YEREL EKONOMİK KALKINMA - Deneme Sınavı - 2

Girişimcilik

1972 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) bir grup bilim insanı tarafından hazırlanan ve “Büyümenin Sınırları” adı ile yayımlanan ünlü rapordur. Bu raporda, ekonomik büyüme önünde sınır teşkil edebilecek beş temel faktör tespit edilmiş ve incelenmiştir. Ekonomik büyümeyi belirleyen ve aralarındaki etkileşimlerle büyümeyi sınırlayabilen bu faktörler; nüfus artışı, tarımsal üretim, doğal kaynakların tükenmesi, endüstriyel üretim ve kirlilik düzeyidir. Bu kapsamda girişimcilik faktörlerden birisi değildir.

1992’de Avrupa Birliği ve dışından 21 ülkeden ekonomik kalkınma konusunda çalışan insanları bir araya getiren bir ağ olarak Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği (EURADA) kuruldu.

Yerel ekonomik kalkınma merkezi yönetimlerce desteklenir. 

YEK’in Özellikleri
1. Bölgesel temelli bir yaklaşımdır: Paydaşları yaşadıkları yerin geleceğini şekillendirmeleri için güçlendirmeyi amaçlar ve büyük ölçüde yerel aktörler tarafından şekillendirilir.
2. Katılımcı bir yaklaşımdır: Her kesimden gelen yerel paydaşlar bölgenin tam ekonomik potansiyelini gerçekleştirmek üzere yerel yönetimlerle, merkezi hükûmetle ve hatta uluslararası kuruluşlarla birlikte çalışırlar. Bu yapısı nedeniyle YEK hem kamu hem de özel sektör için bölgedeki
sosyal ve siyasi gruplarla bir ortaklık içerisinde çalışma fırsatı yaratır ve teşvik eder.
3. YEK küreselleşmeyi reddetmez: Daha ziyade yerel, ulusal ve uluslararası piyasaların yerel halk ve firmalara sağlayabileceği yeni sosyal ve ekonomik fırsatlara odaklanır. Bu odaklanma sayesinde yerel
mevcut kaynak ve rekabet avantajlarına göre hazırlanmış kalkınma stratejilerinin hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlar.
4. YEK sürdürülebilir ekonomik kalkınmayı amaçlar: Ekonomik kalkınma ve istihdam yaratma amaçları ile yoksulluğu azaltma ve yerel işlerin kalitesinin korunması ve miktarlarının arttırılması hedeflerine uyum içinde erişilebilecek çözümler bulmayı amaçlar
(Rodriguez-Pose ve Tijmstra, 2009).

Bu kapsamda yerel ekonomik kalkınma merkezi yönetimlerce desteklenir seçeneği özelliklerden birisi değildir.

Neo Klasik Büyüme Teorisi

Neo Klasik modelde, bölgesel büyüme sermaye stoku, iş gücü ve teknoloji ile açıklanır. yerel büyümenin arkasında üç adet itici güç bulunur: sermaye stoku, iş gücü ve teknoloji. Bunlardan sermaye stokundaki artış yerel tasarruf oranı ve bölgedeki yatırımların getiri oranına veya farklı bir şekilde ifade etmek istersek yatırımların karlılık oranına bağlıdır. Daha fazla tasarruf veya yüksek karlılık oranları sermaye birikimini hızlandırarak sermaye stokunun artmasına yol açar. İkinci temel üretim faktörü olan iş gücü miktarının artışı ise bölgede mevcut olan nüfus artışı ile bölgeye dışarıdan göç etmek isteyen insan sayısına bağlı olarak şekillenecektir. Gerek sermaye ve gerek ise emek üretim sürecinin temel girdileri olarak bölgede daha fazla üretim yapılmasına ve ekonomik büyümenin gerçekleşmesine neden olacaklardır. Teknolojinin etkisi ise daha çok var olan faktörlerin verimlilik düzeylerinin artması yolu ile ekonomik büyümeye yol açacaktır.

Atlas yönteminde son üç yılın döviz kuru ortalamaları
kullanılır ve ayrıca ülke enflasyon oranı ile uluslararası enflasyon oranı farkına göre de düzeltme yapılır.

G. Myrdal

Birikimli nedensellik teorisi Myrdal tarafından 1956’da geliştirildi. İsveçli bir ekonomist olan Gunnar Myrdal 1974’te Nobel Ekonomi Ödülü’nü almıştır. Dengesiz ekonomik büyümeyi ve bunun sonucunda ortaya çıkan yoksulluğu analiz etmiştir. Büyüme kutbu teorisi Myrdal’ın çalışmalarına temel olmuştur.

Tarihsel sürece baktığımızda, modern anlamda yüksek oranlı ve uzun dönemde sürdürülebilen ekonomik büyüme performansının ilk olarak kapitalist üretim yapısına sahip olan ve kısaca Batı olarak adlandırılan bölgede gerçekleştiğini görüyoruz. Bu grup içerisinde başta İngiltere olmak üzere bütün Batı Avrupa ülkelerini, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda’yı
sayabiliyoruz.

İhracat Üssü Teorisi

Keynesyen Ayrışma Modelleri; İhracat Üssü Teorisi, Büyüme Kutbu Teorisi ve Birikimli Nedensellik olarak sıralanabilir.

Sanayileşme önce 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de; 19. yüzyılın başlarında Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa’da; 19. yüzyılın ortalarında Almanya, Hollanda ve Belçika’da ve 19. yüzyılın ortasından sonra da İskandinav ülkeleri, Kanada, Japonya, İtalya ve Rusya’da gerçekleşerek hızlı ve sürdürülen bir ekonomik büyümeyi ve ek olarak da bu ülkeler için ekonomik kalkınmayı beraberinde getirmiştir (Nafziger, 2005).

Sanayileşme önce 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de; 19. yüzyılın başlarında Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa’da; 19. yüzyılın ortalarında Almanya, Hollanda ve Belçika’da ve 19. yüzyılın ortasından sonra da İskandinav ülkeleri, Kanada, Japonya, İtalya ve Rusya’da gerçekleşerek hızlı ve sürdürülen bir ekonomik büyümeyi ve ek olarak da bu ülkeler için ekonomik kalkınmayı beraberinde getirmiştir (Nafziger, 2005).

Genişletilmiş Neo Klasik Teoriler

Genişletilmiş Neo Klasik Teoriler; Neo Klasik büyüme teorisindeki eksiklikleri tamamlamak ve modelin temel varsayımlarını kullanarak bölgesel ekonomik kalkınmaya yeni yaklaşımlar getirmek için geliştirilmiş teorilerden oluşur. İçsel Büyüme Teorisi, Coğrafi Ekonomi ve Endüstriyel Kümelenme ve Rekabet Avantajı bu grupta yer alır.

İkinci kalkınma dönemi: 1980 Başları – 1990 ortaları

1980 sonrası başlayan ikinci dalgada yerellik daha fazla önem kazanmıştır. Süreç hâlen kamu sektörü öncülüğünde işlemesine rağmen iş geliştirme merkezleri, işletmelere doğrudan ödeme, teknik destek gibi yerel şirket bazlı müdahaleler daha ön plana çıkmıştır. İşletme, destek hizmetleri aracılığı ile mevcut yerel işletmelerin pozisyonlarının korunması ve geliştirilmesi fikirleri uygulamaya geçmiştir. Yine farklı olarak, bölgeye özel sektör yatırımları çekerken çekiciliği yüksek olabilecek seçili sektörlere önem verilmiştir. Yine ikinci dalga döneminde çalışanlar ile iş yerlerini birbirine yaklaştırmak, ulaşım sürelerini ve maliyetini azaltmak üzere daha iyi mekânsal planlama vurgulanmıştır.

Sektör kurulları ve yetkilileri (sağlık, eğitim, ulaşım)

Kamu Sektörü aktörleri şunlardır: 

Belediye/Yerel Hükûmet
(teknik birimler dahil)
• Sektör kurulları ve
yetkilileri (sağlık, eğitim,
ulaşım)
• İmar kurulu
• Yüksek öğrenim ve
araştırma kurumları
• Diğer kamu hizmetleri
(Bölgesel Kalkınma Ajansları*)

İçeriden kalkınma: Kalkınma anlayışı ile ilgili birinci senaryoda devlet ve ikinci senaryoda ise özel sektör baskın güçtür. Bunlardan ilki tarihsel süreçte devlete verilen rol ile alakalıdır ve ikincisi ise piyasalara ve serbest piyasa ekonomisine olan güvenle alakalıdır. İçeriden kalkınma anlayışı yerel bölge halkına ve kurumlarına kilit rol verir ve bu anlayış YEK anlayışının can damarını oluşturur.

Özel sektör

Piyasa ekonomilerinde ekonomik büyümeyi ve gelişmeyi sağlayan en önemli ekonomik güç, özel sektördür. Bu nedenle gerek makro ve gerek ise yerel boyutlu ekonomik gelişme projelerinde özel sektör en önemli yere sahiptir. Yerel boyutlu projelerde bile özel sektör yatırımları gerek bölge içi gerek ülke içi ve gerek ise yurt dışı merkezlerden kaynaklanabilecektir. Özel sektörün yerel ekonomik kalkınma içerisindeki rolü, özellikle söz konusu bölgede iş yapma koşulları etkin bir şekilde düzenlenmiş ise çok büyük olacaktır.

Araç türleri: Yukarıdan aşağıya yaklaşımlar bölgede ek ekonomik aktivite yaratacağı umuduyla büyük endüstriyel projelerin geliştirilmesine odaklanır. Bu yaklaşımda, doğrudan yapılacak kamu yatırımları yanı sıra sağlanan altyapı yatırımları ve finansal teşvikler aracılığı ile özel sektörün yeni yatırımlar için bu bölgeyi tercih etmesi sağlanmaya çalışılır. Öte taraftan YEK yaklaşımı ise kalkınmayı bölgenin yerel ekonomik potansiyelini ve avantajlarını kullanma ve/veya inşa etme becerisi olarak değerlendirir.

Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi
Neo Klasik teorinin bölgeler arası yakınsama hipotezini destekleyen diğer bir yaklaşım karşılaştırmalı üstünlük teorisidir. Bu teoriye göre her bölge göreceli olarak bol bulunan üretim faktörlerini yoğun olarak kullanan faaliyetlerde uzmanlaşırlar. Bu faktörler emek ve sermaye olabileceği gibi bölgeye ait doğal kaynakları da olabilir. Bölgeler arasındaki ticaret bu farklılıklardan beslenir ve bu ticaret bölgeye ait olan avantajın kullanılarak bölgenin gelişmesine destek sağlar ve süreç bölgeler arası büyüme oranlarının yakınlaşması yönünde çalışır.

Doğru cevap C şıkkıdır. Kitabınızın 61. sayfasında “YEREL KALKINMA POLİTİKASINDA

BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR SÜREÇ MODELİ” başlığı altında aşağıdaki bilgi verilmiştir:

“Bölgesel kalkınma politikaları, yerel aktörlerin yerel ürünleri yönettiği ve pazarladığı kırsal ve kentsel bölgelerde üretken çeşitlendirmeyi ve istihdam yaratmayı kolaylaştırır.”

Doğru cevap B şıkkıdır. Kitabınızın 61. sayfasında “YEREL KALKINMA POLİTİKASINDA

BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR SÜREÇ MODELİ” başlığı altında aşağıdaki bilgi verilmiştir:

“Yeni iletişim sistemleri aracılığıyla çok merkezli bölgelerin oluşturulması, kasaba ve bölgelerin erişilebilirliğini kolaylaştırır.”

Doğru cevap A şıkkıdır. Kitabınızın 61. sayfasında “YEREL KALKINMA POLİTİKASINDA BASİTLEŞTİRİLMİŞ BİR SÜREÇ MODELİ” başlığı altında aşağıdaki bilgi verilmiştir:

“Yerel kalkınma politika yapıcıları öncelikle, bu sürecin her bölümü için uygun faaliyetleri ve yapıları nasıl devreye sokacaklarını veya daha da geliştirebileceklerini düşünmelidir. Ardından ilerleyebilmek için gerekli bazı yönergelere ihtiyaç vardır. Başlangıçta, bir lider kurumun oluşturulması veya atanması gerekmektedir”.