Jeotermal Enerji
Plaka Tektoniği nedir ?
Plaka Tektoniği : Yer kürenin dış kısmını oluşturan ve levha adı verilen büyük kütlelerin manto tabakası üzerinde hareketini ve bu hareketlerin sonuçlarını inceleyen alt bilim dalı.
Yerkürenin kabuk bölgesinden derinlere doğru gidildikçe her 100 metrede yerkürenin sıcaklığı kaç derece artar ?
ortalama 2,5 - 3,0o C
Yerkürenin kabuk bölgesinden derinlere doğru gidildikçe aktif tektonik bölgelerde her 100 metrede yerkürenin sıcaklığı kaç derece artar ?
ortalama 10o C
Yerkürenin yarıçapı ne kadar ?
6371 km
Değişken olan yerkabuğu kalınlığı en çok ne kadardır ?
50 km
Jeotermal gradyan nedir ?
Yer sıcaklığının derinlikle artma/artış miktarı
Yüzey sıcaklığı 16o C ve jeotermal gradyan = 4 olan bir yerde 60o C sıcaklığa ulaşmak için en az kaç metrelik sondaj kuyusu delinmesi gerekir ?
Tderin = Tyüzey + Jeotermal gradyan x Derinlik ;
60 = 16 + (4 / 100) x derinlik ; derinlik = 44 x (100 / 4) = 1.000 m
Volkanik bir bölgede yüzey sıcaklığı 18o C ve 300 metrelik sondaj kuyusu dibinde sıcaklık 30o C olarak ölçülmüştür. Burada 600 metrelik bir sondajda ölçülebilecek sıcaklık nedir?
Tderin = Tyüzey + Jeotermal gradyan x Derinlik ;
Jeotermal gradyan = (Tderin - Tyüzey ) x (100 / Derinlik) = 12 x 100 / 300 = 4 ;
Tderin = 18 + (6 / 100) x 600 = 54o C ;
Jeotermal sistemler, akışkan içeriğine kaç guruba ayrılır ?
2 : Hidrotermal kaynaklar, Kızgın kuru kaya
Jeotermal sistemleri oluşturan parametreler nelerdir ?
ısı kaynağı, ısıyı taşıyan akışkan, örtü kaya (geçirimsiz kayaç), ve rezervuar
Hidrotermal kaynakların başlıca özelliği nedir ?
Gözenekli ve/veya çatlaklı yapıda olup ısı enerjisini yüzeye taşıyan akışkana sahip olan kaynaklardır.
Hidrotermal kaynaklarda örtü kaya nedir ?
Yüzeye doğru yükselmeye başlayan sıcak akışkanın rezervuarda depolanmasını sağlayan yeraltı katmanıdır. Rezervuarın üzerinde bulunur ve geçirgenliği yoktur.
Isıyı taşıyan jeotermal akışkan çoğu zaman nedir ?
meteorik (yağmur ve/veya kar) su. Bu akışkan, genellikle kayaçlarla etkileşime girip kayaçların içerisindeki mineralleri bünyesine almasından dolayı kimyasal maddeler ile birlikte bazı gazları (CO2 gibi) içerir.
Isıyı taşıyan jeotermal akışkanın fazları nelerdir ?
Sıcak su, kuru buhar veya sıcak su-buhar ; sıcaklık ve basınca bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Hidrotermal kaynaklarda hazne nedir ?
Hazne (rezervuar), ısıyı taşıyan akışkanın ilerleyebileceği geçirgen ve gözenekli kayaçlardır.
Hidrotermal kaynaklarda gözeneklilik nedir ?
Gözeneklilik (porozite ; porousity), kayacın boşluklarının toplam hacmine oranı
Hidrotermal kaynaklarda geçirgenlik nedir ?
Geçirgenlik (permabilite ; permeability) : kayacın akışkanları geçirme yeteneği
Kızgın kuru kaya nedir ?
Doğal çatlak ve gözenek geçirgenliği içermeyen ve yüksek sıcaklığa sahip kayaçlar
Özgül ısı nedir ?
Bir maddenin birim kütlesinin sıcaklığını birim derece arttırmak için gerekli olan ısı enerjisi miktarıdır. Özgül ısı birimi, kullanılan birim sistemine göre j/kg.K, j/kg.oC ya da cal/g.oC olabilir.
Uluslararası standart güç birimi nedir ?
Watt : J/s olarak da tanımlanır. Adını, İskoçyalı bilimci James Watt'tan alır.
Bir radyatörlü ısıtma sisteminde suyun kütle akış hızı 4 kg/s ve radyatör giriş ve çıkış sıcaklığı 90oC ve 50oC ve ortalama özgül ısı 4 kj/kgoC ise aktarılan ısıl gücü kaç Watt'tır ?
Güç = Kütle Akış Hızı x Ortalama Özgül Isı x Sıcaklık Farkı
= 4 kg/s x 4 kj/kgoC x 40oC = 640 kj/s = 640 kilowatt = 640.000 watt
Ülkemizin ilk jeotermal santrali hangisidir ?
Kızıldere Jeotermal Enerji Santrali (Sarayköy – Denizli) : aynı zamanda en büyük
Kuru Buhar Santrali nedir ?
Elektrik üretimi esnasında hiçbir ayırma işlemine ihtiyaç duyulmadan, türbin ve jeneratör vasıtasıyla elektrik üretiminin gerçekleştiği doğrudan buhar çevrimi olarak adlandırılan santrallerdir.
Kuru Buhar Santralleri kaç tiptir ?
2 : Yoğunlaştırıcılı (konderserli ; with condenser) ve yoğunlaştırıcısız (kondersersiz ; without condenser)
Flaş Buhar Santrali nedir ?
Jeotermal akışkanı sıvı ya da sıvı-buhar olan, ayırıcı, türbin, jeneratör vasıtasıyla elektrik üretiminin gerçekleştiği santallerdir.
Flaş Buhar Santralleri kaç tiptir ?
2 : Tek flaşlı, Çift flaşlı
İkili Çevrim Santrali nedir ?
Yeraltından elde edilen jeotermal akışkanın ısısını ikincil akışkana aktararak kapalı çevrimde ısı değiştirici, türbin ve jeneratör vasıtasıyla elektrik üretimi gerçekleştirilen santrallerdir.
İtici enerji kullanarak ısı akış yönünü tersine (düşük sıcaklıktan yüksek sıcaklıktaki ortama doğru) çevirebilen cihaz hangisidir ?
Isı Pompası