YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II - Deneme Sınavı - 4

Cami’ud düvel tercüme heyeti’nin döneme kazandırdığı eserlerden biridir. Tercüme Heyeti, içlerinde divan şairi Nedim’in de bulunduğu, dönemin dil bilen insanlarından oluşan yirmi beş – otuz kişilik bir gruptur. yüzyıl başında faaliyet gösteren bu ilk tercüme heyeti, 1821’deki Rum isyanı sonrasında kurulan ve “Tercüme Odası” adıyla bilinen heyetten farklıdır. Bu heyet bürokrasiyle ilgilenmez; heyetin memurlara ve gençlere dil öğretmek gibi bir amacı bulunmaz. Öte yandan tercüme odası devletin dış ülkelerle yazışmalarını takip etmek, bürokratik metinlerin çevirisini yapmak ve aynı zamanda başta Fransızca olmak üzere Avrupa dillerinin öğrenilmesini sağlayan bir dil okulu gibi hareket etmek maksadıyla kurulmuştur.

Yabancı devletlerin Osmanlı topraklarında daimî elçi bulundurmaları İstanbul’un fethinin hemen arkasındandır. İlk olarak 1475’te Venedik Cumhuriyeti İstanbul’da bir elçilik kurmuştur. Onu Lehistan, Rusya, Fransa, Avusturya, İngiltere ve Hollanda izlemişlerdir.

Osmanlı Devleti’nin ilk daimî büyükelçiliği 1793’te İngiltere’nin başşehri Londra’da kurulmuştur. Daimî statüdeki ilk Osmanlı sefiri ise Londra’ya atanmış olan Yusuf Agâh Efendi’dir.

Avrupa ile yakınlaşmaların söz konusu olduğu bu dönem Patrona Halil İsyanı (1730) ile ister istemez bir duraklamaya uğramıştır. Ancak artık önüne geçilemez bir süreç de başlamıştır. Sonraki yıllarda “ıslahat” adı verilen yenileşme hareketleri, Batı’yı yakından takip eden, Batılılaşmanın önemine inanmış devlet adamları tarafından yönlendirilir.

Osmanlı tarihinde gerileme döneminin başlangıcı sayılan Karlofça Antlaşması (1699) Sultan II. Mustafa döneminde imzalanmıştır. Karlofça; Avusturya, Lehistan, Venedik’in oluşturdukları “kutsal ittifak” ile imzalanmış olan bir antlaşmadır.

Karlofça; Avusturya, Lehistan, Venedik’in oluşturdukları “kutsal ittifak” ile imzalanmış olan bir antlaşmadır. Osmanlı’nın Batı’da en büyük toprak kaybı bu antlaşma ile gerçekleşmiş ve Avrupa’nın askerî üstünlüğü somut biçimde fark edilmiştir.

Mustafa, “Edirne Vakası” (1703) olarak tarihe geçen bir yeniçeri ayaklanmasıyla tahttan indirilmiş ve yerine III. Ahmet sultan olmuştur.

Ahmet, Lale Devri (1718-1730) olarak bilinen ve önemli ıslahatların yapıldığı dönemin sultanıdır. Lale Devri’ni başlatan Pasarofça Antlaşması’na kadar Kırım’ı ele geçirmek ve Karadeniz’e inmek isteyen Rusya ile uğraşılmıştır.

Sultan III. Ahmet, Osmanlı’nın Avusturya ve Venedik ile giriştiği mücadele ve sonunda yeni toprak kayıplarının geldiği Pasarofça Antlaşması (1718) da bu sultan dönemindedir. Pasarofça Antlaşması, Batı’nın askerî ve teknik üstünlüğünün tam anlamıyla kabulünü ve Lale Devri ıslahatlarını getirmiştir.

Sultan I. Abdülhamid, Kırım’ın kaybını getiren Küçük Kaynarca Antlaşması (1774) bu sultanın dönemindedir. Bu antlaşmayla Rusya’ya savaş tazminatı vermek zorunda bırakılan Osmanlı, Rus gemilerinin tekrar Karadeniz’e inerek ticarete başlamalarının önünü açmak zorunda kalmıştır.

1739’da Avusturya ile imzalanan Belgrat Antlaşması ve Rusya ile imzalanan Niş Antlaşması (1739) ile Pasarofça Antlaşması’nda (1718) kaybedilen toprakların bir kısmı geri alınabilir ve Rusya’nın Karadeniz’den çekilmesi sağlanır. Böylece devlet kısa bir sürelik de olsa kendine güven duygusunu tazeler.

Mahmut, askerî alandaki ilk yenilikleri yapma cesaretini gösteren sultandır. Onun bu konudaki akıl hocalığını Humbaracı Ahmet Paşa yapar. Sıfatından da anlaşılacağı üzere bir topçu subayı olan Ahmet Paşa, Üsküdar’da Avrupai usullere uygun bir topçu ocağı kurar.

Tarihçi Halil İnalcık ise aşiretin Bizans ile yaptığı ve kazandığı ilk savaş olan Koyunhisar Savaşının tarihi 1302’yi Osmanlı Beyliğinin kuruluşu kabul eder. Orhan Bey ise beyliği devlete dönüştürmüş ve kurumsallaşma yönünde önemli adımlar atmıştır.

Tarihçi Halil İnalcık ise aşiretin Bizans ile yaptığı ve kazandığı ilk savaş olan Koyunhisar Savaşının tarihi 1302’yi Osmanlı Beyliğinin kuruluşu kabul eder. Orhan Bey ise beyliği devlete dönüştürmüş ve kurumsallaşma yönünde önemli adımlar atmıştır.

Osman Bey’den itibaren I. Ahmet’e (1603-1617) kadar padişahlık babadan oğula geçmiştir. I. Ahmet’ten sonra bazen kardeşlere, yeğenlere de taht bırakılmıştır. Osmanlı Devletinde, 1299’daki kuruluştan 1922’ye kadar geçen süre içerisinde 36 padişah tahta çıkmıştır. 46 yıl hükümdar olan I. Süleyman (Kanuni, 1520-1566) en uzun, 93 gün padişahlık yapan V. Murat (1876) en kısa süre tahtta kalan padişahlardır.

Osman Bey’den itibaren I. Ahmet’e (1603-1617) kadar padişahlık babadan oğula geçmiştir. I. Ahmet’ten sonra bazen kardeşlere, yeğenlere de taht bırakılmıştır. Osmanlı Devletinde, 1299’daki kuruluştan 1922’ye kadar geçen süre içerisinde 36 padişah tahta çıkmıştır. 46 yıl hükümdar olan I. Süleyman (Kanuni, 1520-1566) en uzun, 93 gün padişahlık yapan V. Murat (1876) en kısa süre tahtta kalan padişahlardır.

Osmanlı padişahlarının, hükümdarlıklarının işareti olan bazı nesneler vardır: Hükümdarlık makamı olan taht, Hâkimiyeti gösteren tuğlar, Padişahın adının, baba adının, “han, şah, el-muzaffer” gibi bir sıfatının bulunduğu ve özel bir kaligrafiyle yazılan tuğra, Altından yapılan ve sadrazamda bulunan mühür, Padişah adına yazılan ve üzerinde padişahın mührünün bulunduğu, içeriğine göre ferman, berat, menşûr, hatt-ı hümayunları ifade eden hatt-ı şerifler, Sancak-ı şerif diye de adlandırılan, Kanuni dönemine kadar dört taneyken daha sonra yedi adet olan ve hükümdarlığın göstergesi kabul edilen saltanat sancakları.

Osmanlı padişahlarının, hükümdarlıklarının işareti olan bazı nesneler vardır: Hükümdarlık makamı olan taht, Hâkimiyeti gösteren tuğlar, Padişahın adının, baba adının, “han, şah, el-muzaffer” gibi bir sıfatının bulunduğu ve özel bir kaligrafiyle yazılan tuğra, Altından yapılan ve sadrazamda bulunan mühür, Padişah adına yazılan ve üzerinde padişahın mührünün bulunduğu, içeriğine   göre ferman, berat, menşûr, hatt-ı hümayunları ifade eden hatt-ı şerifler, Sancak-ı şerif diye de adlandırılan, Kanuni dönemine kadar dört taneyken daha sonra yedi adet olan ve hükümdarlığın göstergesi kabul edilen saltanat sancakları.

Osmanlı padişahlarının, hükümdarlıklarının işareti olan bazı nesneler vardır: Hükümdarlık makamı olan taht, Hâkimiyeti gösteren tuğlar, Padişahın adının, baba adının, “han, şah, el-muzaffer” gibi bir sıfatının bulunduğu ve özel bir kaligrafiyle yazılan tuğra, Altından yapılan ve sadrazamda bulunan mühür, Padişah adına yazılan ve üzerinde padişahın mührünün bulunduğu, içeriğine   göre ferman, berat, menşûr, hatt-ı hümayunları ifade eden hatt-ı şerifler, Sancak-ı şerif diye de adlandırılan, Kanuni dönemine kadar dört taneyken daha sonra yedi adet olan ve hükümdarlığın göstergesi kabul edilen saltanat sancakları.

Divan’da alınan kararlar, niteliğine göre mühimme, ahkâm, tahvil, ruus vb. defterlere kaydedilir ve bu defterler mühürlenerek defterhanede korunurdu. Bu defterlerin tutulmasını reisülküttap ve onun emrindeki beylikçi üstlenmiştir.