Yer Hizmetleri Kavramı ve Gelişimi

Havaalanı yer hizmetleri; “bir uçağın havaalanına inişinden kalkışına kadar geçen süre içerisinde uluslararası havacılık kuruluşları ve sivil havacılık yönetmeliğine göre belirlenmiş standartlar çerçevesinde uçağa, yolculara, bagaja ve kargoya sağlanan hizmetler” olarak tanımlanmaktadır.

Havacılık faaliyetleri bir birlerini tamamlayıcı nitelikteki birden fazla işletmenin hizmet sunumlarının birleşimidir.

Havaalanlarında yer hizmetleri yapmak üzere sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliği kapsamında çalışma ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar havaalanı yer hizmeti kuruluşu olarak tanımlanır.

Kargo; mektup, erzak ve eşlik edilen ya da yanlışlıkla konulmuş bagaj dışında uçakta taşınan herhangi bir mal olarak tanımlanabilir. 

Havaalanlarının hava araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın çevresi PAT (Pist, Apron, Taksiyolu) alanı olarak tanımlanmaktadır.

A grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı yer hizmet türlerinin tamamını veya en az yer hizmet türlerinden yolcu hizmetleri, ramp hizmetleri, yük kontrolü ve haberleşme hizmetlerini vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür.  

Ramp hava tarafında uçak, yolcu ve kargoya verilen hizmetler genel olarak ramp hizmetleri olarak adlandırılmaktadır.

Gelen uçak park pozisyonuna ramp departmanı çalışanlarınca yanaştırılır. Bu yanaştırma sürecine “marshalling” adı verilir. Uçaklar yerde çalışmadığı sürede elektrik ihtiyacını “ground power unit” adında bir araçtan sağlayabilir.

Uçaklar yerde çalışmadığı sürede elektrik ihtiyacını “ground power unit” adında bir araçtan sağlayabilir.

B grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı hava yolu işletmesinin sadece kendisine yer hizmet türlerinin tamamını veya bir kısmını vermek üzere aldığı ruhsat türüdür.

C grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı yer hizmet türlerinden; ikram servis, uçuş operasyon, temsil, gözetim ve yönetim hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür.

Yerli hava yolu işletmeleri 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve bu Kanun’a ilişkin olarak çıkarılan yönetmeliklerde istenen şartları sağlayarak Ulaştırma Bakanlığı’ndan işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri kapsar.

Yabancı hava yolu işletmesi herhangi bir yabancı devlet otoritesinden işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri kapsamaktadır. 

Havaalanı yer hizmeti faaliyetlerinin en önemli rolü yolcu, bagaj ve kargonun; kara ve hava tarafı arasında emniyetli, zamanında, etkin ve verimli şekilde aktarılmasıdır. 

Havaalanlarında yer hizmeti yapan yer hizmetleri işletmeleri ile havaalanlarının işletmeciliğini yürüten havaalanı işleticisi arasındaki ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükler Hizmet Sözleşmesi ile düzenlenmektedir. 

Standart yer hizmetleri anlaşması; yer hizmetleri kuruluşları ile hava taşıyıcıları arasında veya sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliğinde yer alan özel yetkilere dayanılarak hava taşıyıcılarının kendi aralarında yapacakları standart anlaşmayı kapsamaktadır.

Türkiye’de yer hizmeti faaliyetleri sivil havacılık otoritesi tarafından yayımlanan Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) kapsamında yürütülmektedir. 

Yük kontrolü ve haberleşme; yük kontrolü; yükleme formaları, ağırlık ve denge formları, kaptan yük bilgisi, manifesto gibi belgelerin hazırlanması ve ilgili birimlere dağıtılması faaliyetlerini içermektedir. 

Havaalanında hava yolu işletmesi adına uçuş plama ve izleme faaliyetleri kapsamında yapılan tüm işlemler uçuş operasyon hizmeti olarak adlandırılır. 

Türkiye’de havaalanı yer hizmeti faaliyetleri 1933 yılında Türk Hava Yolları (o dönemdeki adıyla Devlet Hava yolları) bünyesinde başlamıştır.