YÖNETİM BİLİMİ II

1930’lar; Jon von Neuman ve Oscar Morgenstern, oyun teorisi alanına değerli katkılar yapmıştır.

Yöneylem araştırmasının bugüne kadar bu alanda çalışan pek çok araştırmacı tarafından farklı tanımlarının yapıldığı görülür. Bu tanımlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir (Öztürk, 2011: 6):
• Yöneylem araştırması karar vermeye bilimsel bir yaklaşımdır.
• Gerçek hayat sistemleri için sayısal araçların kullanımıdır.
• Bilimsel karar vermedir.
• Yöneylem araştırması yönetim bilimidir.
• Yöneylem araştırması bir karar analizidir.
• Yöneylem araştırması bir tasarım analizidir.
• Yöneylem araştırması rakama dökülmüş bir sağduyudur.
• Yöneylem araştırması faaliyetlerin sistemli bir şekilde araştırılmasıdır.
• Yöneylem araştırması problem çözme bilimidir.
• Yöneyle araştırması, özel ve kamu olmak üzere tüm üretim veya hizmet işletmelerinin karşılaştığı problemlere, bilimsel yaklaşım içinde takım çalışmasıyla en iyi çözümü araştıran bir bilim dalıdır.
• Örgütlerin tasarım, kuruluş ve işletiminde karşılaşılan sorunların bilimsel olarak
araştırılarak belirlenmesi, tanımlanması, modellenmesi ve çözümlenmesinde kullanılan uygulamalı bir bilim dalıdır

Bu ifadelerden oluşan yöneylem araştırmasının özünü ise üç temel yaklaşım oluşturmaktadır.
Yöneylem araştırmasının üç temel özelliği;
• Bütünleşik Yaklaşım
• Disiplinlerarası Yaklaşım
• Bilimsel Yöntemdir.

Karmaşık problemlerin çözümünde yöneylem araştırması kullanıldığı zaman aşağıda sıralanan yedi aşama takip edilir (Winston, 1994: 1-5);
• Problemin tanımlanması
• Sistemin gözlenmesi
• Sorunun matematiksel modelinin kurulması
• Modelin doğrulanması
• Modelin çözümü ve uygun bir seçeneğin seçilmesi
• Sonuçların karar vericiye sunumu
• Önerinin uygulanması ve izlenmesi

Yöneylem araştırması ile çözüm aranan genel yönetim sorunlarına aşağıda çeşitli örnekler verilmiştir.
• Kritik performans hedeflerine ulaşmak için gerekli kaynak sayısı ve miktarı nedir?
• Hangi seçenekler en az maliyet ve çok kârı üretir?
• Sabit (Genel) giderleri en aza indirgeyecek en iyi kaynak programı nedir?
• Hedefe ulaşabilmek için mevcut kapasite ve gerekli kapasite nedir?
• Yeni bir ürünü üretmenin beklenen riskleri nelerdir?

Yöneylem araştırması çalışmalarında sistemin performansına etki eden, başka bir deyişle sistemin istenen duruma getirilmesi amacıyla değerleri yöneticiler (karar verici) tarafından belirlenen değişkenler karar değişkenleri olarak isimlendirilir.

Matematiksel modelin oluşturulması ;
• Karar değişkenlerinin tanımlanması
• Kısıtlayıcıların sayısal miktarının belirtilmesi
• Amaç fonksiyonunun ifade edilmesi
adımlarından oluşur.

Karmaşık problemlerin çözümünde yöneylem araştırması kullanıldığı zaman aşağıda sıralanan yedi aşama takip edilir (Winston, 1994: 1-5);
• Problemin tanımlanması
• Sistemin gözlenmesi
• Sorunun matematiksel modelinin kurulması
• Modelin doğrulanması

Analog modeller; gerçek sistem görünümünü taşımayan ancak çalışılan sistemi temsil eden onun gibi hareket eden ve sistemi algılatan modellerdir. Örneğin organizasyon şeması kutular ve oklarla organizasyon yapı, yetki ve sorumluluk ilişkilerini temsil etmektedir.

Fiziki modeller; gerçek durumun belirli bir ölçeğe göre küçültülmüş durumudur. Bina, uçak ve gemi maketleri fiziksel modellere örnek oluşturur. Fiziki modeller araştırılacak sistemin gerçek görünümünü taşımakla birlikte nicel karar almada kullanılmamaktadır

“Bilimsel Yönetimin İlkeleri” adlı eser Frederick W. Taylor’a aittir. Doğru cevap B'dir.

Henry Gantt, makine iş tamamlama sürelerini minimum kılmak amacıyla bir kontrol şeması geliştirmiştir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde yöneylem araştırmasına ilişkin çalışmalar incelendiğinde yöneylem araştırmasıyla ilgili çalışmalarının savunma alanında başladığı görülür.

Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunda (TÜBİTAK) 1965’te kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yükseköğretimde yöneylem araştırması konularına, ilk kez İstanbul Teknik Üniversitesinde yer verilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yöneylem araştırmasının üç temel özelliği; • Bütünleşik Yaklaşım • Disiplinlerarası Yaklaşım • Bilimsel Yöntemdir. Doğru cevap C'dir.

Karmaşık iş hayatı problemlerinde yöneylem araştırmasının başarıyla uygulanmasında ilk aşama problemin tanımlanmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Fiziki modeler, gerçek durumun belirli bir ölçeğe göre küçültülmüş durumudur. Doğru cevap B'dir.

Analog modeller, gerçek sistem görünümünü taşımayan ancak çalışılan sistemi temsil eden onun gibi hareket eden ve sistemi algılatan modellerdir. Doğru cevap D'dir.

Kısıtlayıcılar, sistemdeki fiziksel sınırlılıklardır. Doğru cevap A'dır.