YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 13

Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: Son grupta insanlar ideallerini gerçekleştir­meye, başarmaya ve haz duymaya daha fazla önem verir. Bu grupta erdem, yaratıcılık, doğallık, problem çözme, önyargısız olma, gerçekleri kabul etme vb. ihtiyaçlar yer alır.

1900-1930’lu yıllar arasında klasik yönetim teorisi yönetim düşüncesini öne çıkarmıştır. 1930-1960’lı yıllarda ise yönetim düşüncesi davranışsal yaklaşımın temel varsayımlarından hareketle kurgulanmıştır.

Davranışsal yaklaşım örgüt içindeki insan unsuruna odaklanmış fakat örgütsel yapıyı göz ardı etmiştir. Doğru cevap A'dır.

Sistem birbirleriyle ve çevreyle ilişkili çeşitli bileşenlerden (alt sistemlerden) meydana gelmiş bir bütündür. Sistemi oluşturan parçaların aralarında sıkı bir ilişki vardır. Ancak, sistem ve sistemi oluşturan parçalar çevreyle etkileşim halindedir. Çevreden bağımsız bir sistem düşünülemez. Doğru Yanıt c'dir.

Açık sistem görüşüne ilişkin gelişmelerin temelinde ise Avusturya asıllı ünlü biyolog Ludvig von Bertalanffy (1901-1972)’nin ortaya attığı Genel Sistem Teorisi yatmaktadır. Von Bertalanffy 1920’lerde; yaşayan canlıların veya organizmaların işleyişlerini anlamaya çalışmıştır. 1940’larda ise organizmaların açık sistem olarak ele alınması gerektiğini belirtmiş ve 1945’te ünlü Genel Sistem Teorisi’ni geliştirmiştir.  Buna göre, açık sistem teorisi ilk olarak Biyoloji bilimi temeline dayanmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Sistem yaklaşımını örgütlere uyarlayanların örgüte ilişkin değerlendirdikleri temel bileşenler şöyledir: 

• İnsanlar (Grup veya birey olarak), 

• Teknoloji (İş yapma biçimi), 

• Örgüt yapısı ve 

• Çevre (Örgütün dışındaki her şey). 

Geçmiş dönemlerde tüm bu değişkenler tek tek ve birbirlerinden ayrı bir şekilde ele alınırken sistem yaklaşımı bu değişkenlere bütüncül bir bakış getirmiş ve bu değişkenlerin aralarındaki ilişkilere yoğunlaşmıştır. 

Ancak sermaye bunlardan biri değildir. Doğru yanıt D'dir.

Sistemler açık veya kapalı olabilir. Kapalı sistemler tüm amaçlarını karşılamak için kendi kendilerine yetebilen sistemlerdir. Bu tür sistemler çevreleriyle etkileşim hâlinde değillerdir. Böyle bir sisteme verilebilecek en yakın örnek, bir astronotun yaşam destek ünitesidir. Açık sistemler ise çevreleriyle etkileşim hâlindedirler. Çevreden faaliyetlerini sürdürebilmek için gerekli girdileri almakta ve çevreye çeşitli çıktılar sunmaktadırlar. Doğru yanıt B'dir.

Sıralanan tanımlar incelendiğinde sisteme ilişkin üç temel noktaya vurgu yaptıkları görülmektedir:

Sistem yaklaşımı, bütünü kendisini oluşturan parçalardan daha farklı bir şey olarak değerlendirmektedir. Araştırmacılar sistem analizini hücrelerin, canlı or­ganizmaların, kendi kendine yeten makinelerin, insan topluluklarının, galaksi­lerin ve örgütlerin anlaşılmasında kullanmışlardır. Sistem yaklaşımının bu denli yaygın bir uygulama sahası bulmasının altında yatan nedenin ise diğer yaklaşım­lara göre daha güçlü ve kapsamlı bir açıklama yeteneğine sahip olmasından kay­naklandığı belirtilmektedir.

Açık sistemlere ilişkin üç temel özelliğin varlığından söz edilmektedir:

Üretim veya Teknik Alt Sistem: Bu sistemin ana işlevi, girdileri belli bir teknolojiyi kullanarak çıktılara dönüştürmektir. Bu sistem örgütün yapma­sı gereken temel işi yerine getiren sistemdir. Üretim yapılması veya hizmet sağlanması gibi temel işler bu sistem bünyesinde yürütülmektedir.

Açık sistemleri kapalı sistemlerden ayıran en önemli özellik, açık sistemlerin çevreden girdi almak durumunda olma­larıdır. Bu girdiler mevzuat, finansal kaynaklar veya bilgi olabilir. Çevreden alınan kaynakların yapılan işin niteliğine göre farklılık göstereceği unutulmamalıdır

Her sistem, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması şeklinde gelişebilen çeşitli olumsuzluklar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı kar­şıyadır. Sistemlerin bu özelliği entropi olarak adlandırılmaktadır.

Dinamik denge, girdilerle çıktılar arasında sağlanan denge durumudur. Örgütler durağan değil, dinamik denge arayışında olan birimlerdir. Bu dengenin sağlan­ması örgütün entropiye karşı ortaya koyduğu negatif entropiyle yakından ilgilidir. Dinamik dengenin sağlanması konusunda gerekli önlemlerin alınmasının ve il­gili süreçlerin yönetiminin yöneticinin en önemli işlevi olduğu düşünülmektedir.

Açık sistemler amaçlarına sadece belli yolları izleyerek ulaşmak durumunda değil­lerdir. Benzer sonuçlar, başka yollardan ve çeşitli başlangıç noktaları kullanılarak elde edilebilir. Fiziksel sistemlerde başlangıç koşulları ile gelinen nokta arasında doğrusal bir sebep sonuç ilişkisi kurulabilmektedir. Fakat sosyal sistemler olan ör­gütlerde bu tür bir katı doğrusal ilişkinin varlığından söz edilemez. Bu durum, ör­gütler için yöneticilerin önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. Eşsonuçluluk yö­neticilerin etkililiğinin belirlenmesinde önemli bir göstergedir. Birçok yöneticinin benzer kaynak yapısına sahip örgütlerde yürüttükleri faaliyetlerin başarı düzeyleri farklılık gösterebilmektedir. Bu duruma yol açan en temel etkenin yöneticinin ka­biliyetleri, bilgi birikimi ve deneyimi olduğu unutulmamalıdır

Katz ve Kahn’nın Alt Sistem Tipolojisi'ne göre örgütlerin alt sistemleri: Üretim veya Teknik Alt Sistem, Destek Alt Sistem, Uyumlayıcı Alt Sistem, Varlığı Koruma Alt Sistemi ve Yönetsel Alt Sistem'den oluşmaktadır. Her örgüt değişim ve dönüşüme maruz kalsa da bu bir alt sistem olarak değerlendirilmemektedir. Doğru Yanıt E'dir.

Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorile­rinden farklılaştıran temel noktalar şöyledir:

Durgun ve Dağınık Çevre: Bu çevre göreceli olarak değişim hızı düşük, yapısal olarak homojen bir çevredir. Bu çevrenin örgütü etkileme derecesi oldukça düşüktür. Yöneticiler belirlilik ortamında kısa vadeli ve tek taraflı taktiksel kararlar verme eğilimdedirler.

Çalkantılı Çevre: Değişim hızının oldukça yüksek ve çevresel belirsizliklerin oldukça fazla olduğu bir çevredir. Bu tür bir çevrede faaliyetlerini sürdürmek isteyen örgütler çevresel değişim hızına ayak uydurmak durumundadırlar.

Her sistem, enerjinin tükenmesi, faaliyetlerin bozulması, dengenin kaybolması şeklinde gelişebilen çeşitli olumsuzluklar nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Sistemlerin bu özelliği entropi olarak adlandırılmaktadır. Kapalı sistemlerde entropi kuvvetlidir. Bu nedenle de bu tür sistemlerin yok olma olasılıkları daha yüksektir. Doğru Yanıt A'dır.

Önceki kısımlarda sözü edilen kavramsal açıklamalar değerlendirildiğinde, örgütsel sistemlerin sahip olduğu temel özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Açık birer sistem olarak örgütler çevreden girdi olarak bilgi, enerji ve diğer kaynakları temin etmek zorundadırlar. 

• Örgütler çevreden aldıkları girdileri kendi bünyelerinde yaptıkları işle ilgili olarak bir dönüştürme sürecine tabi tutmaktadırlar. 

• Dönüştürme süreci sonunda ortaya çıkan çıktılar çevreye sunulmaktadır. Bu çıktılar üretim süreci sonunda oraya çıkan bir ürün olabileceği gibi, bir kamu hizmeti de olabilir. 

• Örgütsel sistemler geri bildirimli olarak çalışmaktadırlar. Geri bildirim, örgütler için oldukça önemli bir denetim mekanizmasıdır. 

• Örgütler dış çevrede meydana gelen değişimlere karşı kendi bünyelerinde çeşitli değişimler yaratarak tepki göstermekte ve bu şekilde sürekli olarak dengeli bir konumda olmaya çaba göstermektedirler. 

• Büyüklüğü ne olursa olsun tüm örgütsel sistemlerde entropi eğilimi vardır. Örgüt entropiye karşı negatif entropi geliştirerek varlığını sürdürmeye çalışmaktadır.

Örgütler için geri bildirim önemli bir husus olduğundan Doğru yanıt C'dir.

Durumsallık yaklaşımının temel amacı evrensel ve gelecek odaklı çözümler üretmek değil, örgütün içinde bulunduğu koşullara ilişkin yapısal çözümler üretmektedir. Evrensel  ve gelecek odaklı çözümler üretmek Klasik Yönetim Teorilerin amacıdır. Doğru yanıt A'dır.