YENİLİK YÖNETİMİ

ULUSAL YENİLİK SİSTEMİ
Yenilik politikalarının kurumsallaşması ihtiyacı, işletmelerin ve ülkelerin karşı karşıya olduğu yoğun rekabetçi pazarların baskısından kaynaklanmaktadır. Yenilik algısına yönelik
kurumsal yaklaşımın önemi, farklı şekillerde tanımlanan Ulusal Yenilik Sistemi (UYS)
kavramını ortaya koymuştur. UYS, yeni teknolojilerin planlanması, alınması ve uygulanmasına yönelik özel sektör ve kamu kurum ve kuruluşlarının oluşturmuş olduğu bir
kurumsal şebeke olarak görülebilir. Yenilikçi performansı belirleyen teknolojik yetenek
ve bilginin üretim ve dağıtımına yönelik ilişkiler olarak tanımlanabilecek olan UYS, ülkelerin küresel pazardaki rekabet avantajına yönelik politika, strateji ve eylemlerin tümüdür.

Bu sistemin merkezinde olması gereken unsur ticari işletmelerdir. Rekabet avantajı
doğrudan ekonomik değer ile ilgili olduğundan mal ve hizmet üretiminde bulunan işletmeler, dolaylı bir etkisi olan diğer aktörlere göre daha önemli bir pozisyona sahiptir. UYS
içinde tanımlanan etkileşimin tarafları olan sistem aktörleri şu şekilde sıralanabilir:
• İşletmeler (mal ve hizmet üreticiler),
• Kamu kurumları (düzenleyici ve destekleyici kurumlar),
• Bilgi üreten ve Ar-Ge faaliyeti yapan kurumlar (üniversite, araştırma merkezleri),
• Finans kuruluşları (bankalar, fon sağlayıcılar).

Bölgesel Yenilik Sistemleri’nin önemli üstünlüklerini;
• Kültürel davranışlardaki göreceli homojenlik,
• Bölgesel aidiyetin gücü,
• Ortak hedeflerin paylaşılabilirliği oluşturmaktadır

Diğer şıklar başarılı bir ulusal yenilik sistemi için yapılacak olan değerlendirmede temel göstergelerindendir.

Daha önce belirtildiği gibi bölgesel sistemlerde gözlenen başlıca eksiklik, kuruluşlar
arasındaki etkileşimin zayıflığı olmaktadır. İşletmeler çoğu zaman arz tarafındaki kuruluşları bilgi, uzmanlık ve destek açısından yeterli bulmamakta, güven ortamlarının zayıflığı nedeniyle işletmeler arasındaki ilişkiler kalıcı işbirliklerine dönüşememektedir.

Yenilik unsurunun en önemli iki aktörü olan akademisyen ve sanayicinin ortak bilgi
havuzunda (teknoloji transfer merkezleri) biraraya getirilmesi elzemdir. B

Post- Marshall’cı perspektifin ele aldığı yeni görüşte olduğu gibi en son “sanayi bölgeler” kavramı, özellikle son yirmi yılda, çok tartışmalı bir akademik konu haline gelmiştir.
Endüstriyel bölge fikrini savunan bilim adamları yeni endüstriyel organizasyonuna yön
verecek üretim modeli olarak Fordist üretim tipinin gündem dışı kaldığını ileri sürmektedirler. Fordist üretim modeli dikey bir şekilde biraraya gelmiş üretim sistemlerinden
oluşmaktadır. Endüstriyel gelişme ve endüstriyel pazardaki müşterilerin yeni ihtiyaçlarına
bağlı olarak, daha esnek bir yapıya ihtiyaç duyulmuştur. Sanayi bölgeleri, bağımsız küçük
ve orta ölçekli işletmeler arasında oluşan dikey üretim sistemi anlamına gelen esnek uzmanlaşma ile açıklanmıştır.

Serbest Bölgeler
Serbest bölgeler; ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınaî ve ticari faaliyetler için daha
geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir.
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununda serbest bölgelerin kurulması ve işletilmesindeki
temel amaçlar; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmektir.

Bilim, teknoloji, yenilik politikalarını ve uygulama araçlarını ulusal düzeyde belirleyip yürürlüğe koymak ve uygulamada eşgüdümü sağlamakla görevli çeşitli kamu kurumları tanımlanmaktadır. UYS’i kurmaya yönelik politikalar, doğal olarak, bu kurumlar tarafından
tasarlanıp yürürlüğe konmaktadır. Türkiye’nin bilim, teknoloji ve yenilik alanında en üst
düzeydeki politika belirleme organı Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK)’dur.

Bu kriterler objektif bir şekilde bağımsız otoriteler tarafından uygulanarak ülkelerin
yenilikçilik düzeyleri ölçülmekte ve rekabet analizleri yapılabilmektedir. Avrupa Birliği
tarafından uygulanan ve 2001 yılından beri Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Yenilik Endeksi (Innovation Union Scoreboard), ülkelerin yenilikçilik yetkinliğini ve rekabetçiliğinin ölçülmesinde uluslararası genel kabul gören benzer göstergeler sunmaktadır. T

Nihayetinde hem ülke içerisindeki yenilik faaliyetleri ve harcamaları, nitelikli işgücü
ve patent sayısı ile küresel pazarda elde edilen rekabetçi pozisyon (diğer ülkelerle olan
etkileşimler olarak değerlendirilebilir) ulusal yenilik düzeyinin göstergesi olarak kabul
edilmektedir. Merkezi hükümet tarafından belirlenen ulusal bilim ve teknoloji politikalarının ticari yeniliğe dönüşümü ve küresel rekabetçilik getirmesindeki merkezi rol özel
sektörü temsil eden ve teknoloji yoğun üretim ve hizmet faaliyetlerinde bulunan ticari
işletmelerdir.