YÖNETİM BİLİMİ I

Sistem yaklaşımını örgütlere uyarlayanların örgüte ilişkin değerlendirdikleri temel bileşenler şöyledir:
• İnsanlar (Grup veya birey olarak),
• Teknoloji (İş yapma biçimi),
• Örgüt yapısı ve
• Çevre (Örgütün dışındaki her şey).

Önceki kısımlarda sözü edilen kavramsal açıklamalar değerlendirildiğinde, örgütsel
sistemlerin sahip olduğu temel özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Açık birer sistem olarak örgütler çevreden girdi olarak bilgi, enerji ve diğer
kaynakları temin etmek zorundadırlar.
• Örgütler çevreden aldıkları girdileri kendi bünyelerinde yaptıkları işle ilgili
olarak bir dönüştürme sürecine tabi tutmaktadırlar.
• Dönüştürme süreci sonunda ortaya çıkan çıktılar çevreye sunulmaktadır.
Bu çıktılar üretim süreci sonunda oraya çıkan bir ürün olabileceği gibi, bir
kamu hizmeti de olabilir.
• Örgütsel sistemler geri bildirimli olarak çalışmaktadırlar. Geri bildirim, örgütler
için oldukça önemli bir denetim mekanizmasıdır.
• Örgütler dış çevrede meydana gelen değişimlere karşı kendi bünyelerinde
çeşitli değişimler yaratarak tepki göstermekte ve bu şekilde sürekli olarak
dengeli bir konumda olmaya çaba göstermektedirler.
• Büyüklüğü ne olursa olsun tüm örgütsel sistemlerde entropi eğilimi vardır.
Örgüt entropiye karşı negatif entropi geliştirerek varlığını sürdürmeye çalışmaktadır.

Örgütler çevreden aldıkları girdileri kendi bünyelerinde yaptıkları işle ilgili olarak bir dönüştürme sürecine tabi tutmaktadırlar. Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorilerinden farklılaştıran temel noktalar şöyledir:
• Durumsallık yaklaşımının temel amacı evrensel ve gelecek odaklı çözümler
üretmek değil, örgütün içinde bulunduğu koşullara ilişkin yapısal çözümler
üretmektedir.
• Durumsallık yaklaşımına göre örgüt yapısı çeşitli içsel ve dışsal koşulların
bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
• Durumsallık yaklaşımında örgüt yapısı bağımlı değişken olarak ele alınmaktadır.
• Durumsallık yaklaşımı evrensel bir en iyi arayışı değil, koşullar bağlamındaki
en iyinin arayışıdır.
• Durumsallık yaklaşımı örgütü açık bir sistem olarak ele almaktadır. Bir
başka deyişle, örgütsel sistemlere ilişkin bir önceki bölümde yapılan bütün
açıklamalar, durumsallık yaklaşımında da geçerliliğini korumaktadır.

Katz ve Kahn’a göre örgütler, beş farklı alt sistemden meydana gelen bir bütündür. Bu alt sistemler;

Sistem yaklaşımı öncelikle örgütleri çevreleriyle ilişkili birer alt sistem olarak değerlendirmesiyle farklılaşmaktadır. Daha önceki dönemlerde bilindiği gibi örgütsel konular çevresel etkilerden izole edilerek araştırma konusu yapılmıştır. Sistem yaklaşımının getirdiği ikinci yenilik ise sistem ve alt sistemler arasındaki ilişkilerin de örgütsel analize konu edilmesidir. Bilindiği gibi bir gemi filosunun hızını, o filoda yer alan en yavaş gemi belirlemektedir. Yöneticiler sistem ile alt sistemler arasındaki karşılıklı ilişkileri etkili bir şekilde yöneterek örgütün performans düzeyini yukarı çekebilirler. Sistem yaklaşımıyla örgütsel analiz bağlamında yaşanan bir diğer yenilik de tüm analizin bütüncül bir bakış açısıyla yürütülmesidir. Bu bütüncül bakış açısı hem sistemin içindeki faktörleri (değişkenleri) hem de sistemin çevresinde yer alan faktörleri (parametreleri) analize konu etmekte ve karar süreçlerinde önemle üzerlerinde durulmasını sağlamaktadır. Ayrıca sistem yaklaşımı sayesinde klasik ve neo klasik yönetim teorilerini daha eleştirel bir gözle değerlendirme fırsatı doğmuş ve bu gelişmeler bir sonraki ana başlıkta değineceğimiz durumsallık yaklaşımına olan ilginin artmasını sağlamıştır.

Kaynak bağımlılığı, yapısal değişkenlerin koşulları arasında sayılabilir fakat örgüt yapısına ilişkin değişkenler arasında sayılamaz.

Strateji, yapısal değişkenlerin koşulları arasında sayılabilirken diğer şıklar örgüt yapısına ilişkin değişkenler arasında yer almaktadır.

Mekanik örgüt yapısında standardizasyon yüksektir.
Organik örgüt yapısında biçimselleşme düşüktür.
İnisiyatif kullanımı mekanik örgüt yapısında düşük; organik örgüt yapısında yüksektir.
Organik örgüt yapısında hiyerarşik kademeler azdır.
Mekanik örgüt yapısında karar verme yetkisi merkezileşmiştir.

Emery ve Trist - Çevrenin Sınıflandırılması

1900-1930’lu yıllar arasında klasik yönetim teorisi yönetim düşüncesini öne çıkarmıştır. 1930-1960’lı yıllarda ise yönetim düşüncesi davranışsal yaklaşımın temel varsayımlarından hareketle kurgulanmıştır.

Davranışsal yaklaşım örgüt içindeki insan unsuruna odaklanmış fakat örgütsel yapıyı göz ardı etmiştir. Doğru cevap A'dır.

Sistem birbirleriyle ve çevreyle ilişkili çeşitli bileşenlerden (alt sistemlerden) meydana gelmiş bir bütündür. Sistemi oluşturan parçaların aralarında sıkı bir ilişki vardır. Ancak, sistem ve sistemi oluşturan parçalar çevreyle etkileşim halindedir. Çevreden bağımsız bir sistem düşünülemez. Doğru Yanıt c'dir.

Açık sistem görüşüne ilişkin gelişmelerin temelinde ise Avusturya asıllı ünlü biyolog Ludvig von Bertalanffy (1901-1972)’nin ortaya attığı Genel Sistem Teorisi yatmaktadır. Von Bertalanffy 1920’lerde; yaşayan canlıların veya organizmaların işleyişlerini anlamaya çalışmıştır. 1940’larda ise organizmaların açık sistem olarak ele alınması gerektiğini belirtmiş ve 1945’te ünlü Genel Sistem Teorisi’ni geliştirmiştir.  Buna göre, açık sistem teorisi ilk olarak Biyoloji bilimi temeline dayanmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Sistem yaklaşımını örgütlere uyarlayanların örgüte ilişkin değerlendirdikleri temel bileşenler şöyledir: 

• İnsanlar (Grup veya birey olarak), 

• Teknoloji (İş yapma biçimi), 

• Örgüt yapısı ve 

• Çevre (Örgütün dışındaki her şey). 

Geçmiş dönemlerde tüm bu değişkenler tek tek ve birbirlerinden ayrı bir şekilde ele alınırken sistem yaklaşımı bu değişkenlere bütüncül bir bakış getirmiş ve bu değişkenlerin aralarındaki ilişkilere yoğunlaşmıştır. 

Ancak sermaye bunlardan biri değildir. Doğru yanıt D'dir.

Sistemler açık veya kapalı olabilir. Kapalı sistemler tüm amaçlarını karşılamak için kendi kendilerine yetebilen sistemlerdir. Bu tür sistemler çevreleriyle etkileşim hâlinde değillerdir. Böyle bir sisteme verilebilecek en yakın örnek, bir astronotun yaşam destek ünitesidir. Açık sistemler ise çevreleriyle etkileşim hâlindedirler. Çevreden faaliyetlerini sürdürebilmek için gerekli girdileri almakta ve çevreye çeşitli çıktılar sunmaktadırlar. Doğru yanıt B'dir.

Sıralanan tanımlar incelendiğinde sisteme ilişkin üç temel noktaya vurgu yaptıkları görülmektedir:

Sistem yaklaşımı, bütünü kendisini oluşturan parçalardan daha farklı bir şey olarak değerlendirmektedir. Araştırmacılar sistem analizini hücrelerin, canlı or­ganizmaların, kendi kendine yeten makinelerin, insan topluluklarının, galaksi­lerin ve örgütlerin anlaşılmasında kullanmışlardır. Sistem yaklaşımının bu denli yaygın bir uygulama sahası bulmasının altında yatan nedenin ise diğer yaklaşım­lara göre daha güçlü ve kapsamlı bir açıklama yeteneğine sahip olmasından kay­naklandığı belirtilmektedir.

Açık sistemlere ilişkin üç temel özelliğin varlığından söz edilmektedir:

Üretim veya Teknik Alt Sistem: Bu sistemin ana işlevi, girdileri belli bir teknolojiyi kullanarak çıktılara dönüştürmektir. Bu sistem örgütün yapma­sı gereken temel işi yerine getiren sistemdir. Üretim yapılması veya hizmet sağlanması gibi temel işler bu sistem bünyesinde yürütülmektedir.

Açık sistemleri kapalı sistemlerden ayıran en önemli özellik, açık sistemlerin çevreden girdi almak durumunda olma­larıdır. Bu girdiler mevzuat, finansal kaynaklar veya bilgi olabilir. Çevreden alınan kaynakların yapılan işin niteliğine göre farklılık göstereceği unutulmamalıdır

Her sistem, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması şeklinde gelişebilen çeşitli olumsuzluklar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı kar­şıyadır. Sistemlerin bu özelliği entropi olarak adlandırılmaktadır.