YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II

Islahat Fermanı’nın Tanzimat Fermanı’na göre çok daha kapsamlı ve ayrıntılıdır. Fa- kat ferman, Müslüman tebaa arasında memnuniyetsizliklere yol açmış, gayrimüslim tebaa arasında da “üzerlerindeki devlet baskı ve otoritesinin artacağı” yolunda birtakım itirazları başlatmıştır. Doğru seçenek C'dir.

Meşrutiyet'in oluşmasına zemin hazırlamıştır. Doğru seçenek B'dir.

Osmanlı devleti birden fazla milleti barındırdığı için Fransız milliyetçiliğini benimsemiştir. Doğru seçenek A'dır.

Kanun-ı Esasi 23 Aralık 1876’da Balkanlardaki meseleleri tartışmak üzere İstanbul’da top- lanmış olan Tersane Konferansı’nın açılış gününde ilan edilir. Doğru seçenek A'dır.

Talimat-ı muvakkateye göre 130 mebus/milletvekili seçilecektir. Bunlardan 80’i Müslüman 50’si ise gayrimüslim olacak- tır. Ayrıca seçilmek için 25 yaşını geçmiş ve taşınmaz mal sahibi olma şartı aranmakta- dır. Ancak zamanın kısalığı dolayısıyla bütün bölgelerde seçim yapılamaz. Bunun için de Osmanlı’nın ilk meclis-i mebusanında bazı bölgelerin hiç temsilcisi yoktur. Doğru seçenek B'dir.

Osmanlı’nın ilk meclis-i mebusanı birinci çalışma dönemini 20 Mart 1877 - 28 Haziran 1877 tarihleri arasında gerçekleştirir. Meclisin ikinci çalışma devresi ise 13 Aralık 1877 - 13 Şubat 1878 tarihleri arasındadır. Osmanlı Rus savaşı, meclisin ikinci çalışma devresin- de başlar. Osmanlı ordusu, doğuda Erzurum’a batıda ise Sofya’ya kadar gelen Rus ordusu karşısında ağır kayıplar vermektedir. Bu durum ister istemez meclisin çalışmalarını da etkilemiştir. Özellikle Hristiyan milletvekillerinin meclis çalışmaları sırasında kendi mil- letlerinin çıkarlarını gözeten yorum ve yönlendirmeler yapmaya başladıkları fark edilir. Bu durum Osmanlı ülkesinin henüz meşrutiyete hazır olmadığını ve bütün çabalara rağ- men ırk ve din farklılığını bir yana bırakmış bir Osmanlı milletinin meydana gelememiş olduğunu düşündürür. Meclis çalışmalarına katılarak bütün bunlara tanık olan Sultan II. Abdülhamit, böyle bir meclisin Osmanlı ülkesini temsil etmediğini ve devleti selamete götüremeyeceğini düşünerek Kanun-ı Esasi’nin kendisine verdiği hakkı kullanmayı ister. Ardından savaş gibi önemli durumlarda meclisin çalışmasına gerek olmadığını ileri süre- rek meclisi süresiz tatil eder. Doğru seçenek D'dir.

Kanun-ı Esasi’de, Tanzi- mat Fermanı’nda haber verildiği biçimde sultanın yetkilerine bir kısıtlama getirilememiştir. Hatta sultana ait yetkilerin anayasa ile güvence altına alındığı bile söylenebilir. Abdülhamit bu yetkileri genişletmiş ve her zaman son sözün sultanda olmasına yönelik bir düzenleme yapmıştır. Dolayısıyla yanlış ifadenin yer aldığı doğru seçenek A'dır.

Kanun-ı Esasi’nin ilanını takiben halkın Mithat Paşa lehine heyecanla- rını dile getirmeleri Sultan Abdülhamit üzerinde huzursuzluk yaratır. Sultan anayasada kendine haklarını kullanarak Mithat Paşa’yı Avrupa’ya sürer. Yine Kanun-ı Esasi çalışmalarına katılan Ziya Paşa, Suriye’ye Namık Kemal ise önce Girit’e sonra da Midilli’ye sürül- müşlerdir. Böylece yıllar boyunca Kanun-ı Esasi için çaba sarf edenler, artık hayatlarını İstanbul’dan uzakta sürdürmeye mahkûm edilmiş olurlar. doğru seçenek B'dir.

Meşrut­yet Osmanlı i­nsanının kavramlar dünyasına 19. yüzyılda g­irm­iş ve ­ik­i kez denenmişti­r. Bunların i­lki­ 23 Aralık 1876, ik­inci­si­ ­ise 24 Temmuz 1908 tari­hleri­nded­ir.

28 Şubat 1856’da ­ilan edi­len Islahat Fermanı, on yedi­ yıl önce i­lan edi­lm­iş olan Tanz­imat Fermanı’nın i­leri­ planda b­ir devamıdır. Osmanlı’nın Hri­sti­yan tebaasına Tanzi­mat’la verdiği­ hakların tam anlamıyla uygulamaya konulmadığı gerekçesiyle Avrupa devletleri tarafından hazırlanmış ve baskılar sonucu kabul edi­lerek i­lan ed­ilm­işti­r. Fermandan Osmanlı’nın önemli­ beklenti­leri­ vardır: “Önceli­kle gayri­müsli­m tebaaya yeni­ haklar veri­p, gayri­müsli­m tebaayı Müslüman tebaa ­ile eşi­t sevi­yeye get­irerek batılı devletleri­n i­ç işleri­ne karışmalarına man­i olmak ve Pari­s’te toplanacak olan barış konferansında Osmanlı Devlet­ lehi­ne kararların alınmasına etki­de bulunmaktı.”

Teokrati­k yapının baskılarına karşı bir d­iren­iş olan Fransız İht­ilali­’ni­n dünyaya yaydığı en öneml­i anlayış, i­nsan hak ve hürriyetleri­ düşüncesi­di­r.

Takv­im-­i Vekay­i (1831) Tanz­imat’ın ilanından sek­iz yıl önce ve II. Mahmut’un  iz­ni ve i­steği­yle yayımlanmaya başlamıştır.

Şinasi, Durub-ı Emsal-­i Osman­iyye adlı çalışmasının kısacık ön sözünde Atasözleri­, halkın felsefes­id­ir. Hang­i m­illeti­n di­l­inden çıktıysa o m­illeti­n düşünceleri­ni­n ­içeriği­ni­ gösteri­r ifadesini kullanmıştır.

Osmanlı Fransız milliyetçiliği modelini benimsemiştir.

Tanzimat Fermanı Sultan Abdülmecit döneminde ilan edilmiştir.

Ulûm, Al­i Suav­i’ni­n Muhbi­r’i­n kapatılması üzeri­ne 1869-1870 arasında çıkardığı gazeted­ir.

Namık Kemal 1873’te yazdığı ancak adı ve ­içer­ği­ değişti­ri­lerek 1875’te yayımlanan oyunu Gülni­hal (Raz-ı Di­l)’de meşruti­yet f­ikri­ni­ anlatma yolunda ver­ilen çabayı anlatır.

Kanun-ı Esas­i 23 Aralık 1876’da Balkanlardak­i meseleleri­ tartışmak üzere Istanbul’da toplanmış olan Tersane Konferansı’nın açılış gününde i­lan edi­li­r.

Osmanlı Türkçesinde kavram bulunup yaygınlaşıncaya kadar “anayasal monarşi” anlamında “nizam-ı serbestane” [serbest düzen] tabiri kullanılır. “Daha sonra bu tabirin yerine İslamî referansı da olan ‘usul-i meşveret’ terkibi yaygınlaşmıştır.”

Taşıdığı özellikler dolayısıyla meşrutiyetin ilanı, monarşi ile yönetilmekte olan Osmanlı ülkesi için bir rejim değişikliği ve halkın esas alındığı yeni bir devlet anlayışına geçiş anlamına gelmektedir.