YÖNETİM BİLİMİ I

Yöneltme işlevi, işletmelerde faaliyetlerin yerine getirilmesi ve sürdürülmesi için çalışanlara etkili liderlik yapma, çalışanları motive etme ve işletme içi etkin iletişim sağlayarak çalışanları harekete geçirme işlevidir. Yöneltme işlevi liderlikle, motivasyonla, iletişimle ve koordinasyonla yakından ilgilidir. Doğru cevap E'dir.

Yöneltme işlevi, işletmelerde faaliyetlerin yerine getirilmesi ve sürdürülmesi için çalışanlara etkili liderlik yapma, çalışanları motive etme ve işletme içi etkin iletişim sağlayarak çalışanları harekete geçirme işlevidir. Doğru cevap C'dir.

Liderlik Teorileri: Liderlik sürecini açıklamaya çalışan teoriler, “Liderlik Teorileri” başlığıyla şu şekilde gruplandırılabilir:

Doğru cevap A'dır.

Özellikler Teorisi, liderlik sürecindeki “lider” değişkenini ele alır. Teoriye göre grup içinde farklı özellikleriyle (güzel konuşması, zekâsı, yakışıklılığı, inisiyatif sahibi olması, bilgisi, samimiyeti, dürüstlüğü, beşeri yeteneği, kendine güveni, kararlılığı vb.) diğerlerinden ayrılan (sıra dışı) kişi liderdir. Bu teoriyle liderler gruptaki diğerlerinden kolayca ayrılabilir. Bu şekilde liderler önceden belirlenebilirse topluma, iş hayatına önemli bir katkı yapacak şekilde yönlendirilebilir. Teorinin amacı, liderlik niteliklerini taşıyan kişilerin erkenden tespit edilerek, mümkün olduğunca topluma yararlı olacak şekilde değerlendirilmesidir. Doğru cevap D'dir.

Davranışsal Liderlik Teorileri: Davranışsal Liderlik Teorileri liderin özelliklerine değil de nasıl liderlik yaptığına yoğunlaşarak liderlik sürecini açıklamaya çalışmaktadır. Davraşnışsal liderlik teorileri şunlardır;

Doğru cevap B'dir.

X ve Y Teorisi: 1957’de Douglas Mc Gregor tarafından geliştirilen teoriye göre; yöneticilerin insan davranışları hakkındaki düşünceleri, gösterecekleri liderlik davranışını etkiler. Bu düşünceler birbirine zıt görüşler içeren 2 grupta toplanabilir ve X Teorisi ve Y Teorisi olarak adlandırılabilir. Doğru cevap A'dır.

X Teorisi şu varsayımları içermektedir:

Y Teorisi ise şu varsayımları içermektedir:

Doğru cevap E'dir.

Motivasyon, “kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları ve çaba göstermeleri” olarak tanımlanabilir. Doğru cevap C'dir.

Süreç Teorileri kişilerin hangi amaçlar etrafında ve nasıl motive edildikleri ile ilgilidir. Belli bir davranışı gösteren kişinin bu davranışı tekrarlamasının nasıl sağlanacağı Süreç Teorilerinin açıklamaya çalıştığı sorudur. Süreç teorileri şunlardır:

Doğru cevap D'dir.

Yöneltme işlevi liderlikle, motivasyonla, iletişimle ve koordinasyonla yakından ilgilidir. Bu yüzden bu ünitede sırasıyla liderlik, motivasyon, iletişim ve koordinasyon konuları ele alınmaktadır.

Liderlik Teorileri: Liderlik sürecini açıklamaya çalışan teoriler, “Liderlik Teorileri” başlığıyla şu şekilde gruplandırılabilir:
• Özellikler Teorisi (Lideri analiz eder.)
• Davranışsal Liderlik Teorileri (Liderlik davranışlarını izleyicilere sorarak
analiz eder.)
• Durumsal Liderlik Teorileri (Koşulları analiz eder.)

Davranışsal Liderlik Teorileri: Davranışsal Liderlik Teorileri liderin özelliklerine değil de nasıl liderlik yaptığına yoğunlaşarak liderlik sürecini açıklamaya çalışmaktadır. Liderin, liderlik yaparken ne tür davranışlar sergilediği üzerine yoğunlaşır. Söz gelimi izleyicileri ile nasıl haberleştiği, hangi yetkileri devrettiği, nasıl planlama yaptığı, nasıl denetim yaptığı vb. davranışlarını anlamak için izleyicilere sorular sorulur.

Matriksteki örnek olarak gösterilen liderlik tipleri ise şunlardır:
• Cılız Liderlik (Çalışana ve üretime düşük ilgi) çoğunlukla kamu yönetiminde “idare-i maslahat” olarak tanımlanan durumdur.
• Kulüp Liderliği (Çalışana yüksek, üretime düşük ilgi) beşeri ilişkiler, iş yerindeki mutluluk, huzur ön plandadır. Golf kulübü tipi örgütler için uygundur.
• Orta Yolcu Liderlik (Çalışana ve üretime orta düzey ilgi) hem çalışanların beklentileri istekleri morallerini düşürmeyecek düzeyde karşılanmakta hem de makul bir verimlilik elde edilmektedir.
• Görev Liderliği (Çalışana düşük, üretime yüksek ilgi) insanın, çalışanların makinadan farkı yoktur. Verimlilik önceliktir. Çalışanların istekleri, beklentileri önemli değildir.
• Ekip Liderliği (Çalışana ve üretime yüksek ilgi) hem çalışana hem de üretime yüksek ilgi gösterilen lider tipidir. Ancak işi başarma hevesi olan, nitelikli çalışanlar ile istenilen sonuçlar elde edilir.

X Teorisi şu varsayımları içermektedir:
Normal olarak insanoğlu işi sevmez ve elinden geldiği kadar işten kaçar.Bu yüzden örgütsel amaçları yerine getirebilmek için zorlanmalı, denetlenmeli,
cezalandırılmalıdır.
Normal bir insan yönetilmeyi tercih eder. Sorumluluktan kaçar.

Y Teorisi ise şu varsayımları içermektedir:
İş oyun ve dinlenme kadar doğaldır.
İnsanlar doğuştan tembel değildir.
Her insanın potansiyeli vardır. Uygun şartlar altında kişi bunları geliştirir ve daha fazla sorumluluk yüklenmeyi öğrenir.
Dışarıdan denetim ve ceza ile korkutma insanları çalıştırmak için tek yol
değildir. İnsanlar kendi kendilerini yönetebilir, kendi kendilerini denetleyebilirler.

Amaç ve Yol Teorisi: 1970’de Martin Evans ve Robert House tarafından geliştirilen Amaç ve Yol Teorisi, motivasyon konusundaki Bekleyiş Teorisi’ne dayanmaktadır.

Dikey İletişim: Hiyerarşik işletme düzeyinde ast-üst arası ilişkileri düzenleyen sistemdir. Bu tür iletişimde yukarıdan aşağıya yönetici ile çalışan iletişim kurmaktadır ya da tam tersine iletişim yönü aşağıdan yukarıya yani çalışandan yöneticiye olabilmektedir. Yöneticinin bölüm müdürü ile iletişimi örnek olarak verilebilir.

Günümüzde işletmeler ve yöneticiler açısından koordinasyon görevi daha karmaşık hale gelmiştir. Bunun nedenlerinden bazıları şunlardır:
İşletmelerin hacimsel olarak büyümeleri,
İşletme içi departmanlarda ve görevlerde uzmanlaşmanın yayılması,
İşletmelerde yeni teknik ve teknolojilerin kullanılmaya başlanması,
Rekabette ve iş hacmindeki değişimler,
İşletmeler için oluşturulmuş yeni mevzuat ve iş yöntemleri.

Koordinasyon yöneltme işlevinin önemli bir aşamasıdır. İşletmelerde koordinasyonun sağlanması üç temel koşula bağlıdır. Bunlar; iş birliği, uyumlu koordinasyon ve teşviktir.

Bir benzetme ile hakemin düdüğü ile santrada topa vurulmasıyla “yöneltme” işlevi başlar.