YÖNETİM BİLİMİ I

Denetim: İşletme performansının önceden belirlenen hedeflere ya da standartlara göre ne kadar yakında ya da uzakta olduğunu görmemizi sağlar.

Denetim, mevcut iş başarısının ölçülmesi ve başarı ile belirlenen hedeflerin gerçekleşme olasılığının saptanması olarak da tanımlanabilir. Denetim işlevi, bir faaliyeti daha önceden belirlenen amaçlara yöneltmede işletmelere rehberlik eden bir işlevdir. Denetim kavramının temelini, yapılan bir faaliyetten istenilen sonucun alınıp alınamayacağını anlamak oluşturur. Planlama sürecinde belirlenen amaçlar denetleme işlevi ile faaliyet sonuçlarının karşılaştırılmasını sağlar. Yönetim işlevleri arasında en son işlev olmasına rağmen, denetim işlevi sürecin her aşamasında yer alması gereken önemli bir işlevdir. İşletme faaliyetlerinde değişen çevre koşulları veya yanlış tespitler nedeniyle amaçlara ulaşılamayacağı öngörülebilir. Denetim işlevi sayesinde işletmeler amaçları düzeltici eylemlerde bulunabilirler. Doğru cevap C'dir.

İleriye Yönelik Denetim: Bu denetime “ön denetim” veya “önleyici denetim” de denilmektedir. İşletmede faaliyetler gerçekleşmeden önce kullanılacak girdilerin denetlenmesi ile yapılır. İleriye yönelik denetim işletmelerde koruyucu bir nitelik taşır. Üretim süreci için gerekli olan tüm girdiler denetlenerek hataların en aza indirilmesi sağlanır. Doğru cevap A'dır.

Geriye Yönelik Denetim: Faaliyet sonuçlarına odaklanan ve sorunları gerçekleştikten sonra çözen ve en yaygın biçimde kullanılan geleneksel denetimdir. Ürünler elde edildikten sonra standartlarla karşılaştırılır. Son denetimde eş zamanlı denetimdeki gözlemin aksine sayısal ve istatistiksel bilgiler denetlenir. Son denetimler, iş gücünün değerlendirilmesini, bireyi bölüm ya da birim için belirtilmiş kotaları (performans hedefleri), kalite denetimlerini, proje denetimlerini ve finansal analizleri içerir. Doğru cevap B'dir.

Denetim süreci, mevcut faaliyetteki sapmaları düzeltmek amacıyla önceden belirlenmiş standartlarla faaliyetleri karşılaştırma sürecidir. Bu nedenle denetim birtakım süreçlerden oluşur. Denetim süreci başlıca dört aşamadan oluşur. Bunlar; amaç, plan ve politikaların ışığında standartların belirlenmesi, yapılan faaliyetlerin ölçülmesi, yapılan faaliyetlerin sonuçlarının önceden belirlenen standartlarla karşılaştırılması ve düzeltme kararı verme aşamalarıdır. Doğru cevap D'dir.

İşletmelerde genel olarak denetim alanları dört başlık altında toplanmaktadır. Bunlar; mali denetim, hukuki denetim, idari denetim ve mesleki denetimdir. Doğru cevap C'dir.

İdari denetim: Örgütler planlama, örgütleme, yöneltme ve denetim faaliyetlerini eksiksiz yapmak isterler. Tüm bu yönetim fonksiyonlarının etkili biçimde ilerlemesi için çalışanların yöneticiler tarafından denetlenmesine idari denetim denir. Doğru cevap E'dir.

İşletmelerde etkili bir denetim sistemi için aşağıdaki koşullar dikkate alınmalıdır:

Doğru cevap B'dir.

Sertifikalı İç Denetçi (CIA) unvanı, iç denetçiler için uluslararası geçerliliği olan tek sertifikadır ve bireylerin iç denetim alanında mesleki profesyonelliklerini gösterebildikleri bir ölçüttür. Adaylar programı tamamladıktan sonra, her tür kuruluş veya iş çevresinde doğrudan uygulanabilecek eğitim deneyimleri, bilgileri ve iş araçları ile donatılmış olur. Doğru cevap C'dir.

Dengeli Başarı Göstergesi: Finansal ölçümlere dayalı performans sistemlerinin eksikliklerini kapatmak veişletmelerde performansı farklı açılardan artırmak amacıyla geliştirilmiş araçtır. Doğru cevap A'dır.

İleriye Yönelik Denetim: Bu denetime “ön denetim” veya “önleyici denetim” de denilmektedir. İşletmede faaliyetler gerçekleşmeden önce kullanılacak girdi­lerin denetlenmesi ile yapılır. İleriye yönelik denetim işletmelerde koruyucu bir nitelik taşır. Üretim süreci için gerekli olan tüm girdiler denetlenerek hataların en aza indirilmesi sağlanır. Bu denetimin amacı girdilerin kalitesini garanti altına alarak hata oranını azaltmaktır. İşletmelerde ön denetim birimleri materyal dene­timleri, personel seçme denetimleri ve sermaye denetimleridir.

Eşzamanlı Denetim: Birbiri ile bağlantılı ve eş zamanlı faaliyetlerin her aşa­masındaki işler incelenir ve eğer aşamalarda sorunlar saptanırsa eş zamanlı olarak çözümlenmesi sağlanır. Genellikle gözlem yapılarak ya da yönetici ile faaliyetten sorumlu çalışan arası görüşme ile sorunlar saptanmaya çalışılır. Alt kademe yöne­ticileri zamanlarının çoğunu bu faaliyet için harcarlar.

Geriye Yönelik Denetim: Faaliyet sonuçlarına odaklanan ve sorunları ger­çekleştikten sonra çözen ve en yaygın biçimde kullanılan geleneksel denetimdir. Ürünler elde edildikten sonra standartlarla karşılaştırılır. Son denetimde eş za­manlı denetimdeki gözlemin aksine sayısal ve istatistiksel bilgiler denetlenir. Son denetimler, işgücünün değerlendirilmesini, bireyi bölüm ya da birim için belirtil­miş kotaları (performans hedefleri), kalite denetimlerini, proje denetimlerini ve finansal analizleri içerir.

Denetim süreci, mevcut faaliyetteki sapmaları düzeltmek amacıyla önceden belir­lenmiş standartlarla faaliyetleri karşılaştırma sürecidir. Bu nedenle denetim bir­takım süreçlerden oluşur. Denetim süreci başlıca dört aşamadan oluşur. Bunlar; amaç, plan ve politikaların ışığında standartların belirlenmesi, yapılan faaliyetlerin ölçülmesi, yapılan faaliyetlerin sonuçlarının önceden belirlenen standartlarla kar­şılaştırılması ve düzeltme kararı verme aşamalarıdır.

Hukuki denetim: İşletmelerin yapılanmaları ve işleyişleri önceden kurallarla belirlenmektedir. Örgütlerin yapı ve işleyişlerinin kurallara uygun olup olmadığı­nın denetlenmesine hukuki denetim denir.

Kurumsal denetimin unsurları şunlardır:

Bürokrasi Odaklı Denetim Sistemi, merkezi odaklı bir sistemdir ve çalışan­ların önceden belirlenen kurallara ve yönetmeliklere uymaları beklenmektedir. Bu denetim sistemi ile çalışanların davranışlarını etkilemek, işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşmak ve genel başarıyı değerlendirmek hedeflenir. İşletmeler he­deflere ulaşabilmek için işletme içi çeşitli kurallar, politikalar, ast-üst ilişkileri ve hiyerarşisi, yazılı belgeler ve ödül sistemi gibi etmenlerden yararlanır. Bu sistemin temeli, prosedürlere uyarak yapılan görevlerin, işletme hedeflerine sorunsuz va­rılabileceği görüşüdür.

Kaplan ve Norton araştırmaları sonucunda şirket performansında en az dört bo­yutun dengeli olarak ortaya konulması gerektiğini vurgulamışlardır: Finansal bo­yut, müşteri boyutu, içsel süreçler boyutu ve öğrenme boyutu.

Devlet Denetleme Kurulu: Cumhurbaşkanı’na bağlıdır. Devlet Denetleme Kurulu’nun görevi, Cumhurbaşkanı’nın isteği üzerine tüm kamu kuruluş ve kurumlarında, kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek teşekküllerinde, kamuya yararlı der­neklerde ve vakıflarda her türlü inceleme, araştırma ve denetlemeler yap­maktır

İç denetçi, aşağıda belirtilen görevleri yerine getirir: