YÖNETİM BİLİMİ I

Dinamik denge, girdilerle çıktılar arasında sağlanan denge durumudur. Örgütler durağan değil, dinamik denge arayışında olan birimlerdir. Bu dengenin sağlan­ması örgütün entropiye karşı ortaya koyduğu negatif entropiyle yakından ilgilidir. Dinamik dengenin sağlanması konusunda gerekli önlemlerin alınmasının ve il­gili süreçlerin yönetiminin yöneticinin en önemli işlevi olduğu düşünülmektedir.

Açık sistemler amaçlarına sadece belli yolları izleyerek ulaşmak durumunda değil­lerdir. Benzer sonuçlar, başka yollardan ve çeşitli başlangıç noktaları kullanılarak elde edilebilir. Fiziksel sistemlerde başlangıç koşulları ile gelinen nokta arasında doğrusal bir sebep sonuç ilişkisi kurulabilmektedir. Fakat sosyal sistemler olan ör­gütlerde bu tür bir katı doğrusal ilişkinin varlığından söz edilemez. Bu durum, ör­gütler için yöneticilerin önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. Eşsonuçluluk yö­neticilerin etkililiğinin belirlenmesinde önemli bir göstergedir. Birçok yöneticinin benzer kaynak yapısına sahip örgütlerde yürüttükleri faaliyetlerin başarı düzeyleri farklılık gösterebilmektedir. Bu duruma yol açan en temel etkenin yöneticinin ka­biliyetleri, bilgi birikimi ve deneyimi olduğu unutulmamalıdır

Katz ve Kahn’nın Alt Sistem Tipolojisi'ne göre örgütlerin alt sistemleri: Üretim veya Teknik Alt Sistem, Destek Alt Sistem, Uyumlayıcı Alt Sistem, Varlığı Koruma Alt Sistemi ve Yönetsel Alt Sistem'den oluşmaktadır. Her örgüt değişim ve dönüşüme maruz kalsa da bu bir alt sistem olarak değerlendirilmemektedir. Doğru Yanıt E'dir.

Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorile­rinden farklılaştıran temel noktalar şöyledir:

Durgun ve Dağınık Çevre: Bu çevre göreceli olarak değişim hızı düşük, yapısal olarak homojen bir çevredir. Bu çevrenin örgütü etkileme derecesi oldukça düşüktür. Yöneticiler belirlilik ortamında kısa vadeli ve tek taraflı taktiksel kararlar verme eğilimdedirler.

Çalkantılı Çevre: Değişim hızının oldukça yüksek ve çevresel belirsizliklerin oldukça fazla olduğu bir çevredir. Bu tür bir çevrede faaliyetlerini sürdürmek isteyen örgütler çevresel değişim hızına ayak uydurmak durumundadırlar.

Her sistem, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması şeklinde gelişebilen çeşitli olumsuzluklar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Sistemlerin bu özelliği entropi olarak adlandırılmaktadır. Kapalı sistemlerde entropi kuvvetlidir. Bu nedenle de bu tür sistemlerin yok olma olasılıkları daha yüksektir. Doğru Yanıt A'dır.

Önceki kısımlarda sözü edilen kavramsal açıklamalar değerlendirildiğinde, örgütsel sistemlerin sahip olduğu temel özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Açık birer sistem olarak örgütler çevreden girdi olarak bilgi, enerji ve diğer kaynakları temin etmek zorundadırlar. 

• Örgütler çevreden aldıkları girdileri kendi bünyelerinde yaptıkları işle ilgili olarak bir dönüştürme sürecine tabi tutmaktadırlar. 

• Dönüştürme süreci sonunda ortaya çıkan çıktılar çevreye sunulmaktadır. Bu çıktılar üretim süreci sonunda oraya çıkan bir ürün olabileceği gibi, bir kamu hizmeti de olabilir. 

• Örgütsel sistemler geri bildirimli olarak çalışmaktadırlar. Geri bildirim, örgütler için oldukça önemli bir denetim mekanizmasıdır. 

• Örgütler dış çevrede meydana gelen değişimlere karşı kendi bünyelerinde çeşitli değişimler yaratarak tepki göstermekte ve bu şekilde sürekli olarak dengeli bir konumda olmaya çaba göstermektedirler. 

• Büyüklüğü ne olursa olsun tüm örgütsel sistemlerde entropi eğilimi vardır. Örgüt entropiye karşı negatif entropi geliştirerek varlığını sürdürmeye çalışmaktadır.

Örgütler için geri bildirim önemli bir husus olduğundan Doğru yanıt C'dir.

Durumsallık yaklaşımının temel amacı evrensel ve gelecek odaklı çözümler üretmek değil, örgütün içinde bulunduğu koşullara ilişkin yapısal çözümler üretmektedir. Evrensel  ve gelecek odaklı çözümler üretmek Klasik Yönetim Teorilerin amacıdır. Doğru yanıt A'dır.

Mekanik örgüt yapıları durağan, değişimin yavaş olduğu çevresel koşullar için uygun yapılardır. Bunun aksine organik örgüt yapıları ise çevresel koşullardaki değişimin hızlı olduğu durumlar için daha uygudur. Doğru yanıt B'dir.

A şıkkı

B şıkkı

C şıkkı

E şıkkı

S›ralanan tan›mlar incelendi¤inde sisteme iliflkin üç temel noktaya vur- gu yapt›klar› görülmektedir (Tortop vd., 2010, s.160): • Sistem belli parçalardan (bileşenler, alt sistemler) meydana gelmiş bir bütündür. • Sistemi oluşturan parçaların aralarında sıkı bir ilişki vardır. • Sistem çevreyle etkileşim hâlindedirler. • Sistemi oluşturan parçalar çevreyle etkileşim hâlindedirler.

Tıpkı Woodward gibi Thompson’da teknolojiyi üçlü bir sınıflandırmaya tabi tutmuştur. Ona göre teknoloji; • Bağlı teknoloji, • Çözümleyici teknoloji ve • Yoğun teknoloji şeklinde sınıflandırılabilir (Hatch ve Cunliffe, 2006, ss. 147-149).

Sistem yaklaşımına göre örgütler entropi ve negatif entropinin sürekli olarak rekabet hâlinde oldukları yapılardır.

Trist ve Bamforth’un araştırmaları sonunda composite longwall adında yeni bir üretim yöntemi geliştirilmiştir.

Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorilerinden farklılaştıran temel noktalardan birisi durumsallık yaklaşımında örgüt yapısının bağımlı değişken olarak ele alınmasıdır.

Burns ve Stalker’ın mekanik ve organik örgüt yapısı temel özellikleri karşılaştırmalı olarak Tablo 8.1’de sunulmaktadır.