YÖNETİM BİLİMİ I

Yetki, örgütsel hiyerarşi bağlamında yukarıdan aşağıya doğru bir yayılım göstermektedir. Örgütsel hiyerarşi içinde daha üst seviyelerde yer alan bireyler, alt seviyelerde yer alan bireylere göre daha fazla yetki sahibidirler. Soru kökünde verilen durum müdürün hiyerarşik olarak müdür yardımcısından üst bir konumda olması nedeniyle yetkisinin ondan fazla olması durumunu ifade etmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Yönetim alanının geniş olmasına neden olan, bir başka deyişle yakın denetim gerektirmeyen durumlar şöyledir:

• Yapılması gereken işlerin durağan ve rutin olması,
• Benzer süreçlerin sürekli tekrar etmesi,
• Tüm astların tek bir merkezde toplanmış olması,
• Astların eğitim düzeyinin yüksek ve yeteneklerinin oldukça gelişmiş olması,
• İşi yapmak için gerekli olan prosedürlerin önceden hazırlanmış olması,
• Yöneticilerin ihtiyaç duyacağı destek sistemlerinin ve personelinin hazır olması,
• Yöneticilerin planlama ve koordinasyon gibi konulara daha az zaman ayırabilmeleri,
• Geniş yönetim alanıyla uyum gösteren çalışanların tercih edilmiş olması.

Buna göre I, III ve V numaralı öncüllerde verilen durumlarda yönetim alanının dar olması gerekirsen diğer durumlarda geniş olabilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Örgüt bünyesinde gerçekleştirilen birçok faaliyet, sık sık tekrarlanmaktadır. İşte bu tür faaliyetlere ilişkin kararlar, alt kademelerde alınmalıdır. Ast, kendi yetkisi dahilindeki sorunları üste taşımamalı ve kendi kendine bu sorunları çözüme götüren kararları alabilmelidir. Bu durum örgütleme ilkelerinden ayrıklık ilkesini ifade etmektedir. Soru kökünde verilen örnekte Aydın Bey, kendi yetki ve sorumluluk alanında sorunlar için okul yönetiminin zamanını alarak bu ilkeye aykırı hareket etmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Fonksiyonlara (işlevlerine) göre bölümlendirilmiş bir örgütte, aynı veya yakın alanlarda uzman, benzer düzeyde iş deneyimine sahip veya örgüt içinde benzer kaynakları ortak olarak kullanan bireylerin belli bir işlevin çatısı altında bir araya getirilmesi söz konusu olmaktadır. Örneğin, işletmede pazarlama işleviyle ilgili alanlarda faaliyet gösteren bireylerin pazarlama bölümü içinde faaliyet göstermeye başlaması bu tür bir yapılanmadır. Soru kökünde verilen örnek işletme de bu şekilde bölümlendirilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Şebeke veya ağ tipi örgüt yapısı da son yıllarda popülerleşmiş bölümlendirme uygulamaları arasındadır. Örgütlerin kendi yaptıkları temel işe yoğunlaşmaları ve temel işleri dışındaki diğer işleri, bu konuda uzman başka örgütlerden temin etme yoluna girmeleri, örgütlerin ister istemez, belli şebekelerin parçaları olmasını gerekli kılmıştır. Şebeke örgüt yapısında, bir işin yapılması için gerekli olan kaynakların elde edilmesi ve işlenmesi tek bir örgütün bünyesinde gerçekleştirilmemektedir. Soru kökünde verilen örgüt yapısı şebeke yapıyı örneklendirmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Örgütsel yapıya ilişkin tercihler strateji, çevre ve teknoloji olmak üzere, üç temel değişkene bağlı olarak farklılaşmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Yetki türleri fonksiyonel, kurmay ve komuta olarak üçe ayrılmaktadır. Soruda geçen uzmanlıkla ilgili ifadeler ise kurmay yetkiyi açıklamaktadır.

Örgütleme sürecinde öncelikle işletme amaçlarına yönelik yapılacak işlerin belirlenmesi gerekmektedir.

Örgütleme işlevinin doğru yürütülebilmesi için denetleme alanı adlı bir ilke bulunmamaktadır.

Bölümlendirmede harcamalardan kaçınmama değil harcamaları minimize etmeyi amaçlayan bir ilke benimsenmektedir.

Maliyet temelli yaklaşım, işletmelerde bölümlendirme değil fiyatlandırma ile ilgili bir yaklaşımdır.

Beyaz eşya bir ürün çeşididir. Bu nedenle işlevlere göre bölümlendirmeye birim olabilecek bir niteliği yoktur.

Yapılacak işlerin kimler tarafından yapılacağı proje yöneticisi değil fonksiyonel yöneticilerin sorumluluğundadır.

Soruda geçen zaafiyetler fonksiyonel bölümleme yapılmış işletmelerde meydana gelebilmektedir.

Soruda geçen ifadeler komuta birliği ilkesini açıklamaktadır. Örneğin; satış uzmanının satış müdürüne, satış müdürünün pazarlama müdürüne, pazarlama müdürünün genel müdüre karşı sorumlu olması vb.

İşletmelerde personel temelli bir bölümlendirmeye rastlanmamaktadır. Personelin nitelik ve niceliğine göre bir örgüt yapısı kurmak yerine örgüt yapısına uygun personelle çalışmak tercih edilmektedir.

Geçmişten günümüze, insanları başarıya götüren etkenlerin başında, yapılması planlanan işlerin belli parçalara bölünmesi ve her parçanın o işi yapma konusunda uzman olan, deneyim sahibi bireyler tarafından yapılmasının sağlanması gelmektedir. Bir başka deyişle iş bölümü ve uzmanlaşma, insanların bir işin yapılması konusundaki üstün performanslarının altında yatan en önemli etkendir. İki veya daha fazla bireyin, ortak bir amaca erişmek için çabalarken aralarında oluşturdukları bağlar örgüt kavramının, en basit hâli olarak nitelendirilebilir. Doğru cevap A'dır.

Çağdaş Yapısal Örgüt Teorisi’nin temel varsayımları şöyledir:

• Örgütler, daha önceden belirlenmiş amaçlara ulaşmaya çalışan rasyonel kurumlardır. 

• Her örgüt, amaçları, çevresel koşulları, çıktı özellikleri ve teknolojisi itibariyle kendisine en çok uyan örgütsel yapıyı bulabilmek için çabalamaktadır. 

• Uzmanlaşma ve iş bölümü, üretim kalitesini ve miktarını artırmaktadır. 

• Örgütsel bağlamda yaşanan birçok sorunun nedeni, örgüt yapısıdır ve bu sorunlar, örgüt yapısında yapılacak değişikliklerle çözümlenebilir.

Doğru cevap D'dir.

Biçimsel örgütler sosyologlar tarafından üç alt başlık altında incelenmektedir:

• Birincil Örgütler: Kamu kuruluşları, 

• İkincil Örgütler: Kâr, kazanç ve büyüme amaçlı özel sektör örgütleri, 

• Üçüncül Örgütler: Sivil toplum örgütleridir. Doğru cevap A'dır.

Yetki devrinin örgütsel açıdan sağladığı bazı yararlar aşağıda sıralanmaktadır:

• Yöneticiler yetkilerinin bir bölümünü astlarına devrederek aşırı iş yükünden kurtulmaktadır. 

• Astlar verilen görevleri yerine getirerek kendilerini gelecekteki daha üst düzey görevlere yönelik geliştirmektedir. 

• Yetki devredilen astların öz güvenleri artmakta ve sorun çözme kapasiteleri gelişmektedir. 

• Yetki devri örgütsel sorunların bu sorunları bizzat yaşayanlar tarafından çözümlenmesine imkân sağlamaktadır.

Ancak örgüt içi fonksiyonların gevşetilmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Doğru cevap B'dir.