YÖNETİM VE ORGANİZASYON I - Deneme Sınavı - 9

Bölümlere ayırmada benzer işlerin dikkate alınması. Birbirine özellik açısından gruplara ayırarak çeşitli yararlar sağlanabilir. Diğer bir sistem kabul edilmemişse benzerlik bir ilişki sistemi kurabilir. Birbirine benzer işler bir birim altında toplamak suretiyle faaliyetlerin daha başarılı bir şekilde yürütülmesi sağlanır.

Bu sistemde faaliyet ve hizmetler nitelik yönünden gruplandırılır. Böyle bir yola giderken işletmede çalışan personel sayısı, işletmenin büyüklüğü, yapılan işlerin niteliği, uzmanlık derecesi ve personelin niteliği gibi faktörler dikkate alınır. Faaliyetlerin belirli fonksiyonlar itibarıyla gruplandırılması en çok uygulanan yöntemlerden biridir.

Bölümlere ayırmada en çok başvurulan ve uygulanan sistemlerden biri coğrafik temele dayanan örgütleme biçimidir. Bölgesel çalışmanın daha yararlı olduğu durumlarda bu bölümlere ayırma biçimi tercih edilir. İşletmenin faaliyetleri ve satış ve üretim üniteleri geniş bir alanda yayılmışsa, bu  faaliyetleri bir merkezden yönetmek zordur. Yetkililer işlerin yürütüldüğü yerlerde toplanırsa bölge yöneticileri daha başarılı olabilirler. İşletme içindeki işleri bölgeler olarak ayırırsak her bölge bir yönetim birimi olur. Bu sistemde faaliyetler, görevlerin ve faaliyetlerin yürütüleceği yerlere göre düzenlenir.

Yönetimin ortaya çıkışı insanların kendi ihtiyaçlarını karşılamakta zorluklar ve yeteneklerinin sınırlı olmasındandır. Çeşitli amaçlara ulaşmak nadiren kişisel çabalarla başarılır genellikle bireyler çabalarını ve kaynaklarını birleştirerek amaçlarına ulaşabilirler. Doğru yanıt B'dir.

Sosyologlar yönetimi bir sınıf ve statü olarak görürler. Bunlar yöneticileri örgüte beyinlerini koyan seçkin kişiler olarak görürler. Doğru yanıt D'dir.

“Yönetim, değişen çevrede sınırlı kaynakları verimli şekilde kullanarak örgüt amaçlarına etkin bir şekilde ulaşmak için başkalarıyla işbirliği yapmaktır”. Bu tanımda beş önemli noktaya yakından bakmak gerekir. Bunlar; başkalarıyla ve birlikte çalışma, etkinlik ve verimlilik arasında denge kurma, örgüt amaçlarına ulaşma, sınırlı kaynaklardan en fazla yararlanma ve değişen çevredir. Doğru yanıt D'dir.

Planlama örgütteki her seviyede gerekli olan bir yönetim fonksiyonudur. Planlama gelecekteki olaylarla ilgilenmeyi gerektirir ancak gelecekteki durumun bu günden şekillendirilmesidir. Planlama amaçları ortaya koymak ve bu amaçlara nasıl ulaşılacağına karar vermektir. Planlama yapılırken karar alma işlevi yerine getirilir. Doğru yanıt C'dir.

Denetimin temelde dört evresi vardır. Bunlar; standartların belirlenmesi, gerçekleşen durumun saptanması, standartlar ile gerçekleşen durumun karşılaştırılarak sapmaların saptanması ve yorumlanması ve sapmalar nedeniyle düzeltici tedbirlerin alınmasıdır. Yapılması gereken ilk iş denetime yön verecek standartların belirlenmesidir. Doğru yanıt B'dir.

Güdüleme örgütsel yapının vazgeçilmez unsurudur. İnsanları makineden ayıran en büyük özellik insanın duygusal yönünün ağır basması ve işten tatmin olması yönetimin başarısı için gereklidir. Soru kökünde verilen durum, çalışanların örgüte yönelik duyguları ve gereksinimlerini temel almaktadır. Doğru yanıt B'dir

Yöneticilerin yaptıkları işler ve harcadıkları zamanla ilgili yapılan bir araştırmada 100-4000 işçi çalıştıran işletmelerde 450 yöneticinin zamanlarını harcadıkları işler ortaya konmuştur. Buna göre yöneticilerin yaptıkları işlerin en fazla zaman ayrılandan başlayarak sıralanaşı şu şekildedir: gözetim, planlama, koordinasyon, değerlendirme, araştırma, görüşme, kadrolama ve temsildir. Yukarıdaki örnekte sırasıyla planlama, temsil, kadrolama, görüşme ve değerlendirme verilmiştir. Bunların içinde en fazla zaman harcananı planlamadır. Doğru yanıt A'dır.

Orta yönetimin görevleri şunlardır: Aylık ve yıllık üretim ve satış raporları hazırlarlar.
İşletmenin teknik planlarını yaparlar. Üst yönetimin kararlarını uygulamaya koyarlar. Bölüm amaçlarını saptarlar. Doğru yanıt B'dir.

Yasal yetkinin sahibi olarak her yönetici merasimlere katılması biçiminde görevleri yerine getirir. Üst yönetimde görev yapmanın sonucu olarak yönetici bu çeşit görevleri yapar. Yeni bir fabrikanın veya yeni bir banka şubesinin açılması, hissedarları karşılama, cenazelere katılma, işletmeyi temsil etme, konferans, seminer ve sempozyumlara katılma vb. görevleri yaparlar. Bunlar temsil rolünün bir parçasıdır. Doğru yanıt C'dir.

Yetki kavramı, kişiye örgüt tarafından verilmiş olan başkalarının davranışlarını biçimsel ilişkiler çerçevesinde belirleme hakkıdır. Yetki kavramı örgütsel mevki ile ilişkilidir. Örgüt içinde herhangi bir mevkiinin sahip olduğu yetki önceden belirlenmiştir. Yetki kavramının temelinde yöneticinin sahip olduğu haklar yatmaktadır. Soru kökünde verilen durum, Nesrin Hanım'ın okul yöneticiliği mevkiinden gelen bu hakları örneklendirmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Örgüt içinde belirli işleri yapma sorumluluğunu yüklenenler o işi yapmak için gerekli olan yetki ile donatılmış olmalıdır. Örgütsel yetki örgütsel mevkie bağlı bir haktır. Bu nedenle yetki ve sorumluluk denkliği konusunda kişilerin değil de, mevkilerin yetkilerinin ve sorumluluklarının denk olmasına dikkat edilmelidiir.

Örgütlerde görev yapan tüm çalışanlar belli işlerin nasıl yapılacağına ilişkin bir yetkiyle donatılmışlardır. Bu yetki işi yapmak için gerekli olan minimum yetki olarak düşünülebilir. Bu tür bir yetki olmadan herhangi bir çalışanının verilen görevleri yerine getirmesi düşünülemez. Söz konusu yetki türü operasyonel yetkidir.

Her yöneticinin verimli ve etkili bir şekilde denetleyebileceği ast sayısı sınırlıdır. Üstlere optimum düzeyde denetim sağlayabilecekleri sayıda ast bağlanmalıdır. Bu sayı verilen emirlerin yerine getirilip getirilmediğinin denetimi açısından oldukça önemlidir. Bu durum örgütlemede kontrol alanı ilkesiyle ilgilidir. Doğru yanıt C'dir.

Güç göreceli bir kavramdır. Karşılıklı bağımlılıklara dayanır. Bir yönetici bir astı üzerinde oldukça fazla güce sahip iken, aynı konumda olan bir başka astına aynı oranda güç uygulama potansiyeline sahip olamayabilir.

Benzeşim gücü A kişisinin B kişisiyle kendisini özdeşleştirdiği veya rol model olarak aldığı zaman ortaya çıkan bir güç türüdür. Bu tür bir etkilenme durumunda B kişisinin A kişisi üzerinde bir güce sahip olacağı oldukça açıktır.

Güç kavramının temel kaynağı karşılıklı bağımlılıklardır. Bir başka ifadeyle, A kişisi B kişine herhangi
bir konuda ne kadar bağımlı ise, B’nin A’ya göre o kadar güçlü olduğu ileri sürülmektedir.

Liderin etkileme yetisinin temelinde sahip olduğu güç yatmaktadır. Lider ve yönetici eş anlamlı kavramlar değildir. Her yönetici lider, her lider de yönetici olmayabilir. Ancak Liderlik sadece biçimsel yetki ilişkileri sayesinde ortaya çıkan bir konu değildir. Biçimsel yetkisi olan bir birey, her zaman lider olamayabilir. Ayrıca liderlik örgütsel hiyerarşinin sadece üst basamaklarına has bir konu değildir. Örgütsel hiyerarşinin alt ve orta düzeylerinde de liderin var olabileceği unutulmamalıdır.