YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 12

Mekanik örgüt yapıları durağan, değişimin yavaş olduğu çevresel koşullar için uygun yapılardır. Bunun aksine organik örgüt yapıları ise çevresel koşullardaki değişimin hızlı olduğu durumlar için daha uygudur. Doğru yanıt B'dir.

Denetim, mevcut iş başarısının ölçülmesi ve başarı ile belirlenen hedeflerin gerçekleşme olasılığının saptanması olarak da tanımlanabilir. Doğru Yanıt A'dır.

Ön denetim veya önleyici denetim de denen ileriye yönelik denetim, işletmede faaliyetler gerçekleşmeden önce kullanılacak girdilerin denetlenmesi ile yapılır. İleriye yönelik denetim işletmelerde koruyucu bir nitelik taşır. Doğru Yanıt C'dir.

Denetlemede esas olan faaliyetlerin belirlenen standartlara uygunluğunun değerlendirilmesi ve gerekli düzeltmelerin yapılmasının sağlanmasıdır. Bunun için denetim sonuçlarının örgütteki tüm bireylerle paylaşılması gerekli değildir. Doğru yanıt D'dir.

İşletmelerde genel olarak denetim alanları dört başlık altında toplanmaktadır. Bunlar; mali denetim, hukuki denetim, idari denetim ve mesleki denetimdir. Doğru yanıt E'dir.

 İşletmelerde planlar ne kadar başarılı olursa olsun, geleceği yansıttıklarından dolayı belirsiz olurlar. Önceden belirlenemeyen etmenler ve örgütsel ortamın dinamik oluşu denetimlerde esnekliği zorunlu kılmaktadır. Planların uygulanmasındaki aksaklıklar denetimin işleyişini aksatmayacak şekilde esnek olmalıdır.  Doğru yanıt B'dir.

Sertifikasyonlar şunlardır (TİDE Web, 2011): 

Sertifikalı İç Denetçi (CIA) unvanı, iç denetçiler için uluslararası geçerliliği olan tek sertifikadır ve bireylerin iç denetim alanında mesleki profesyonelliklerini gösterebildikleri bir ölçüttür. Adaylar programı tamamladıktan sonra, her tür kuruluş veya iş çevresinde doğrudan uygulanabilecek eğitim deneyimleri, bilgileri ve iş araçları ile donatılmış olur. 

Sertifikalı Kontrol Özdeğerlendirme Uzmanı (CCSA) unvanı, CSA (Kontrol Özdeğerlendirme) uygulayıcıları için saygın bir sertifikadır. CCSA, bir adayın önemli CSA temelleri, süreçleri ve risk, kontroller ve iş hedefleri gibi ilgili hususlardaki bilgisini ölçer. Bireylerin bu alandaki kapsamlı mesleki bilgilerini ortaya koydukları bir ölçüttür. 

Sertifikalı Mali Hizmetler Denetçisi (CFSA), bireyin bankacılık, sigortacılık ve menkul kıymetleri mali hizmetler gibi sektörlerdeki denetim ilke ve usullerine ilişkin bilgilerini ölçer. Adaylar, mevcut meslek alanlarını dikkate almaksızın, sınava girerken bu dallardan herhangi birini seçebilir. CFSA, mali hizmetler denetimi uygulayıcıları için saygın bir sertifikadır. 

Sertifikalı Kamu Denetçisi (CGAP) sertifika programı özellikle, kamu sektörünün örneğin federal / ulusal, eyalet / şehir, yerel, yarı resmi veya kraliyet otoritesi gibi her kademesinde çalışan denetçiler için tasarlanmıştır. Adayı bu zahmetli alanda karşılaşabileceği pek çok zorluk için hazırlayarak vasıflı kılan bir mesleki ehliyettir. 

Doğru Yanıt C'dir.

Dengeli başarı göstergesi en genel anlamda işletmelerin vizyon, misyon ve stratejilerinin fiziksel ölçüler haline dönüştürülerek ifade edilmesidir. 

“Kurumsal karne” olarak da adlandırılan dengeli başarı göstergesi 1990 yılında Kaplan ve Norton tarafından, finansal ölçümlere dayalı performans sistemlerinin eksikliklerini kapatmak ve işletmelerde performansı farklı açılardan artırmak amacıyla geliştirilmiştir. 

Doğru Yanıt A'dır.

Dengeli başarı göstergesinin finansal boyutunda yer alan "varlıkların kullanımı" ölçütünün bileşenleri:

- Stoklardaki azalma, devir hızı 

- Nakit akışı 

- Sermaye getirisi 

- Verimlilik oranı'dır. Doğru yanıt D'dir.

engeli başarı göstergesi boyutlarından öğrenme boyutunun motivasyon ölçütü kapsamında değerlendirilenler;

- Çalışanların yaptıkları önerilerin sayısı 

- Uygulanan önerilerin sayısı 

- Personele verilen ödüllerin sayısı 

- Temel işleri gerçekleştirmek için gerekli süredir. Doğru yanıt E'dir.

İç denetçinin görevi harcama öncesinde yasal uygunluk denetimi yapmak değil, sonrasında yapmaktır. Diğer seçeneklerde yer alanlar da yine iç denetçinin görevleri arasında yer alır. Doğru yanıt C'dir.

18.yy’da İskoçya’da buhar gücü ile çalışan ilk makinenin James Watt tarafından icat edilmesi ve buhar gücü ile çalışan makinelerin üretim için kullanılmaya başlanması Sanayi Devriminin başlangıcı olarak kabul edilir. Üretim birimlerinde buhar gücü ile çalışan bu makineler emek yoğun üretim gücünden makine yoğun üretim gücüne geçilmesine neden olmuştur.

İngiliz senatosunun iç piyasada sosyalizm koşullarında çalışma bir üretim esası belirlememiş, aksine kapitalizmin esasları doğrultusunda rekabet koşullarını belirlemiştir. Doğru yanıt C'dir.

Taylor’un yönetim uygulamasına getirdiği bilimsel yaklaşıma göre aşağıdaki adımların izlenmesi gerekmektedir:

• Her uygulama için kişisel görüşlerin ve geleneksel iş görme usullerinin yerini alacak bilimsel bir yaklaşım belirlenmelidir. 

• Bu yaklaşımdan yola çıkarak her iş için bir zaman ve yöntem belirlenmelidir. 

• İşgörenlerden gerçek iş performansı dışında her türlü sorumluluğu alacak bir organizasyon kurulmalıdır. Ücretlendirme, işgörenlerin performansına göre yapılmalıdır. 

• İşgörenler seçilmeli ve eğitilmelidir. 

• Sadece işgörenler değil yöneticilerin de belirlenen bilimsel yaklaşım tarafından idare edileceği kabullenilmeli ve yöneticilerin keyfi olarak kendilerine verdikleri yetkileri bir kenara bırakıp yeri geldiğinde işgörenlerle iş birliği içinde çalışmaları gerekmektedir.

Doğru yanıt C'dir.

Bu yaklaşımda çalışanların fiziksel çalışma koşulları önemsenmemiş değil, aksine çalışanların fiziksel çalışma koşullarının iyileştirilmesi teşvik edilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Klasik Yönetim teorisyenlerinden Urwick, 1952 yılında aşağıda belirtilen 10 prensibi bir araya getirmiştir:

• Hedef Prensibi: Her organizasyonun var olma nedeni sayılan genel hedefi vardır. 

• Uzmanlık Prensibi: Her organizasyonda gruplar vardır. Her bir grubun da bir işlevi olmalıdır. 

• Koordinasyon Prensibi: Organizasyon sürecinin temel amacı, koordinasyon sağlamaktır. 

• Yetki Prensibi: Organizasyondaki her grubun, grup üyelerinden belirli çizgilerle ayrılan bir üst yetkiliye sahip olması gerekir. 

• Sorumluluk Prensibi: Üst yetkiye sahip kişi, astlarının çalışmalarından sorumludur. 

• Tanım Prensibi: İşlerin, görevlerin ve ilişkilerin açıkça tanımlanması gerekir. 

• Denklik Prensibi: Yetki ve sorumluluk birbirine eşit olmalıdır. 

• Kontrol Döngüsü: Hiç kimse işleri birbiri ile bağlantılı olan 5 ya da 6 asttan fazla çalışana karşı sorumlu olmamalıdır. 

• Denge Prensibi: Organizasyonun çeşitli birimleri, dengede tutulmalıdır. 

• Süreklilik Prensibi: Organizasyonun yapısı, faaliyetlerin sürekliliğini sağlayacak türde olmalıdır.

Doğru Yanıt E'dir.

İş Bölümü: Bir kişi ya da grup, üzerine düşen çalışma süresinin azaltılmasına yardım eder. Uygulamada pratiklik ve işlere aşinalık sağlar. 

Yetki ve sorumluluk: Emir verme hakkına sahip olmaktır. Yetki ve sorumluluğun birbirine denk olmasını ifade eder. 

Disiplin: Yapılacak olan işlerin belirli bir düzen ve belirli bir süre içinde yapılmasıdır. Örgüt ve çalışanlar arasında biçimsel ya da biçimsel olmayan yollarla yapılan anlaşmaların saygı çerçevesinde hayat bulmasıdır. 

Kumanda Birliği: Bir astın tek bir üste bağlı olmasıdır. Tek adam, tek lider. 

Yönetim Birliği: Faaliyetlerin aynı amaca yönelik olarak sürdürülmesi ve planlanmasıdır. Diğer bir ifade ile amaç birliği sağlamaktır.

Doğru yanıt D'dir.

Weber tarafından ortaya koyulan üç tür yetki vardır. Bunlar;

Geleneksel Yetki: Otorite olarak görülen kişilere yönelik kabullenme, geleneklerden ya da âdetlerden kaynaklanmaktadır (örn; krallıklar, kabile hiyerarşileri vb). 

Karizmatik Yetki: Kişiyi kabullenme ona duyulan sadakatten, güvenden ve yöneticinin kişisel değerlerinden kaynaklanmaktadır. 

Yasal-Rasyonel Yetki: Kişiyi kabullenme, otorite olarak görülen kişinin yasalarca ya da örgüt prosedürlerince belirlenmiş konumundan ve yer aldığı mevkiden kaynaklanmaktadır.

Doğru cevap: B'dir.

Yetkili konumundakilerin kendi hakları vardır ve çalışanların belirli makamlara karşı hiçbir hakkı yoktur.

Ancak;

Bir örgüt içinde yer alan her alt makam, kendisinin bağlı olduğu bir üst makam tarafından denetlenir

Makamlara atanacak personel, teknik yeterliliğe göre belirlenir. Diğer bir ifade ile işe uygun çalışan seçilmelidir.

Yetkililer, örgütün sahibi olamazlar.

Bir örgütte görevler yerine getirilirken çalışanlara tahsis edilen araç ve personel, kişisel işler için kullanılmaz.

Doğru Yanıt D'dir.

Günümüz teorisyenleri bu ilkeleri fazla anlamlı bulmamakta ve aşağıda belirtilen şu eleştirileri yapmaktadırlar (Cole, 1996, s.13). 

• İş bölümü, hiyerarşi, kumanda birliği ve merkezileşme gibi ilkeler, günümüzde bürokrasi olarak adlandırılan formal örgüt yapılarını tanımlayan niteliklerdir. Fayol, Klasik Yönetim anlayışı ile düşünerek örgütlerin yapısal özelliklerini ön planda tutmuştur. 

• Kişisel ve genel çıkarlar, ödemeler ve eşitlik gibi konular fazla babacan bir tavırla ele alınmıştır. Günümüzde adalet ya da gruplar arası iyi niyetli çıkar çatışmaları, yönetim ile organize olmuş iş gücü (sendikalar) arasında müşterek yöntemlerle çözüme kavuşturulmaktadır. Zaman zaman devlet de bu sorunların çözümüne üçüncü taraf olarak katılmaktadır. 

• Fayol, işletmelerin hiyerarşik yapısını vurguluyor olsa da çalışanlara karşı mekanik yaklaşımlar sergilemekten kaçınılması gerektiğinin bilincindedir. 

• Fayol, prensiplere dayanan ve gelecek nesillere aktarılabilen orijinal bir yönetim teorisi yaratan ilk isimdir. Söz konusu ilkelerin çoğu, günümüzde de pek çok örgüt tarafından benimsenmiştir. Bu ilkelerin organizasyonların etkinliği üzerindeki etkisi, son yirmi yıl içinde sorgulanmaya başlanmıştır. Çünkü günümüz modern koşullarında işletmeler ihtiyaç duyulduğunda örgüt içindeki değişime daha kısa sürede ve hızlı bir şekilde uyum gösterebilmekte, bireyler arası iş ilişkilerine dayalı iş yapma yöntemleri tercih edilmekte ve çalışanların kararlara katıldığı bir yönetim anlayışı yaygınlaşmaktadır. Oysa Fayol’ün ilkeleri günümüz modern koşullarındaki örgütlerin iş yapma yöntemleri için uygun bir tasarım olarak görülmemektedir.

Doğru Yanıt D'dir.