bir konuda ne kadar bağımlı ise, B’nin A’ya göre o kadar güçlü olduğu ileri sürülmektedir.

Liderin etkileme yetisinin temelinde sahip olduğu güç yatmaktadır. Lider ve yönetici eş anlamlı kavramlar değildir. Her yönetici lider, her lider de yönetici olmayabilir. Ancak Liderlik sadece biçimsel yetki ilişkileri sayesinde ortaya çıkan bir konu değildir. Biçimsel yetkisi olan bir birey, her zaman lider olamayabilir. Ayrıca liderlik örgütsel hiyerarşinin sadece üst basamaklarına has bir konu değildir. Örgütsel hiyerarşinin alt ve orta düzeylerinde de liderin var olabileceği unutulmamalıdır.

İstikrarlı ve rasyonel olma, yöneticilik özelliklerindendir. Bunun yanında vizyonerlik ve yaratıcılık liderlik özellikleri arasındayken; tutarlılık yöneticilk özellikleri arasında yer almaktadır.

Açık ve zorlayıcı hedefler koyarak astlarını daha yoğun çalışmaları yönünde motive eden liderler, başarı yönelimli liderlerdir. Bu tür liderler beklentileri yüksek kişilerdir. Başarı yönelimli liderler astlarına güvenir ve onların eğitim ihtiyaçlarının giderilmesi konusunda destek olurlar.

Komuta, kurmay ve fonksiyonel yetki türleri örgütler için temel yetki türleridir. Danışmaya veya fikir beyan etmeye dayalı yetki türü “kurmay yetki” dir.

Üretim, muhasebe, insan kaynakları ve finansman günümüzde sıklıkla rastlanılan fonksiyonel birimler arasında yer alırken “tedarik zinciri” bunlar arasında yer almamaktadır.

omuta yetki, örgüt şemasında düz çizgilerle ifade edilir. Kurmay birimler ve ilişkiler noktalı çizgi ile şematize edilmektedir. Fonksiyonel ilişkiler tire ve noktadan oluşan çizgi tipi ile ifade edilmektedir.

Yetki kavramına ilişkin üç temel özellik bulunmaktadır. Bunlar;
Yetki örgütsel mevkiden kaynaklanmaktadır.
Yetki astlar tarafından kabul edilmektedir .
Yetki dikey hiyerarşi içinde yayılım göstermektedir.

Güç hem yatay hem de dikey olarak uygulanabilir. Diğer seçeneklerde verilen açıklamalar doğrudur.

Rasyonel güç veya yasal güç, ödüllendirme gücü ve zorlayıcı güç Örgütsel güç türlerinden iken “benzeşim gücü” bireysel güç türlerinden birisidir.

Yöneticilerin güç potansiyellerini artırabilmeleri için başvurabilecekleri “Başkalarına yardım etmek ve onlardan da aynı karşılığın beklenmediğini hissettirmek” taktiği aslında “Başkalarına yardım etmek ve onlardan da aynı karşılığın beklendiğini hissettirmek” şeklindedir.

Evrensel yaklaşım “geleneksel liderlik anlayışı” özelliklerinden birisi iken, diğer özellikler “çağdaş liderlik” anlayışının özelliklerindendir.

Rasyonellik yöneticilik özelliklerinden birisi fakat tutku, yaratıcılık, hayal etme ve esinlendirme liderlik özellikleridir.

Güç kavramı ile kıyaslandığında daha dar kapsamlı bir kavram olarak nitelendirilen yetki kavramı, kişiye örgüt tarafından verilmiş olan başkalarının davranışlarını biçimsel ilişkiler çerçevesinde belirleme hakkıdır.