YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II - Deneme Sınavı - 19

Osmanlı Devleti’ndeki iyileştirme çalışmalarını 18. yüzyılın başından, III. Selim’in Nizam-ı Cedit girişiminden başlatmak yaygın kabul gören bir anlayıştır. Her ne kadar daha önce de kimi padişahların iyileştirme, düzeltme çabaları olmuşsa da bu padişah tarafından yapılan çalışmaların sistemli ve bütüncül bir nitelik taşıması bu dönemden başlayarak sonuna kadar İmparatorluğun reform çalışmalarının birbirini izleyen ve hemen hepsinin aynı doğrultuda kabul edilebileceği zincirleme bir ıslahat süreci olarak değerlendirilmesini sağlamaktadır. Bu süreçlerdeki iyileştirme faaliyetlerinin ortak niteliği, Devlet’in giderek hızlanan gerileme ve çöküşünün önüne geçmek ve bütün bu girişimlerin süreç içerisinde daha da belirgin bir biçimde Batı’daki gelişmeler örnek alınarak yapılması olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Name-i Hümayun

Gutenberg'in ilk kitabının basımını bitirmesi, Hindistan yolu ve Amerika kıtasının keşfedilmesi, Rönesans devrinin açılması Osmanlı Devletinin gerileme döneminde Avrupa'da ortaya çıkan gelişmelerden iken; topçulukla ilgili buluşların yapılması daha öncesinde, 15.yy'da gerçekleşmiştir.

Bahsi geçen Fransız elçisi Marquis de Nointel, Fransız büyükelçiliğini yaptığı dönemde elçilik binasına İtalyan Farnese tiyatrosunun küçük bir örneğini yaptırmıştır ve oyunları İstanbulluların da seyredebilmesi için özel olarak bir amfiteatr yaptırmış; hattâ Müslüman kadınlar için bir de kafes hazırlatmıştır.

İbrahim Paşa'nın sadrazamlığı sırasında Osmanlı-Fransız ticari ilişkilerinde de ilerleme kaydedilir. Lale Devri’ndeki renkli yaşantı seyyahların ve Osmanlı Devleti’ndeki Avrupalı elçilerin de etkisiyle Avrupa’da - özellikle Fransa’da- Osmanlıların sosyo-kültürel yapısını merak eden bir hayran kitlesi oluşturur. 1721’de Paris’te Türk elçiliği tarafından başlatılmış olan Turquerie dalgası İstanbul’da daha küçük çaptakı Frenkleşmiş yaşam tarzı ve tavırlarına paralel olarak ortaya çıkar. Aynı zamanda Fransız kültürünün etkisi sarayda ve Osmanlı seçkinleri arasında giyim kuşam, mimari ve mobilya tercihlerinde karşımıza çıkar.

Paris'e elçi olarak görevlendirilen Yirmisekiz Çelebi Mehmet'in yazdığı Sefaretname adlı eserinin etkisi Lale Devri'nde Osmanlı Devleti'nin Avrupa ile olan kültürel ilişkilerde açıkça görülmektedir.

Avrupa ülkeleri hakkında güvenilir bilgi edinmek ve bu ülkelerdeki yerleşik uygulamalarla aynı mesafeye gelmek amacıyla belli Avrupa şehirlerinde kalıcı Osmanlı elçilikleri açılması kararı III.Selim tarafından verilmiştir.

Fransız İhtilali'nden 5 sonra 1794'te İstanbul'daki Fransız büyükelçiliğinde kurulan matbaanın asıl amacı Fransa'nın devrim fikirlerini ülke dışında yaşayan vatandaşları arasında yaymak ve milli çıkarlarını korumaktır.

1831 yılında ilk kez basılan Takvim-i Vekayi gazetesi Osmanlı Devleti'nin ilk resmi gazetesi olması ile önem taşımaktadır.

İlk kez Avrupa'dan ülkeye gelenler için pasaport uygulamasına II.Mahmut geçilmiştir.

Devletin gerileme dönemi olan 17. ve 18. yüzyıllarda yapılan kimi iyileştirme çalışmalarına daha önce de nizam-ı cedit adı verilmiş olsa bile bu kavram tarihte III. Selim’in giriştiği geniş çaplı yenilik girişimleri için kullanılmaktadır.

III. Selim döneminde yapılan önemli uygulamalardan birisi Avrupa başkentlerinde daimi elçilikler açılmasıdır. Bu döneme kadar, uzun zamandan beri Avrupalı devletlerin İstanbul’da daimi elçilikler bulundurmasına karşın Osmanlı Devleti ihtiyaca göre belli sürelerde ve belirli konuları görüşmek üzere elçiler gönderir, “fevkalade elçi” sıfatı taşıyan bu elçiler, görevin tamamlanmasıyla ülkeye geri dönerdi. Ancak bu uygulama Avrupa’daki değişmelerin zamanında ve hakkıyla fark edilmesine yardımcı olmamıştır. III. Selim, özellikle Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri zamanında öğrenmek amacıyla elçiliklerin kurulmasına karar vermiştir. Böylece 1794’te Londra, 1797’de Paris, Berlin ve Viyana’ya ilk daimi elçiler görevlendirildi.

1821’de başlayan Rum isyanı, 1827’de Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın donanmasının da yardımıyla bastırılmıştır.

"Asakir-i Mansure-i Muhammediye" isimli askerî teşkilat II. Mahmut zamanında kurulmuştur.

Belirtilen maddeler, Tanzimat Fermanı'nda yer alan maddelerdendir.