YER HİZMETLERİ YÖNETİMİ

İç çevre, işletmelerin örgütsel işleyişini etkileyen bazen de sınırlamalar getiren çevre olarak ele alınır. İşletmenin stratejik amaçları, politikaları, organizasyon yapısı, organizasyon yapı içinde belirlenen işletme işlevleri, işletmenin fiziksel kaynakları, insan kaynakları ve insan kaynaklarının demografik özellikleri, organizasyon içinde yetki, güç ve sorumluluk ilişkileri, iletişim yolları ve örgüt kültürü işletmenin çevresi ile olan ilişkilerinde içsel faktörler arasında yer almaktadır.

Üst Düzey Yöneticiler: İşletmelerin doğru kararlar alıp doğru stratejiler ile başarıya ulaşmasında rol oynayan önemli kaynaklar arasında yer almaktadırlar.

Havaalanı otoritesi yer hizmetleri kuruluşlarının sektörel dış çevresinde bulunan paydaşlar arasındadır. Diğer seçenekler ise yer hizmetleri kuruluşlarının iç çevresinde bulunan paydaşlar arasındadır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM): Dünyada hava ulaştırmanın hızlı gelişimi ve teknolojinin önem kazanması karşısında ulusal çıkarların korunması ile uluslararası ilişkilerin düzenli bir şekilde yürütülmesi ve denetlenmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde kurulan Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı 1987 yılında, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü olarak yeniden teşkilatlandırılmıştır. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve bu kapsamda yayımlanmış yönetmelik ve Havacılık Talimatı erçevesinde hizmet vermektedir (SHGM, 2016). Uluslararası düzeyde ICAO, ECAC, Eurocontrol üyelikleri ile çalışmalarını ve EASA ile yakın iş birliğini devam ettirmektedir.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ): Türkiye’de hava ulaştırma sektörünün altyapısını oluşturan tesis ve donanımıyla 1933 yılından bugüne farklı isim ve statülerle hizmet sunan kurum, 1984 yılından itibaren 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ana statüsü çerçevesinde Kamu İktisadi Teşebbüsü olarak faaliyetlerini sürdürmektedir (DHMİ, 2016).
DHMİ; sivil havacılık faaliyetlerinin gereği olan hava taşımacılığı, havaalanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin yapılması, hava trafik kontrol hizmetlerinin yerine getirilmesi, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi ile diğer ilgili tüm sistemlerin modern havacılık düzeyine çıkarılmasını sağlamakla yükümlüdür. Faaliyetlerini sürdürürken uluslararası düzeyde ICAO, Eurocontrol ve ACI gibi kurumlar ile iş birliği içinde bulunmaktadır.
Havaalanında, Yer Hizmetleri Yönetmeliği’nde yer alan hükümleri yerine getirmekten DHMİ Genel Müdürlüğü, yer hizmetleri kuruluşları ve hava taşıyıcıları sorumludur. Yönetmelikte yer alan mali hususlar ile hizmetlerin uluslararası seviyede yapılmasını sağlayacak tedbirlerin alınmasından DHMİ, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na karşı sorumludur.
DHMİ Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği’nde belirtilen yer hizmetlerinin uluslararası seviyede yapılmasını sağlayacak tedbirlerin alınmasından Bakanlığa karşı sorumludur. DHMİ, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı adına devamlı gözetimde bulunur ve önemli hususların sonuçlarını Bakanlığa iletir. Yer hizmetleri kuruluşlarının yetki ve sorumlulukları sözkonusu yönetmelikte belirtilmiştir.

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO): ICAO, 1944 yılında gerçekleşen Chicago Sözleşmesi’nin bir sonucu olarak 1947 yılında kurulmuştur. Amacı, uluslararası hava taşımacılığının emniyetli, düzenli gelişimini sağlamaktır. ICAO, kural koyan devletler arası bir kurumdur. Kuralların yayınlanmasından, uygulanmasından ve denetlenmesinden sorumludur.

Üye ülkelerin sivil havacılık otoriteleri tarafından temsil edilen ICAO, belirlenen uluslararası hava ulaştırma standartlarını Ekler (Annex) aracılığıyla yayımlamaktadır. Hava taşımacılığının uluslararası kuralları için günümüzde 19 adet Ek (Annex) bulunmaktadır. Annex (Ek) 17 ve ilgili Dokümanlar ile Annex 9 Facilitation (Tesis/Kolaylıklar), Annex 14 Aerodromes - Design and Operations (Havaalanları - Dizayn ve Operasyonları), Annex 18 The Safe Transport of Dangerous Goods by Air (Tehlikeli Maddelerin Hava yolu ile Güvenli Taşınması), Annex 19 Safety Management System (Emniyet Yönetim Sistemi) vb. yayınlar havaalanı yer hizmetleri faaliyetlerinin emniyetli ve düzenli bir şekilde yürütülmesi için gerekli standart ve tavsiyeleri içermektedir.

Havaalanlarında yer hizmetlerine ilişkin her faaliyete rehber olacak standartlardan bazıları: AHM-Madde 590 Yük Kontrol, AHM-600 Havaalanları Yer Hizmetleri El Kitabı, AHM-610 Emniyet Yönetim Sistemi Kılavuzu, AHM-611 Hava Tarafı Personeli: Sorumluluklar, Eğitim, Nitelikler, AHM-612 Emniyet Performans Denetimi, AHM-613 Hava Aracına Yönelik Yer Hizmetleri Personeli Sorumlulukları, Nitelikleri, AHM-615 Hava Aracına Yönelik Yer Hizmeti İşlemlerinin Koordinasyonu Kılavuzu, AHM-621 Risk Yönetimi, AHM-630 Hava Aracına Yönelik Yer Hizmetleri, AHM-634 Körük İşlemleri, AHM-913 Temel Emniyet Şartları, AHM-997 Yer Hizmetleri Ekipmanları İçin Standart Çalışma rosedürleridir.

SHY-22 Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (Rev.3- 03.11.2018).
SHY-UHU Uçuş Harekât Uzmanı Lisans Yönetmeliği (16. 03.2016).
SHY-HUK Hava Ulaşımını Kolaylaştırma Yönetmeliği (13.08.2013).
SHY-YOLCU Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (03.12.2011).
SHY-33A Sivil Hava Ulaşımına Açık Havaalanlarında Yer Alan Gayrisıhhi İşyerleri İçin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik (05.04. 2008 değişme tarihi 23.06.2017).
SHY-33B Sivil Hava Ulaşımına Açık Havaalanlarında Yer Alan Terminaller ile Sıhhi İşyerleri İçin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik (03.03.2018 değişme tarihi 17.09.2018).
SHY-14A Havaalanı Sertifikasyon ve İşletim Yönetmeliği (27.10.2016)

Talimatlar:
SHT-ENGELSİZ Engelli veya Hareket Kabiliyeti Kısıtlı Hava yolu Yolcuları Talimatı (24.11.2015).
SHT-17.5 Tarayıcı Personel Sertifikalandırma Sınav Talimatı (26.04.2013).
SHT-17.6 Hava Kargo ve Posta Güvenliği Talimatı (22.05.2018).
SHT-EĞİTİM/HAD Havaalanları Dairesi Eğitim Talimatı (26.06.2018).
SHT-SMS/HAD Havaalanlarında Emniyet Yönetim Sisteminin Uygulanmasına İlişkin Talimat (07.02.2012 ve 30.10.2015).
SHT-DENETİM Sivil Havacılık İşletmeleri Denetimlerine İlişkin Uygulama Esasları Talimatı (23.01.2012 ve 29.09.2015).
SHT-YHT Havalimanları Yer Hizmet Türleri ve Detayları Talimatı (16.05.2017).

İşletmenin stratejik amaçları, politikaları, organizasyon yapısı, organizasyon yapı içinde belirlenen işletme işlevleri, işletmenin fiziksel kaynakları, insan kaynakları ve insan kaynaklarının demografik özellikleri, organizasyon içinde yetki, güç ve sorumluluk ilişkileri, iletişim yolları ve örgüt kültürü işletmenin çevresi ile olan ilişkilerinde içsel faktörler arasında yer almaktadır.

İşletmenin, içinde faaliyette bulunduğu çevre dış çevresi olarak tanımlanmaktadır.  Yasal çevre: İşletmeler hem kuruluş aşamasında hem de faaliyetleri sırasında çeşitli yasal düzenlemelere uymak zorundadırlar. İşletmeler içinde bulunduğu toplumun yasalarına uygun mal/hizmet üretmek, iş gücü istihdam etmek ve faaliyetlerini kayıt altına almakla yükümlüdürler.

Yer hizmetleri kuruluşlarının iç çevresinde işletme sahipleri, ortaklar/hissedarlar, üst düzey yöneticiler ile çalışanlar bulunmaktadır. İşletmeler ve iç çevrelerinde yer alan paydaşlar karşılıklı bir birlerine karşı sorumludurlar.

Havaalanında, Yer Hizmetleri Yönetmeliği’nde yer alan hükümleri yerine getirmekten DHMİ Genel Müdürlüğü, yer hizmetleri kuruluşları ve hava taşıyıcıları sorumludur. Yönetmelikte yer alan mali hususlar ile hizmetlerin uluslararası seviyede yapılmasını sağlayacak tedbirlerin alınmasından DHMİ, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na karşı sorumludur. DHMİ, havaalanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin yapılması, hava trafik kontrol hizmetlerinin yerine getirilmesi, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesinden sorumludur.

Yer hizmetleri kuruluşlarının ulusal çevresinde yasa koyucu ve denetleyici görevi olan otoriteler yer almaktadır. Bu otoriteler şunlardır: Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM), Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ).

Havaalanı Hizmetleri Birliği (ASA): Merkezi İsviçre, Basel’da olup 90’dan fazla üyesi bulunan havaalanı yer hizmetleri kuruluşlarının temsilcisidir. 1980’lerde kurulan yer hizmetleri mesleki kuruluşu olan Uluslararası Havacılık Yer Hizmetleri Birliği (IAHA, International Airline Handlers Association)’nin yerini 2011 tarihinde kurulan ASA almıştır.

SHY-14A Havaalanı Sertifikasyon ve İşletim Yönetmeliği

Bu Yönetmeliğin amacı, sivil hava ulaşımına açık havaalanlarının sertifikasyonu ve işletimi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Bu Yönetmelik; kara üzerinde kurulu olan sivil hava ulaşımına açık havaalanlarını işleten gerçek ve tüzel kişileri, bu havaalanlarında havacılık faaliyetleri yürüten işletmecileri, havaalanı kullanıcılarını ve havaalanı işletmecilerinin yönetici personelini kapsar; suya iniş ve kalkış yapılan yerler ile heliportların sertifikasyonu ve işletimi ile ilgili usul ve esasları kapsamaz.

SHT-YHT Havalimanları Yer Hizmet Türleri Ve Detayları Talimatı:

Bu Talimat, yer hizmet türlerinin detayları ile ilgili uygulama esaslarını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Bu talimat, havalimanı işletmeciliği yapan kuruluşları, çalışma ruhsatı alan yer hizmetleri kuruluşlarını ve hava taşıyıcılarını kapsar.

Uluslararası bir faaliyet olan hava ulaştırma alanında hızlı değişim ve gelişimi yakalamak üzere uluslararası sivil havacılığın temelini oluşturan Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması, Chicago Konvansiyonu/Sözleşmesi genel havacılık ile ilgili çerçeveyi belirlemektedir. Chicago Konvansiyonunu, ülkemiz 5 Haziran 1945 tarihinde 4749 sayılı Kanun’la onaylanmış ve 6029 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanmıştır.

Ulusal mevzuat dışında yer hizmetleri faaliyetlerine ilişkin diğer düzenlemeler aşağıda sıralanmaktadır.

Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile İlgili Düzenlemeler:

Ayrıca; iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili yürürlükte olan kanun, tüzük ve yönetmeliklere uyulması ve konu ile ilgili risk analizi yapılması esastır.