YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 20

Fayol’e göre yönetim, öngörmek ve planlamak, organize etmek, komuta etmek, koordine etmek ve kontrol etmektir. Öngörmek ve planlamak, geleceğe bakıp bir faaliyet planı tasarlamaktır. Organize etmek, yapısal anlamda yaşanan süreci kapsarken komuta etmeyi, işletme içi faaliyetleri sürdürmek olarak nitelendirmiştir. Koordine etmek örgüt içindeki faaliyetleri birleştirmektir. Son olarak kontrol ise yapılanların mevcut politikalara ve uygulamalara uygunluğunu teyit etmek olarak açıklamıştır. Fayol, yönetimle ilgili faaliyetlerini yalnızca işletme ile ilişkilendirmemiştir. Ona göre bu faaliyetler, hangi alanda olursa olsun, yeni başlanan her türlü proje için gereklidir. Ayrıca Fayol’ün yaklaşımına göre örgütlerde yukarıdan aşağı doğru bir iletişim vardır. Ancak buna rağmen örgüt içi yönetim hakkında genel ve bütüncül bir bakışa sahiptir. Bu yüzden de Fayol’ün analizleri, Taylor’ın bilimsel yönetime yönelik fikirlerinden çok daha kapsamlıdır. Çünkü Taylor’ın bilimsel yönetim modeli yalnızca üretim bölümünü ve çalışanları esas alır. Oysa Fayol yapmış olduğu çalışmalar sonucu işletmelerle ilgili bazı temel ilkeler belirlemiş ve bunlara kitabında yer vermiştir. Fayol kitabında on dört adet yönetim ilkesinden bahsetmektedir. Bunlar esasında, kendisinin çalışma hayatı boyunca en çok kullandığı on dört temel ilkedir. Fayol, bu ilkelerin işletmeler için olmazsa olmazları arasına girmek zorunda olmadığını, ihtiyaca göre uyarlama ve değişime tabi olabileceğini belirtmiştir. Listenin çok kapsamlı olmamasına rağmen çalıştığı dönemlerde bu ilkelerin kendisine oldukça yararlı olduğunu ifade etmiştir. Doğru cevap C'dir.

birbirine denk olmasını ifade eder. Disiplin: Yapılacak olan işlerin belirli bir düzen ve belirli bir süre içinde yapılmasıdır. Örgüt ve çalışanlar arasında biçimsel ya da biçimsel olmayan yollarla yapılan anlaşmaların saygı çerçevesinde hayat bulmasıdır. Kumanda Birliği: Bir astın tek bir üste bağlı olmasıdır. Tek adam, tek lider. Yönetim Birliği: Faaliyetlerin aynı amaca yönelik olarak sürdürülmesi ve planlanmasıdır. Diğer bir ifade ile amaç birliği sağlamaktır.Düzen: Her şey olması gereken yerde bulunuyorsa yönetici de olması gereken yere ulaşmış demektir.Disiplin: Yapılacak olan işlerin belirli bir düzen ve belirli bir süre içinde yapılmasıdır. Örgüt ve çalışanlar arasında biçimsel ya da biçimsel olmayan yollarla yapılan anlaşmaların saygı çerçevesinde hayat bulmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Geleneksel Yetki: Otorite olarak görülen kişilere yönelik kabullenme, geleneklerden ya da âdetlerden kaynaklanmaktadır (örn; krallıklar, kabile hiyerarşileri vb). • Karizmatik Yetki: Kişiyi kabullenme ona duyulan sadakatten, güvenden ve yöneticinin kişisel değerlerinden kaynaklanmaktadır. • Yasal-Rasyonel Yetki: Kişiyi kabullenme, otorite olarak görülen kişinin yasalarca ya da örgüt prosedürlerince belirlenmiş konumundan ve yer aldığı mevkiden kaynaklanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Weber, bilimsel yönetim düşüncesinin öncülerinden olan Fayol ve Taylor ile aynı dönemi paylaşmıştır. Fakat Weber onların aksine akademik anlamda çalışmalar yapıyor, bir yönetici olarak çalışmıyordu. Örgütlere yönelik ilgisi, yetki ile ilgili görüşlerinden kaynaklanıyordu. Örgütlerde yer alan çalışanların, yetki sahibi yöneticilere neden boyun eğdiklerini öğrenmek istiyordu. Çalışmalarından elde ettiği gözlemler ve sonuçlar ilk olarak 1947 yılında Almanca olarak basıldı. Bürokrasi terimi bu basımda yer aldı ve bir örgüt şekli olarak tanımlandı. Doğru cevap A'dır.

Örgüt, belli sınırlar çerçevesinde, ortak bir amaç etrafında toplanmış, iki veya daha fazla bireyden oluşan yapısal bir bütündür.

Örgütleme kâr, devamlılık ve sosyal fayda gibi örgütsel amaçlara ulaşılabilmesi için yapılması gereken işlerin ve bu işleri yapacak kişi ve/veya bölümlerin belirlendiği, işlerin yapılması adına uyumlu bir çalışma ortamının yaratıldığı ve söz konusu bu işlerin yapılabilmesi için gerekli olan maddi ve beşeri kaynakların örgüt bünyesine uygun yayılımının sağlandığı bir süreçler bütünüdür. Örnek olayda Ahmet Bey'in yaptığı belirtilen işler yönetimin örgütleme fonksiyonunu özetlemektedir. Doğru yanıt E'dir.

Klasik Yönetim Teorisinin ortaya çıkmasında etkili olan olay ise 18. yy’da 1700-1785 yılları arasında meydana gelen Sanayi Devrimi’dir. Doğru yanıt E'dir.

İngiltere’nin ada ülkesi olması nedeniyle uzun yıllar kıta Avrupa’sında yaşanan pek çok dinî ve politik nedenle ortaya çıkan iç ve dış savaşlardan uzak kalması, Sanayi Devriminin ilk önce İngiltere'de başlamasına neden olan özelliklerden biridir. Doğru yanıt E'dir.

Sanayi Devrimi özellikle üretimde makinelerin kullanılmasıyla birlikte hem üretim tesislerinin büyümesine hem de sermaye talebinde artışa neden olmuştur. Eskiye göre daha büyük ölçekli sanayi işletmelerinin kurulması ise hem üretimin rasyonel bir şekilde yapılmasını hem de üretim için kullanılan iş gücünün yönetimi ile ilgili sorunları gündeme getirmiştir. Bunun yanı sıra karşılaşılan bir başka sorun ise büyük üretim işletmelerinin örgüt yapılarının oluşturulmasına yönelik sorunlar olmuştur. Son olarak üretilen ürünlerin aynı olmasının (aynılığının) göstergesi olan standartlaşma ile ilgili sorunlar da gündeme gelmiştir. Ancak esnek örgüt yapıları ve Sanayi Devrimi sonrasında değil çağdaş yönetim teorileri ile gündeme gelen bir sorundur. Ayrıca Sanayi Devrimi ile gelen yöneitm düşüncesinin temelini uzmanlaşma ve işbölümü oluşturmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Klasik Yönetim Teorilerini oluşturan üç temel yaklaşımın paylaştıığı ortak görüşler şunlardır: 

Bu bilgilere dayalı olarak A, B, C ve E seçeneklerinde yer alan özellikleri klasik yönetim yaklaşımlarının ortak varsayımlarından biri olmadığı ancak D seçeneğinde yer alan iç çevre etkinliğinin önemsenmesinin, bunlar arasında yer aldığı görülmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Taylor’a göre işgörenler işe alınırken işin gerektirdiği niteliklere uygun kişiler arasından seçilmeli diğer bir ifade ile işe göre adam politikası uygulanmalıdır. Doğru yanıt A'dır.

Bilimsel yönetim yaklaşımı sonucu ortaya çıkan olumsuz görüşler arasında; çalışanların bilimsel esaslara göre işe uygun kişiler arasından seçilmesini sağlaması ile çalışanların fiziksel çalışma koşullarının iyileştirilmesini teşvik etmesi yer almaktadır. Çalışanların motivasyonu açısından ödül ve ceza yaklaşımının kullanılmasına yol açması ile İş yeri planlaması ve kontrolü konusunda tek yetkiyi yönetime bırakması ise eleştirilen yönleri arasındadır. Doğru yanıt D'dir.

Fayol, ünlü işletme tanımını yapmadan evvel kendisine göre her türlü endüstriyel oluşumun üstleneceği temel faaliyetleri belirtmiştir. Bu kapsamda belirlenen faaliyetler; teknik faaliyetler (üretim), ticari faaliyetler (alım-satım, pazarlama), finansal faaliyetler (sermayenin korunması), güvenlik faaliyetleri (tesislerin iş güvenliği), muhasebe faaliyetleri (finansal bilgi edinimi) ile yönetim faaliyetleri (planlama, örgütleme vb.) şeklindedir. Bu bağlamda soru kökünde verilen yöneticinin gerçekleştiği faaliyetler örgütleme kapsamında yer alan yönetim faaliyetlerindendir. Doğru yanıt E'dir.

Bir astın tek bir üste bağlı olmasını ifade eden ilke komuta birliği ilkesidir. Soru kökünde verilen olumsuz sonuçların önüne geçmek için söz konusu işçinin yalnızca bir üstten emir alması sağlanmalıdır.

Kişiyi kabullenme ona duyulan sadakatten, güvenden ve yöneticinin kişisel değerlerinden kaynaklan yetki türü, rasyonel yetkidir. Doğru yanıt C'dir.

Bürokrasi yaklaşımına göre makamlara atanacak personel, teknik yeterliliğe göre belirlenir. Diğer bir
ifade ile işe uygun çalışan seçilmelidir. Doğru yanıt B'dir.

Sistem birbirleriyle ve çevreyle ilişkili çeşitli bileşenlerden (alt sistemlerden) meydana gelmiş bir bütündür. Doğru cevap C'dir.

Bir açık sistemde:

• Girdiler: İnsanlar, ham maddeler, bilgi ve finansman kaynakları vb.
• Dönüştürme süreçleri: Pazarlama, finansman, üretim vb. çeşitli fonksiyonlar.
• Çıktılar: Çeşitli mal ve hizmetlerdir. Doğru cevap A'dır.

Uyumlayıcı Alt Sistem: Bu sistemler sistemin genel dengesinin korunmasıyla ilgili fonksiyonları yerine getirmektedir. Dış çevreyi algılama, yorumlama ve olası gelişmelere yönelik hareket adımlarının belirlenmesi bu sistemin faaliyet alanına girmektedir. Doğru cevap E'dir.

Her sistem, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması şeklinde gelişebilen çeşitli olumsuzluklar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Sistemlerin bu özelliği entropi olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap B'dir.