YER HİZMETLERİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 6

Türkiye’de havaalanı yer hizmeti faaliyetleri 1933 yılında Türk Hava Yolları (o dönemdeki adıyla Devlet Hava yolları) bünyesinde başlamıştır.

Avrupa Birliği’nde yer hizmetleri lisansları maksimum 10 değil; 7 yıllık dönemleri kapsamaktadır.

Yer Hizmetleri Yönetimi: Yer hizmetleri sunan kuruluşların hedeflerine ulaşmak amacıyla sınırlı beşeri ve maddi kaynakların en etkin ve verimli bir şekilde kullanımına
yönelik planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve denetim işlevlerinin uyumlu bir şekilde yerine getirildiği bir süreci ifade eder.

Üst kademe yönetime ‘tepe yönetimi’de denir. Buradaki yöneticiler en fazla yetki ve güce sahiptirler. Örgütün amaçlarını, uzun dönemli politika ve stratejilerini
belirlerler. Örgütü dışarıda en geniş yetkilerle temsil eden grupta yönetim kurulu
başkanı, yardımcıları ve üyeleri, başkan, genel koordinatör, genel müdür ve yardımcıları yer almaktadır. Uzun vadeli plan ve politikalar geliştirme ve yürütmeye
ilişkin stratejik değerlemeden sorumludur.
• Orta kademe yönetim, tepe yönetiminin belirlediği genel amaçları gerçekleştirmeye yönelik uygulama planları geliştirir. Alt kademe yöneticilerin çalışmalarını koordine eder. Bu grupta yer alan unvanlar arasında bölüm müdürü, daire başkanı, idare
amiri bulunmaktadır. Planlama ve örgütlemede üst yönetime yardımcı olurken bölüm politikalarını belirleyip faaliyet planlarını yapma ve yürütmeden sorumludur.
• Alt kademe yönetim, günlük faaliyetleri gerçekleştiren işgörenler, teknik, ticari
veya büro personelinin gözetiminden sorumlu ilk düzey yöneticilerdir. Şef, amir,
ustabaşı, gibi unvanlar taşırlar. Orta yönetime sunulacak kontrol planlarını yaparken günlük faaliyetlerde çalışanların görevlerini belirlemek ve onları motive etmekten sorumludur.

Kavramsal beceri: Organizasyonu bir bütün olarak görebilme, bölümler arası ilişkileri kavrayarak bağlantıları ve iletişimi görerek birleştirme ve bütünleştirme yeteneğidir. Özellikle üst yönetim kademelerinde yöneticilerin stratejik düşünme ve
planlama yetkinliğini de kapsamaktadır. Yer hizmetleri işletmesinin uzun vadeli
stratejik kararları tepe yönetim tarafından alınmaktadır.

Yer Hizmetleri Kuruluşları Yönetim İşlevleri
İşletmelerin veya organizasyonların genel işlevi yönetimdir. İşletmenin çalışma alanı ne
olursa olsun işletmenin yönetim ilkeleriyle yönetilmesi zorunludur. Üst yönetim organları tüm alt birimlerle ilgili kararlara yön verirler. Aynı şekilde planlama, yöneltme, denetleme gibi yönetim kavramları, ilkeleri bölümler ve tüm organizasyon için geçerlidir
(Akdemir, 2009)

Stratejik planlar tüm organizasyonu kapsayan, temel amaçları ortaya koyan, sektördeki
yerini belirleyen uzun dönemli planlardır.

Denetleme
Yönetimin son işlevidir. Denetim, amaç ve hedeflere ulaşmada elde edilen gelişmeleri ölçme ve istenmeyen sonuçlar doğduğunda sapmaları düzeltme sürecidir. Yöneticiler denetim işlevinin yerine getirilmesinde teknik becerilerden yararlanırlar (Yüksel, 2003). Denetleme (ya da kontrol) mevcut iş başarısının ölçülmesi ve bu başarının belirlenen hedefleri gerçekleştirme olasılığının saptanmasıdır. Örgütsel başarı etkili bir denetim sisteminin geliştirilmesi ile sağlanabilmektedir. Denetleme işlevi yönetimin beş işlevinin sonuncusu olarak bu süreç sonunda elde edilen sonucun başta belirlenen amaçlara ne derece ulaştığını göstermektedir.

İşletmelerde organizasyon ise bir amaç doğrultusunda kurulan, kendine has kaynakları ve özellikleri olan, toplumu oluşturan kurumlar içinde yer alan bir kuruluşu ifade eder.

Marshalling Sorumlusu (Yer Kılavuzluğu Yapan Görevli): Uluslararası kurallarla belirlenmiş el işaretlerini kullanmak suretiyle uçağı park pozisyonuna yanaştırmaya refakat etme işlemini yapan görevli.

Organizasyon Yapısını Belirleyen İlkeler

• Amaç birliği: Yer hizmetleri kuruluşlarında üst, orta ve alt düzey yönetim seviyelerine sahip bir yapılanmaya gidilmiştir. Orta düzey yönetimde de fonksiyonel bölümlendirme görülmektedir. Böyle bir yapı içinde üst yönetimin belirlediği genel
amaçlara ulaşabilmek için orta düzey yönetimdeki her bir bölümün amacı üst yönetimin belirlediği amaca ulaşmaya yönelik belirlenmelidir. Aynı şekilde kuruluş
içindeki her bir çalışanın hem kendisi hem içinde bulunduğu bölümün hedeflerine
ulaşılması için üst yönetimin belirlediği genel amaç ile paralel olmalıdır.
• İşbölümü ve uzmanlık derecesi: Yer hizmetleri kuruluşlarının faaliyetlerine bakıldığında işlerin parçalara ayrıldığı ve bir kişinin bütün işi yapmak yerine işin bölümlere ayrılmış bir kısmına yoğunlaştığı görülmektedir. Bir işin parçalara ayrılarak birkaç kişinin uzmanlık alanına yönlendirilmesi işbölümü olarak adlandırılmaktadır.
Uzmanlaşma ise bilgi, yetenek, tecrübe ve çabanın sınırları belirlenmiş bir alanda
yoğunlaştırılmasıdır. Uzmanlaşma ile verimlilik ve etkinlik sağlanmaktadır.
• Faaliyetlerin tanımlanması ilkesi: Yer hizmetleri kuruluşlarının görev ve sorumlulukları uluslararası otoritelerin düzenlediği tavsiye niteliğindeki belgelerde yayımlanmıştır. Uluslararası düzeyde tanımları yapılmış her bir faaliyetin her
aşaması belirlenmiş, standart hale getirilmiştir. Faaliyetlerin analizi, tanımı, gruplandırılması, kullanılacak ekipmanlar ile birlikte belirlenmiş ve ülkemizin havacılık otoritesinin bir yönetmeliği olarak kabul edilmiştir.
• Kontrol alanı: Bir yöneticinin denetleyebileceği ast miktarıdır. İşin kolay ya da zor
olması; işin kısa sürede bitmesi gerekip gerekmediği; astın bilgi, beceri, tecrübe derecesi; üstün bilgi, beceri ve tecrübesine bağlı olarak yöneticinin konrol edebileceği
alan daralır ya da genişler.
• Organizasyon yapısındaki kademe sayısı: Yapı içinde kademe sayısı artarsa ast ile
üst arasındaki iletişim sorunları ortaya çıkar. Rekabet ortamında etkin ve verimli
faaliyetler için yönetim kademeleri ile kontrol alanı arasında bir denge sağlanmalıdır. Uluslararası standarların ve uzmanlaşmanın önemli olduğu yer hizmetleri kuruluşları için iletişim kanallarının açık olduğu erişilebilirliğin sağlandığı kademe
sayısı yapılandırılmalıdır.
• Görev ve sorumlulukların açıkça belirlenmesi: Her bir faaliyet sınıflandırılarak
yapılacak iş ile işi yerine getirecek personelin görev ve sorumluluklarının başlayıp
bittiği nokta belirlenir ve işler birbirine karışmaz. Yer hizmetleri faaliyetleri uzmanlık alanlarına göre sınıflandırılıp, işi yerine getirecek meslek gruplarının görev ve
sorumlulukları hem yönetmeliklerde hem de yer hizmetleri kuruluşlarının kendileri için hazırladıkları organizasyon kılavuzlarında açık ve net şekilde yer almaktadır.
• Esneklik: Hava ulaştırma sektörü hem hızla gelişmekte hem de değişen talep karşısında değişime ihtiyaç duymaktadır. İç ve dış pazarda, farklı hava taşıyıcılara hizmet sunarken değişen pazar ihtiyaçları ile teknolojik yapılanmaya uyum sağlayabilecek esnek bir planlama gerekmektedir.
• Bölümlere ayırma: Yer hizmetleri kuruluşunda uzmanlaşmadan yeterince yararlanabilmek için faaliyetler bölümlendirilir. Bu bölümleme ölçüsü yer hizmetleri
kuruluşunun büyüklüğüne, faaliyette bulunduğu istasyon sayısına, bulundukları
havaalanının büyüklüğüne, hizmet verilen trafik türüne bağlıdır. Pazarlama, finans, insan kaynakları gibi klasik bölümlemenin yanısıra trafik, ramp, kargo gibi
yer hizmeleri faaliyetleri de bölümlendirmenin konusu olmaktadır.
• İletişim: Yönetimden asta, asttan yönetime ve aynı düzeyde yönetim kademeleri
ile astlar arasında kesintisiz, net bir şekilde emir, talimat, soru, cevap, açıklama,
fikir, tavsiye niteliğinde iletişim sağlanmalıdır.

Etkililik ve verimlilik için organizasyon içinde işlerin ve görevlerin uzmanlaşma yolunda
bölümlemeye gidilmesi işbölümü olarak adlandırılır

Emniyet kültürü ile ilgili "Emniyet kültürü uygulaması, Sorumlu Müdürün imzasıyla onaylanan yazılı bir şirket
politikası ile başlar." ifadesi doğrudur

Sivil havacılık faaliyetleri; hava yolu taşımacılığı başta olmak üzere; haberleşme, seyrüsefer, hava trafik kontrol hizmetleri, havaalanı yer ve ikram hizmetleri, eğitim faaliyetleri, imalat faaliyetleri, hava aracı bakım faaliyetleri, havaalanı yapım ve işletim faaliyetleri, havacılık meteorolojisi faaliyetleri ve bu faaliyetlere yönelik kural koyma, düzenleme ve denetleme faaliyetlerini içeren bir bütündür. Bu faaliyetler genellikle farklı işletmeler tarafından sağlanır. Doğru cevap B'dir.

Hava yolculuğu taşımacılığı faaliyetleri; tarifesiz yolcu-kargo taşımacılığı ve tarifeli yolcu-kargo taşımacılığı olmak üzere iki türde yürütülmektedir. Diğer seçeneklerde yer alan taşımacılık türleri genel havacılığa aittir. Doğru cevap D'dir.

Hava taksi faaliyetleri, havadan harici yük taşımacılığı ve havadan gözlem/uygulama faaliyetleri "Ticari ve Endüstriyel Amaçlı Taşımacılık" alanında yer alan faaliyetlerdir. Doğru cevap E'dir.

Havaalanı yer hizmetleri; “bir uçağın havaalanına inişinden kalkışına kadar geçen süre içerisinde uluslararası havacılık kuruluşları ve sivil havacılık yönetmeliğine göre belirlenmiş standartlar çerçevesinde uçağa, yolculara, bagaja ve kargoya sağlanan hizmetler” olarak tanımlanmaktadır. Ulusal ve uluslararası sivil havacılık otoritelerinin belirlemiş olduğu kurallar tüm havacılık işletmeleri için standartlardan oluşan bir çerçevedir. Havacılık faaliyetlerinde bulunan işletmeler bu çerçevenin dışına çıkamazlar. Havaalanı yer hizmeti işletmeleri de faaliyetlerini sürdürürken bu çerçeve içerisinde hareket etmek zorundadır. Havaalanı yer hizmeti işletmeleri; hava yolu işletmeleri, havaalanı işletmeleri, havaalanı terminal işletmeleri, havaalanı güvenlik kuruluşları, gümrük otoriteleri ve diğer işletmelerle beraber çalışarak faaliyetlerini gerçekleştirir. Doğru cevap C'dir.

Havaalanında hava yolu işletmesi adına uçuş plama ve izleme faaliyetleri kapsamında yapılan tüm işlemler uçuş operasyon hizmeti olarak adlandırılır. Doğru cevap A'dır.

Hava tarafında uçak, yolcu ve kargoya verilen hizmetler genel olarak ramp hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Ramp faaliyetlerini; bagaj sınıflandırma, uçak yanaştırma ve park etme, uçak içi soğutma ve ısıtma gibi faaliyetler oluşturur.

Havacılık faaliyetlerinde hizmet sunum öncesinde uzun bir planlama süreci vardır. Planlama süreci hava yolu işletmelerinin iniş-kalkış havaalanlarını ve saatlerini (tarifelerini) yayınlamasıyla başlar. Doğru cevap B'dir.