YÖNETİM SİSTEMLERİ VE RİSK YÖNETİMİ

Kalite günümüz işletmeciliğinin temel konularından biridir. Çünkü hem birey, hem örgüt,hem de toplum açısından kalite önemlidir. “Kalite, müşterilerin gereksinim ve beklentilerinin karşılanması, hatta bunlardan daha fazlasının verilmesidir. Kalite ile ilgili çalışmalar ilk başlarda istatistikî uygulamalar şeklinde olmuş, daha sonraları ise bütüncül bir yönetim felsefesine-Toplam Kalite Yönetimine-dönüşmüştür. Toplam Kalite Yönetimi, faaliyetlerin tüm aşamalarında sürekli iyileştirmeyi vurgulayan, faaliyetleri gerçekleştirirken çalışanların tüm düzeylerde katılımı ve güçlendirilmesi, takım tabanlı çalışma, kıyaslama, müşteri beklentilerinde tam tatmin ve yüzde 100 doğruluk hedefleyen bir yönetim felsefesidir. Ayrıca bu düşünce, çalışanların cezalandırılmalarından çok, ödüllendirilmelerini kapsar. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bir işletmede müşterilerin gereksinim ve beklentilerinin karşılanmasından daha fazlasının hayata geçirilmesi, postmodern eğilimlerden en fazla kalite odaklı devrimle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

“Yöneticiler, çalışanların katılımını sağlayabilmek amacıyla karar almayla ilgili yetki ve sorumluluklarının bir kısmını, ilgili kadrolara devretmektedirler. Günümüzde yenilik ve yaratıcılığa rağbet artmakta, iş ile ilgili kararı işi yapanın vermesi gittikçe tercih edilen bir uygulama hâline gelmektedir. Bu tercihler günümüzde personelin daha da güçlendirilmesini gerektirmektedir. Böyle bir uygulamanın, bireyleri motive etme, örgüt ve yönetimle bütünleştirme, kararların kalitesini artırma, sosyal ilişkileri düzenleme ve en önemlisi de kişisel gelişimi sağlama gibi yararları olacaktır. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bir işletmede üst düzey yöneticilerin çalışanların katılımını sağlayabilmek amacıyla karar almayla ilgili yetki ve sorumluluklarının bir kısmını onlara devretmesi, postmodern eğilimlerden en fazla çalışanların güçlendirilmesi başlığıyla ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

“Günümüzde yöneticiler, örgütlerini en iyi şekilde yönetmek için, farklı ülkelerdeki yöneticilerin benimsediği araçları karşılaştırarak, en etkili yönetim yaklaşımını keşfetmek isterler. Bu incelemeler, basit bir karşılaştırmanın ötesindedir. ‘Esasında bir işletmenin kendi faaliyetlerinin çeşitli yönlerini veya ulaştığı sonuçları, belirli oranlar veya ölçütler içinde başka işletmelerle, endüstri dalı ortalamaları ile eğer hiçbiri olmazsa işletmenin önceki yıllar değerleri ile karşılaştırması yeni bir durum değildir.’ Ancak günümüzde bu karşılaştırmalar geçmişe nazaran hem daha kapsamlıdır hem de işletmeler açısından daha fazla önem arz etmeye başlamıştır. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, günümüzde işletme yöneticilerinin örgütlerini en iyi şekilde yönetmek için farklı ülkelerdeki yöneticilerin benimsediği araçları kıyaslaması, postmodern eğilimlerden en fazla karşılaştırmalı yaklaşımla ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Yönetim kavramının “soyut” olması; yani anlaşılmasında ve kavranmasında güçlük çekilmesi, kavramın “metafor” (bir şeyi başka bir şeyle açıklamaya çalışmak) kullanılarak tanımlanmasına neden olmuştur. Ünlü yönetim düşünürü Abraham Maslow, “Yönetim sizce nedir?” sorusuna şöyle cevap vermiştir: “Yönetim bence akvaryumdaki sudur. Balıklar nasıl su gibi olmazsa olmaz bir ortam içinde bulunduklarından habersiz yaşamlarını sürdürürler ve suyun kendileri için ne anlama geldiğini ancak sudan çıktıklarında anlarlarsa biz de yönetimin ne demek olduğunu ancak karmaşa ve kaos içine düştükten sonra anlayabiliriz” şeklinde yanıtlamıştır. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Yönetim sizce nedir sorusunu, “Yönetim bence akvaryumdaki sudur'' metaforuyla yanıtlayan bilim insanı Abraham Maslow olarak ön plana çıktığından bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Özellikle on sekizinci yüzyıldan itibaren sanayi devrimi ile birlikte üretimin şekil değişmesi yönetim kuramının bilimsel olarak iş yerlerinin ve iş gücünün düzenlenmesi zorunlu hâle gelmiştir. İşletmelerin ortaya çıkması eski olduğuna göre bunların yönetilmesi da eskidir (Tarihi gelişmeyle beraber işletme yönetimine yaklaşım farklılaşmaya başlamıştır. Yönetim olgusu uygarlık kadar eskidir. Yönetimin olgusu günümüze kadar önemli aşamalar kaydetmiştir. Yönetimle ile bilgiler ve kayıtlar Mısırlılar, Eski Yunanlılar ve Eski Romalılara kadar uzanmaktadır.); buna rağmen modern işletme yönetiminin gelişmesi özellikle on sekizinci yüzyılda işletmelerin büyümesi sonucunda oluşan yeni durumlara bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Doğru seçenek D'dir.

Yöneticinin görevlerinden biri de beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan işletme sorunlarına çözüm getirmektir. Örneğin; bölümler arasında çıkan anlaşmazlıklar, müşteri ile yaşanan bir problem veya işletmenin önemli bir tedarikçisi ile yaşadığı sorunun çözülmesi veya devletle işletme arasında ortaya çıkan yasal bir sorunun çözümünde yönetici sorun çözücü rolü oynamalıdır. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bir işletmede beklenmedik şekilde ortaya çıkan problemlerin ortadan kaldırılması, işletme yöneticisinin o işletmede yönetsel süreçlerde oynadığı rollerinden en fazla sorun çözücü rolüyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Neo Klasik: İnsan davranışları beşeri ilişkiler motivasyon yönetiminde değişim ve gelişim ve gelişme gibi konular temel inceleme konuları olmuştur. Duygusal insan anlayışını 1960’lı yıllara kadar önemini korumuştur. Doğru seçenek C'dir.

Yönetim kelimesinin etimolojik kökeninin Fransızca “manage” kelimesinden geldiği öne sürülmektedir. ‘Manage’ kelimesinin Türkçe karşılığı “at eğitimi, bu eğitimin yapıldığı yer, binicilik” anlamındadır. Bu bağlamda, yönetim kelimesinin kökeninin “at eğitimi, atı gem aracılığıyla yönlendirmek, çekip çevirmek” olduğu düşünülmektedir. Doğru seçenek A'dır.

Yönetimin anlamı çeşitli bilim dalları tarafından da açıklanmıştır. İktisatçılara göre yönetim, doğal kaynaklar, işgücü ve sermaye ile birlikte üretim faktörüdür. Sosyologlara göre yönetim, sınıf ve saygınlık sistemidir. Psikoloji, hukuk gibi diğer bilim dallarına göre yönetimi belli amaçları diğer kişilerin çabaları ile gerçekleştirmektir. Doğru seçenek E'dir.

Analitik beceri, örgütte bulunan ve mevcut durumu doğru bir şekilde değerlendirme sonucunda karar vermedir. Teknik beceri, yöneticinin çalışanlarını yönlendirmesi dışında başka işler yapabilme kabiliyetidir. Beşeri beceri ise, yöneticinin çalışanlara eşit davranarak, çalışanların birbirleriyle uyumlu ve barışçıl çalışmalarını örgütsel amaçları benimsemelerini sağlamaktır. Kavramsal beşeri ise, yöneticinin örgütte olan biten her şeyi bilmesi, örgütün tamamını görebilme yeteneğidir. Doğru seçenek B'dir.

Yönetimin özellikleri değişik sınıflamalar yapılarak ifade edilebilir. Bunlar; Amaç Özelliği: Örgütün hayatını sürdürebilmesi için bir amacı olmalıdır. Hiyerarşi Özelliği: Yönetimde, yöneten amaçları yerine getirecek kişileri yönlendiren ve yönetilenler, amaçları gerçekleştirmek için çalışanlar vardır. Yöneten, yönetilenlerin üstündedir. Başka bir deyişle, yönetimde as-üst ilişkisi, hiyerarşisi bulunur. Demokratik Özellik: Yönetimde, önemli olan özellik araç gereç olmadan da çalışanlar aracılığıyla amacı gerçekleştirebilmektir. Ancak amaç gerçekleştirilirken, karar almada, uygulamada, kontrolde de çalışanları sürece katmayı gerektirir. Yönetimde birlikte çalışma sağlanması önemlidir. Grup Özelliği: Yönetim iki veya daha fazla kişinin faaliyetlerini içerir. Bu yüzden yönetim bir grup faaliyetidir. İletişim Özelliği: Örgütte yöneticinin hem çalışanlarıyla hem üst yönetimle, hem çalışanların çalışanlarla, iletişiminin olması gereklidir. Doğru seçenek C'dir.

Yöneticinin bir işletmedeki faaliyetleri bilgi işleyici, karar alıcı ve kişilerarası roller şeklinde sıralanabilir. Bu roller şunlardır. Karar Alıcı Roller: Girişimci, Sorun Çözücü, Kaynak Tahsis Edici, Müzakereci. Bilgi İşleme Roller: Gözlemci, Bilgi Yayıcı, Sözcü. Kişilerarası Roller: Temsilci, Lider, Birleştirici. Doğru seçenek D'dir.

Yöneticinin bir işletmedeki faaliyetleri bilgi işleyici, karar alıcı ve kişilerarası roller şeklinde sıralanabilir. Bu roller şunlardır. Karar Alıcı Roller: Girişimci, Sorun Çözücü, Kaynak Tahsis Edici, Müzakereci. Bilgi İşleme Roller: Gözlemci, Bilgi Yayıcı, Sözcü. Kişilerarası Roller: Temsilci, Lider, Birleştirici. Doğru seçenek E'dir.

Yönetimin fonksiyonlarını aşağıdaki şekilde kısaca açıklamak mümkündür: Planlama: İşletmenin amaçlarına ulaşılabilmesi için kaynakların ne zaman, nerede, nasıl, kim tarafından kullanılıp hangi faaliyetlerin yerine getirileceğinin belirlenmesidir. Örgütleme: İşletmenin yapısının oluşturulmasıdır. Yöneltme: Çalışanları amaçlar doğrusunda hareket etmeye isteklendirmek, harekete geçirmektir. Koordinasyon: İşletmenin amaçlarına ulaşmasını kolaylaştırmak ve başarıyı sağlamak için tüm faaliyetlerin uyumlaştırılmasıdır. Denetim: İşletmenin amaçlarının belirlenmesi ve bu amaçlara ulaşmak için gerekli olan çabaların ortaya konması kadar bu çabaların başarılı olup olmadığının, varsa eksikliklerin belirlenmesi ve düzeltici faaliyetlerin yapılabilmesi için gerekli olan bir faaliyettir. Doğru seçenek B'dir.

Yönetimle ilgili post modern eğilimler şunlardır: Karşılaştırmalı yaklaşım, Kültüralist yaklaşım, Ekip çalışmasının arttırılması, Çalışanların güçlendirilmesi, Kalite odaklı devrim. Doğru seçenek C'dir.

Lider, bulunduğu çevreye yarar sağlayan, süregelen gelenekte köklü değişiklikler yapan ve çevreyi yönetmek için sorumluluğu; sezgi, zeka ve bilgiye dayalı karar ve uygulamalarla taşıyan kişidir. Yöneticinin görevi yalnızca neler yapılacağını söylemek değil, birlikte çalıştığı insanlara yol göstermek, onları motive etmek, bir takım olarak çalışmalarını sağlamaktır. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bir işletme yöneticisinin birlikte çalıştığı insanlara yol göstermesi, o işletmede yönetsel süreçlerde oynadığı rollerinden en fazla lider rolüyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Yönetici, işletmenin içindeki veya dışındaki unsurlarla müzakere ederek faaliyetlerin sürdürülmesini sağlar. Örneğin: işçilerle yaşanılan sözleşmelere yönelik sorunda işçi temsilcileri veya sendikalarla pazarlık yaparak veya kamuoyunda tepki gören çevresel bir olumsuzlukta devletle veya sosyal kuruluşlarla müzakere yaparak sorunun çözümlenmesinde rol oynar. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bir işletme yöneticisinin işçilerle yaşanılan sözleşmelere yönelik sorunda işçi temsilcileri veya sendikalarla pazarlık yapması, o işletmede yönetsel süreçlerde oynadığı rollerinden en fazla müzakereci rolüyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Planlama faaliyeti yönetimin ilk fonksiyonudur. Yönetim faaliyeti planlama ile başlar. İşletmeler gelecekte ulaşmak istedikleri amaçlarını, hedeflerini saptamalı ve bunlara ulaşabilmek için çeşitli hareket tarzları belirlemelidir. İşte bu planlamadır. Planlama, ne yapılacaktır, ne zaman yapılacaktır, kim yapacaktır, nasıl yapılacaktır, hangi olanaklar kullanılacaktır, neden yapılacaktır sorularına cevap arar. Yani planlama amaçlar ve bunlara ulaşmada kullanılabilecek yolların belirlenmesi ve seçilmesi işlemini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Bir işletmede planlama faaliyeti sonucu saptanan hedefler örgütleme işlevi ile hayata geçmeye başlar. Örgütleme: İşletmenin yapısının oluşturulmasıdır. Bu yapı işletmenin ulaşmak istediği amaçları gerçekleştirebilecek nitelikte olmalıdır. Organizasyonun bölümlerini oluşturmak, çalışacak kişilerin özelliklerinin belirlenmesi, gerekli olan araç ve gereçlerin belirlenip temin edilmesi bu fonksiyon içinde ele alınır.  Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Bir işletmenin yapısının oluşturulması, yukarıdaki seçeneklerden en fazla örgütlemeyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Yönetim fonksiyonlarının sonuncusu denetimdir. İşletmenin yaptığı planlamanın sonuca ulaşıp ulaşmadığı ya da ne kadar ulaştığı konusu kontrolün konusudur. Kontrol ile daha önce belirlenmiş standartlar ile fiili durum karşılaştırılır ve meydana gelen sapmalar tespit edilir. Sapmaların tespitinden sonra ise düzeltici tedbirler alınması gereklidir. Özetle denetim, işletmenin amaçlarının belirlenmesi ve bu amaçlara ulaşmak için gerekli olan çabaların ortaya konması kadar bu çabaların başarılı olup olmadığının, varsa eksikliklerin belirlenmesi ve düzeltici faaliyetlerin yapılabilmesi için gerekli olan bir faaliyeti temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.