YER HİZMETLERİ YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 11

Planlamadan sonra gelen yönetim işlevidir. Örgütleme, görevlerin ayrılması, bölümlerarası görevlerin gruplandırılması ve bölümlere ihtiyaç duyulan kaynakların tahsisidir. Dinamik bir özelliğe sahiptir. Zamanla insan kaynağı ve kullanılan ekipmanda değişiklik yapma gereği duyulabilmektedir. Örgüt yapısı, örgüte ait işlerin bölündüğü, gruplandırıldığı ve koordine edildiği biçimsel bir çerçevedir. Örgütleme bu yapıyı oluşturma sürecidir. Örgüt tasarımı ise örgüt yapısını değiştirme veya geliştirme faaliyetidir.

Koordinasyon; dikey, yatay ve çapraz koordinasyon olmak üzere üç türdür. Dikey koordinasyon, organizasyonun farklı kademelerinde yer alan birimlerin, ast ve üstlerin arasındaki bağlantıdır. Operasyon müdürü ile operasyon şefi arasındaki bağlantı bu koordinasyona örnek olarak verilebilir. Yatay koordinasyon, organizasyonun aynı birimlerde ve aynı seviyedeki görevlilerinin aralarındaki bağlantıdır. Bu koordinasyonda amirin biçimsel yetkisi ile sağlanan bağlantı yerine aynı seviyede bulunan görevlilerin gönüllü olarak aralarında sağladıkları bağlantıdır. Çapraz koordinasyon, küçük işletmelerde koordinasyon kurmak nisbeten daha kolay iken işletmeler büyüdükçe daha da zorlaşmaktadır. Matriks örgütlenmelerde çapraz koordinasyon sağlamak bir zorunluluktur.

Organizasyonun farklı tanımları yapılmaktadır. Sözgelimi;
• Organizasyon canlı ve dinamik bir varlıktır.
• Organizasyon bir yönetim fonksiyonudur.
• Organizasyon insan-iş-teknoloji faktörlerini biraraya getiren bir sistemdir.
• Organizasyon belirli amaçlar doğrultusunda kişilerin gayretlerini birleştirdikleri yapılandırılmış bir süreçtir.
• Organizasyon bir işletmedeki işleri, mevkileri, işgörenleri ve aralarındaki otorite ve haberleşme ilişkilerini gösteren bir yapıdır.
• Organizasyon kişilerin tek başlarına gerçekleştiremeyecekleri amaçları, başkaları ile biraraya gelerek bir grup halinde bilgi ve yeteneklerini birleştirerek gerçekleştirmelerini sağlayan bir işbölümü ve koordinasyon sistemidir.

"A" şıkkı yönetimin tanımdır.

Operasyon Müdürlüğü: Kuruluşun ana faaliyeti olan yer hizmetlerinin planlanması, yürütülmesi ve denetlenmesinden sorumludur. Yer hizmetleri kuruluşu yasal olarak en az üç havaalanında hizmet vermek zorundadır. Bu nedenle, her bir istasyonun faaliyetlerinin işletimi merkezi olarak bu müdürlüğe bağlıdır. İştasyonlarda gerçekleşecek yer hizmetleri faaliyetlerinin koordinasyonu, denetlenmesi, personel ve ekipman eksiklikleri, sorunların analiz edilmesi ve önlem alıcı planların yapılması gerçekleştirilir.

Yolcu Trafik İşçisi: Yer hizmetleri operasyonlarının geçerli yönetmelikleri ve standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaktan sorumludur. Özel hizmet gerektiren yolcuların transferi ve kontuarda bagaj alım işlemlerine yardımcı olmakla yükümlüdür.

Yük Kontrol ve Haberleşme Sorumlusu: Yer hizmetleri kapsamında; uçak hizmet koordinasyonunun sağlanması, uçuş dökümanlarının hazırlanması ve dağıtımı (Gümrük beyanı, yükleme formu, manifesto, hava raporu, uçuş planı v.b.), yük kontrolünün sağlanması, ağırlık ve denge hesaplarının yapılması ile sorumludur.

GİRİŞ
Hava ulaştırma sektörü, dünyada bazı ülkelerde monopol, bazılarında oligopol yapıda iken 1978 yılından başlayarak farklı ülkelerde yeni yasal düzenlemeler ile tam rekabete açılmıştır. 1980’li yılların başında bu yeni akımın Türkiye’yi de etkileyip serbest pazar koşullarının gündeme geldiği ve mevzuat değişikliklerine gidildiği görülmektedir. Serbestleşme hareketi ile sektöre yeni hava yolu işletmelerinin girişine imkân tanınmış, yeni kurulan işletmeler ile rekabet artmış, artan rekabete bağlı olarak fiyatların düşüşü ile talep artışı yaşanmıştır. 1980’li yıllarda başlayan bu eğilim tüm dünyaya hızla yayılmakta ve halen günümüzde de bu süreç yaşanmaktadır.

Havaalanı kara tarafında, terminal bölgesinde; yolcuya verilen hizmetler arasında biletleme, check-in, özel bekleme salonu, yolcu bindirme-indirme, yaşlı, özürlü yolculara ilişkin hizmetler bulunmaktadır. Bagaj ve kargoya verilen hizmetler arasında; bagaj ve kargo tanıma, kontrolü, yükleme ve boşaltma hizmetleri bulunmaktadır.
Havaalanı hava tarafında; yolcu ve bagajın yüklenip boşaltılması, kargo ayırma ve bölümlendirme, uçak içi temizlik, ikram ulaştırması, yakıt ikmali, uçağa rutin bakımların yapılması, motor çalıştırma, uçağın hareket ettirilmesi gibi hizmetler verilmektedir. Görüldüğü gibi sıralanan tüm bu hizmetler havaalanı faaliyetlerinin önemli bir kısmını kapsamaktadır. Bu nedenle, sektörde yaşanan trafik artışının yanısıra, ihtiyaçları ve istekleri değişen ve hizmet alımında farkındalığı artan müşteriler karşısında yer hizmetlerinin rolü ve önemi de değer kazanmaktadır.

İşletmelerin çevre ile olan ilişkilerine başlamadan önce genel anlamda işletme kavramını tanımlamak gerekmektedir. İşletmeler, başkalarının ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik iktisadi mal ve hizmet üreterek, bunları ihtiyaç sahiplerine sunan ekonomik birimlerdir (Müftüoğlu, 2003: 13).

Yer Hizmetleri Kuruluşlarının İç Çevresi
İç çevre, işletmelerin örgütsel işleyişini etkileyen bazen de sınırlamalar getiren çevre olarak ele alınır (Yeşil, 2013:24). İşletmenin stratejik amaçları, politikaları, organizasyon yapısı, organizasyon yapı içinde belirlenen işletme işlevleri, işletmenin fiziksel kaynakları, insan kaynakları ve insan kaynaklarının demografik özellikleri, organizasyon içinde yetki, güç ve sorumluluk ilişkileri, iletişim yolları ve örgüt kültürü işletmenin çevresi ile olan ilişkilerinde içsel faktörler arasında yer almaktadır.

Yer Hizmetleri Kuruluşlarının İç Çevresinde Bulunan Paydaşlar
Yer hizmetleri kuruluşlarının iç çevresinde işletme sahipleri, ortaklar/hissedarlar, üst düzey yöneticiler ile çalışanlar bulunmaktadır. İşletmeler ve iç çevrelerinde yer alan paydaşlar karşılıklı bir birlerine karşı sorumludurlar.
İşletme Sahipleri: Geleneksel olarak işletmelerin hedefleri, kararları, faaliyetleri, risk
ve zararları sadece işletme sahipleri tarafından yönetilip denetlenir iken günümüz koşullarında bu durum değişiklik göstermektedir. Paydaş kavramı daha geniş kapsamlı ele alındığından bu sorumluluk ve haklar da daha geniş çevreye yayılmaktadır.
Ortaklar/Hissedarlar: Bir hissedar açısından işletmenin asıl amacı net bugünkü değerini
uzun vadede maksimize etmektir ve bu nedenle de pay sahiplerinin tatmin edilebilmesi
açısından işletmenin finansal performansı önem arz etmektedir. Yatırımcılar ise
yatırım kararlarını verirken çevreye saygılı, paydaşlarının haklarını koruyan, etik değerler çerçevesinde hareket eden işletmelere yatırım yapmayı tercih etmektedirler.
Üst Düzey Yöneticiler: İşletmelerin doğru kararlar alıp doğru stratejiler ile başarıya
ulaşmasında rol oynayan önemli kaynaklar arasında yer almaktadırlar.
Çalışanlar: Çalışanlar üyesi oldukları organizasyonun menfaatleri doğrultusunda zihinsel
ve bedensel güçlerini kullanmakla birlikte birtakım beklentilerinin karşılanmasını
talep etmektedirler. Adil, hakettiği ücreti alabilmesi ve çalıştığı işletmede bireysel gelişimine destek olunması bir iş görenin en önemli talepleri arasında yer almaktadır. Genel olarak kabul görmüş olan bu beklentileri karşılayabilmek adına işletmeler kendilerine özgü personel politikaları oluşturmaktadırlar (Ertuğrul, 2008).

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ): Türkiye’de hava ulaştırma
sektörünün alyapısını oluşturan tesis ve donanımıyla 1933 yılından bugüne farklı
isim ve statülerle hizmet sunan kurum, 1984 yılından itibaren 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ana statüsü çerçevesinde Kamu İktisadi Teşebbüsü olarak faaliyetlerini sürdürmektedir (DHMİ, 2016).
DHMİ; sivil havacılık faaliyetlerinin gereği olan hava taşımacılığı, havaalanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin yapılması, hava trafik kontrol hizmetlerinin yerine
getirilmesi, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi ile diğer ilgili tüm sistemlerin modern havacılık düzeyine çıkarılmasını sağlamakla yükümlüdür. Faaliyetlerini sürdürürken uluslararası düzeyde ICAO, Eurocontrol ve ACI gibi kurumlar ile iş birliği içinde bulunmaktadır.

Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO): ICAO, 1944 yılında gerçekleşen Chicago
Sözleşmesi’nin bir sonucu olarak 1947 yılında kurulmuştur. Amacı, uluslararası hava
taşımacılığının emniyetli, düzenli gelişimini sağlamaktır. ICAO, kural koyan devletler
arası bir kurumdur. Kuralların yayınlanmasından, uygulanmasından ve  denetlenmesinden sorumludur.

Üye ülkelerin sivil havacılık otoriteleri tarafından temsil edilen ICAO, belirlenen uluslararası hava ulaştırma standartlarını Ekler (Annex) aracılığıyla yayımlamaktadır. Hava taşımacılığının uluslararası kuralları için günümüzde 19 adet Ek (Annex) bulunmaktadır. Annex (Ek) 17 ve ilgili Dokümanlar ile Annex 9 Facilitation (Tesis/Kolaylıklar), Annex 14 Aerodromes - Design and Operations (Havaalanları - Dizayn ve Operasyonları), Annex 18 The Safe Transport of Dangerous Goods by Air (Tehlikeli Maddelerin Hava yolu ile Güvenli Taşınması), Annex 19 Safety Management System (Emniyet Yönetim Sistemi) vb. yayınlar havaalanı yer hizmetleri faaliyetlerinin emniyetli ve düzenli bir şekilde yürütülmesi için gerekli standart ve tavsiyeleri içermektedir.

SHY-14A Hava alanı Sertifikasyon ve İşletim Yönetmeliği
Bu Yönetmeliğin amacı, sivil hava ulaşımına açık hava alanlarının sertifikasyonu ve işletimi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile İlgili Düzenlemeler
• 4857 sayılı İş Kanunu
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
• Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde
Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük
• Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
• Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği
• Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği
• Gürültü Yönetmeliği
• İlkyardım Yönetmeliği
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
• Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
• Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
Ayrıca; iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili yürürlükte olan kanun, tüzük ve yönetmeliklere
uyulması ve konu ile ilgili risk analizi yapılması esastır.

Havayolu taşımacılığı yapan bir uçak için ana yer hizmetleri işlemleri yolcu indirme, yolcu bindirme, ikram yükleme, temizlik, yakıt alma ve geri itme (pushback) olarak sayılabilir. Bu işlemler arasına bagaj boşaltma, sıhhi temizlik, içme suyu yükleme, bagaj yükleme ve buz önleme süreçleri eklenebilir.

DHMİ (Devlet Hava Meydanları İşletmesi) Genel Müdürlüğü yer hizmetleri kuruluşlarının bulundurması gerekli en az personel ve teçhizat listesi ile uygulama esaslarını bir talimat ile belirlemiştir.

SHY-22 Yönetmeliği’nde bahsi geçen ve özelliği olan teçhizat ile bu teçhizata ilişkin hususlar aşağıda yer almaktadır.
• Doğru Akım Üreteçi (Jeneratörü)
• Alternatif Akım Üreteçi
• Hava Aracı (ASU, Air starter unit)
• Yükleme Aracı (High Loader)
• Bagaj Çekme Aracı
• Uçak Çekme İtme Aracı
• Motorlu Yolcu Merdiveni
• Çekerli Yolcu Merdiveni
• Palet, Konteyner, Dolly (küçük tekerlekli taşıma aracı)
• Foseptik Aracı
• Su İkmal Aracı
• Buz Temizleme Aracı
• Soğutucu (ACU, Air condition unit)
• İkram Yükleme Aracı
• El Detektörü
• Güvenlik Kontrol Etiket Cihazı

Apron, yabancı madde hasarından (FOD, Foreign Object Damage) temizlenmelidir.