YÖNETİM BİLİMİ I - Deneme Sınavı - 20

Yapılandırılmamış kararlarda karar vericinin problemi çözmek için muhakeme, değerlendirme ve sezgisini kullanması gerekecektir. Bu kararların her biri alışılmamış, önemli ve rutin olmayan kararlardır.

Yapılandırılmış kararlar, yapılandırılmamış kararların aksine, tekrarlanan ve rutin kararlardır. Bu kararlar, onları ele almak üzere tanımlanmış bir prosedürü içermektedir.

Karar vermeyi bir süreç olarak düşünmek mümkün olduğuna göre; karar verme, belirli bir başlangıç noktası olan ve buradan itibaren değişik iş, faaliyet veya düşüncelerin birbirini izlediği ve sonunda bir tercihin yapılması ile sonuçlanan işler topluluğu, süreç olarak ele alınabilir

Geliştirme aşaması, yeniliğin yaratıcılığın ve olaylara farklı bakabilmenin ortaya çıktığı, yöneticilerin kendi kişisel farklılıklarını ortaya koydukları aşamadır. Aynı zamanda sorunlara, geçmiş uygulamalardan farklı çözümlerin önerilmesine imkan verir.

Yönetimin ilk işlevi olan planlama, işletmenin amaçlarının tespiti ve bu amaçlara erişebilmek için gerekli yol ve araçların belirlenmesidir. Amaçlar belirlenmeden nereye varılacağı, neye erişilmek istendiği bilinmeden bir işletmenin kurulması, faaliyetini sürdürmesi söz konusu olamaz. Bu nedenle bu yönetim işlevinde, işletmenin amaçlarının belirlenmesi, bu amaçlara hangi araçlarla, ne zaman ve hangi sürelerde erişileceğinin saptanması, daha sonra işletmeyi amaçla- rına ulaştıracak çeşitli plan ve araçlar arasından seçim yapılması gibi konular ön plana çıkmaktadır

Planlama, proaktif (önlem alıcı) davranışın temel aracıdır. Özellikle uzun vadeli ve stratejik nitelikteki planlamada böyle bir anlayışa gelebilmek için yöneticilerin öncelikle işletmenin varlık nedeni ve nasıl bir işletme olduğu konusundaki fikir ve anlayışlarını netleştirmeleri gerekmektedir. İşletmenin bu konudaki açıklamasına misyon açıklaması denmektedir. Misyonun belirlenebilmesi için önce çevre koşullarını analiz etmek daha sonra da işletmenin işini belirlemek gerekmektedir. Çünkü misyonun bir bölümü, işletmenin yaptığı işi de açıklamaktadır. Ancak misyon, sadece işletmenin yaptığı iş de değildir. İşletmenin misyonu ile kuruluş ve varlık nedeni, hangi ürünleri nerede ve nasıl üreteceği, iş felsefesinin ne olacağı, hangi değerlere sahip olacağı, diğer işletmelerden farklılıklarının ne olacağı tanımlanmış olacaktır.

İşletmelerin vizyonu, misyondan farklı bir kavram olarak, gelecekte olmasını arzuladıkları durumun ifadesidir. Misyon ve vizyon kavramları birbirlerinin yerine kullanılmakla birlikte birbirlerinden anlam olarak farklıdır. Vizyon, işletme stratejileri için bir pusula niteliği taşımaktadır.

Kısa süreli planlar, uzun süreli planların öngördüğü hedeflere uygun olarak hazırlanan ve kısa bir süreyi, genellikle 1 yıl ya da daha kısa süreyi kapsayan planlardır.

Operasyonel (işlemsel) planlar, taktik planların uygulanmasını kolaylaştırmak ve onlara destek olmak için örgütün alt kademe yöneticileri tarafından hazırlanırlar. Bu planlar, normal olarak kesin, somut ve rakamlarla ifade edilebilen belirsizlik riskini en az taşıyan eylem programlarından oluşmaktadır. Bu nedenle bu tür planlar, bölüm yöneticilerinin aylık, haftalık, günlük programlarını oluşturmaktadır.

Yönetim, basit olarak başkaları aracılığıyla iş görmektir.

Yönetim, birden fazla kişinin varlığı ile ortaya çıkan ve bu yönü ile ekonomik faaliyetten ayrılan bir grup faaliyetidir.

Yönetim, insan ve diğer kaynakları mümkün olan en iyi şekilde birleştirerek örgütsel amaçlara etkin ve verimli ulaşma sürecidir.

Yönetim faaliyeti planlama, örgütleme, yöneltme ve denetim işlevlerinden oluşan bir süreçtir. Bu işlevler ardışık sıra izlemekte ve süreklilik arz etmektedir. Bu nedenle yönetim bir defalık bir süreç değildir. Karar alma aşamasından başlayıp uygulama aşamasıyla devam eden ve denetimle sona eren ancak sürekliliği olan bir faaliyettir.

Yönetim bir meslektir. Meslek, bir kimsenin yaşamını sürdürmek, geçimini sağlamak için yaptığı sürekli iş olup bir fikir çevresinde toplanmış çeşitli bilgilerden oluşmaktadır. Yönetim süreci hakkındaki çok geniş ve sistemli bilgi topluluğu oluşumu, yönetim ile ilgili okulların ve örgütlerin kurulup gelişmesi, yönetsel etik ve sosyal sorumluluk konularına ilginin artması gibi unsurlar, yönetimin bir meslek olarak geliştiğini gösteren önemli kanıtları oluşturmaktadır.

Yönetim biliminin amacı genel olarak, yönetsel etkinliği, verimliliği, nihai olarak da örgütsel etkinliği artırmaktır.

Ülkemizde yönetim bilimi Avrupa’da gelişen İdare Hukukunun etkisi altında kalmış ve 1950’lere kadar İdare Hukuku içinde incelenmiştir. 1859’da Mülkiye Mektebi ile başlayan yönetici kadrosu oluşturma çalışmaları okulun Siyasal Bilgiler Fakültesine dönüştürülmesiyle devam etmiştir. Hukuk ve siyaset dışında ayrı bir bilim dalı olarak incelenmeye başlaması Birleşmiş Milletler’in yardımıyla 1953 yılında Ankara’da kurulan Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE) ile olmuştur. Bu kurum, yöneticileri yetiştirmekte, eğitmekte, araştırma, derleme ve yayın çalışmalarında bulunarak Türk kamu yönetiminin gelişmesine hizmet etmektedir.

İnsan İlişkileri Yaklaşımı olarak da adlandırılan Neo-Klasik Yaklaşım, motivasyon, liderlik, grup davranışı, kişilerarası ilişkiler ve iletişim gibi konulara odaklanmış, daha çok biçimsel ve biçimsel olmayan örgüt, sosyal ve teknik sistem olarak örgütleri inceleyerek “örgütsel davranış” akımı haline gelmiştir.

Sosyoloji, insan toplumlarını bilimsel, sistematik ve eleştirel olarak inceleyen sosyal bir bilimdir. Sosyolojinin araştırma konusu toplum ve toplumsal yaşamla ilgili olgu ve olaylardır. Toplumu oluşturan bireyleri, bireylerin içinde bulunduğu örgütleri, kişilerarası etkileşimlerin yapısı ve işleyişini, sosyal yaşamı değiştiren ve dönüştüren koşulları araştırdığından, yönetim biliminin ilgi alanına girmektedir. Bu açıdan bakıldığında sosyal bir bilim olan yönetim bilimi hem kendi içindeki hem de toplum içindeki birey ve grupların yapısı ile ilgili açıklamaları sosyolojiden ödünç almaktadır.

Yönetim faaliyetini yerine getirirken ilk olarak yapılması gereken şey planlamadır. Planlama, amaçların ve bu amaçların elde edilmesi için gerekli olan faaliyetlerin belirlenmesi sürecidir. Daha basit bir ifadeyle planlama, ne yapılacağının önceden kararlaştırılmasıdır. Kurumların gelecekte olmak istedikleri yere nasıl ulaşacaklarının tayinidir. Bu bağlamda planlama şu sorulara yanıt aramaktadır: Ne, kim tarafından, ne zaman, nasıl, hangi kaynaklarla, niçin yapılacaktır? Bütün bunlar dikkate alınarak seçenekler arasında bir tercih yapılır.

Yönetim sürecinin üçüncü aşamasını planlama ve örgütlemeden sonra yöneltme (yürütme) faaliyeti oluşturmaktadır. Yöneltme fonksiyonu ile örgüt harekete geçirilmektedir. Yöneltme, örgütün saptanan amaçları doğrultusunda istenen yönde davranış gösterilmesini sağlama, harekete geçirilme ve başkalarına iş yaptırtma olarak tanımlanır. Daha basit bir ifadeyle makinayı çalıştırmak için düğmenin basıldığı aşamadır. Bu özelliği ile planlama ve örgütleme fonksiyonlarının statik olma özelliğinden ayrılmakta ve örgütün çeşitli basamaklarına yerleştirdiği kişilerle karşı karşıya gelip ilişki kurduğu için dinamik bir süreci bünyesinde barındırmaktadır. Yöneltme fonksiyonunun önemi ve zorluğu insanlarla iletişime geçmesinden ileri gelmektedir.

Mintzberg, yöneticinin rollerini “kişilerarası roller”, “bilgiye ilişkin roller” ve “kararlara ilişkin roller” olmak üzere üç grupta toplamaktadır.

Kaynakların kıtlığı, iletişim ve üretim teknolojilerinin
hızlı gelişimi, çalışan beklentilerinin sürekli değişimi, kurumların
büyümesi ve karmaşıklaşması yönetimi çok daha önemli ve zor bir faaliyet olarak
karşımıza çıkarmıştır.