YÖNETİM VE ORGANİZASYON I - Deneme Sınavı - 5

Aynı amaca dönük işlerin bir yöneticinin sorumluluğuna verilmesi ile yönetim birliği sağlanır.

Yetki devrininin son aşaması yetki devrinde denetim sisteminin kurulmasıdır. Yetki devredildiğinde üstün sorumluluğu devam eder ve üst yetkiyi verdikten sonra görevin nasıl yapıldığını araştırır. Astın hatalarını düzeltmesi için tedbirler alır.

Etkin olmayan bölümlerin kapatılması İşletmelerin büyüme ile sağladığı üstünlüklerden biri değildir. İşletmeler büyüme yolunu seçtikleri gibi gerektiğinde küçülmeye de giderler. İşlerin kötüye gitmesi ile küçülme söz konusu olur. Bazı çok etkin olmayan bölümler kapatılır veya küçültülebilir.

Örgüt yapısında en önemli işlerden birisi ilişkilerin açık bir şekilde belirlenmesi gerekir. Temel ilişkilerde açıklık olmalıdır. Kimin kimden emir alacağı, ast üst ilişkilerinin belirlenmesi şüphe yaratmadan ortaya konması gereklidir. İş tanımları çok iyi yapılmalıdır ayrıca iş akımı çok iyi planlanmalıdır.

Yönetim faaliyetinin yerine getirilmesinde ilk aşama planlamadır. Planlamanın devamı olan örgütleme saptanan amaçlara ulaşmak için gerekli faaliyetleri belli aşamalarla yürütmektir.

Örgütleme süreci örgütsel amaçların ortaya konması ile başlar, iş faaliyet tiplerinin belirlenmesi ile devam eder ve sonrasında bölümlere ayırma gelir.

Amaç birliği, komuta birliği, denge ve yönetim alanı ilkeleri örgütleme ilkeleri arasındadır. Gizlilik, örgütlemeye ilişkin ilkelerden biri değildir.

Basamaklar ilkesinde örgüt içindeki çeşitli yetki, görev ve sorumluluk en üstten aşağıya doğru daralarak iner. Emir bir asta verilir ve gerektiğinde emri yerine getirecek kişiye kadar iner. Yetki ve sorumluluk yukarıdan aşağıya doğru indiğinde yönetim süreci tamamlanmış olur. Ancak astlarla üstler arasında yakın ilişki gereklidir. Üstler astların yapabilecekleri işleri verirken astlar da doğrudan bağlı olduğu bir üst yöneticinin verdiği işleri en iyi şekilde yapmalıdır. Böylece örgütün değişik basamaklarda koordinasyon sağlaması gerçekleşebilir.

Çeşitli yöneticilerden emir almak astın başarısını azalttığı gibi kaos yaratan bir durumdur. Örgütte yapılan hatalardan en yaygın olanı, komuta birliğinin bozularak, bir astı atlayarak daha alt kademeye iş veya yetki verilmesi veya bir astın bir üstünü atlamasıdır. Bu durumu önlemek için örgütlerde komuta birliğine uymak gereklidir. Bir örgütte emir-komuta (hat) organı olarak görev yapacak birimler ile kurmay organı olarak görev yapacak birimlerin ve aralarındaki ilişkilerin belirlenmesi örgüt tasarımında üzerinde durulması gereken bir konudur.

Bir grup veya bir bölümden bir kişinin sorumlu olması ilkesi yönetim birliğidir. Aynı amaca dönük işlerin bir yöneticinin sorumluluğuna verilmesi ile yönetim birliği sağlanır.

Yönetim alanı bir üstün doğrudan denetleyebileceği ve yöneteceği ast sayısıdır. Burada temel düşünce bir yöneticinin çok kişiyi etkin ve verimli yönetemeyeceğidir. Burada yöneticinin zamanının ve gücünün sınırlı olması yönetim alanının dar olmasını gerektirir.

Karı arttırmak, pazar payını arttırmak, yeni teknolojiler kazanmak ve örgüt kimliği geliştirmek örgütlerin büyüme ile elde edebileceği üstünlükler arasındadır. Bürokrasi ise aslında büyümenin getirdiği hantallığı ifade eder.

Çapraz ilişkiler ilkesi ile uzun zaman alan basamaksal sistemin katı ilkeleri azaltılır, verim ve zaman tasarrufu sağlanır. Alt basamaktaki bir yönetici kendi sorumluluk ve yetki alanındaki bir konuda başka bir yöneticiden yardım alabilir. Bu ipuçları altında çapraz ilişkiler ilkesinin bir diğer adının kısa devre ilkesi olduğu çıkarımında bulunulabilir.

Örgütleme ilkelerinin neler olduklarına tek tek bakıldığında seçenekler arasında bu ilkelerden biri olarak amaç birliğini sağlamanın olduğu görülmektedir.

İşletmede çalışanın harekete geçmesini sağlayan unsur, üstün asta emir vermesidir. Emir, bir örgütte üstlerin astlara bir işi yapmaları veya işi yönlendirmeleri ya da işi durdurmaları için ilettikleri mesajdır.

Niteliğine göre emirler kendi içinde iki şekilde ele alınır. Bunlardan ilki kesin talimat içeren emirlerdir. Bu tür emirlerin yapılmama ihtimali yoktur çünkü kesindir. Farklı bir şekilde anlamaya neden olmayacak biçimde nettir. Niteliğine göre emirlerin ikincisi kesin talimat içermeyen emirlerdir. Bu tür emirlerde ise yönlendirme veya tavsiye niteliği öne çıkmaktadır.

Motivasyon, bireyin bir hedefe ulaşma yolunda geçirdiği süreçte, kendisine enerji verilmesi, yönlendirilmesi ve hedefe doğru ilerleme kararlılığının sağlam tutulmasıdır. Motivasyonun tanımında üç anahtar unsur vardır. Bunlar: Enerji, yönlendirme ve kararlılıktır.

Fizyolojik İhtiyaçlar, kişinin yeme, içme, barınma, seks ve diğer psikolojik gereksinimleridir.

Frederick Herzberg tarafından geliştirilen Çift Faktör Teorisi içsel faktörlerin iş tatmini ile ilgili olduğunu, dışsal faktörlerin de iş tatminsizliğiyle ilgili olduğunu ileri sürmektedir.

Üç İhtiyaç Teorisi’ne göre iş yerinde motivasyon için giderilmesi gereken üç temel ihtiyaç vardır. Bunlar; başarı, güç ve bağlanma ihtiyacıdır.