YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ II - Deneme Sınavı - 17

Yirmisekiz Çelebi Mehmet (ö. 1732), Osmanlı Devleti’nin ilk elçisi olarak atandığı Paris’te yazdığı Sefaretname ile tanınmıştır.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap A şıkkıdır.

III. Selim, özellikle Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri zamanında öğrenmek amacıyla elçiliklerin kurulmasına karar vermiştir. Böylece 1794’te Londra, 1797’de Paris, Berlin ve Viyana’ya ilk daimi elçiler görevlendirildi. İlk daimi elçiler olarak Londra’da Yusuf Âgâh Efendi, Paris’te Esseyit Ali Efendi, Viyana’da Münip Efendi, Berlin’de Aziz Efendi görev aldı. Devletin kurtuluşu için Viyana elçisi Ebubekir Ratıp Efendi’nin oradaki gözlemlerine
dayanarak bir rapor hazırlandı.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.

Yirmisekiz Çelebi Mehmet (ö. 1732), Osmanlı Devleti’nin ilk elçisi olarak atandığı Paris’te yazdığı Sefaretname ile tanınmıştır.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

Devletin kurtuluşu için Viyana elçisi Ebubekir Ratıp Efendi’nin oradaki gözlemlerine dayanarak hazırladığı rapor ile birlikte dönemin devlet adamlarına hazırlatılan raporlardan hareketle geniş çaplı bir reform programı yapan Sultan III. Selim, uygulamaya öneminden dolayı askerlik alanından başladı. Bu amaçla, 1775’te kurulan Mühendishane-i Bahri-yi Hümayun’un genişletilip donanmanın ıslahı için Tersane Nizamı yayımlandığı gibi, kara mühendis okulu olarak 1795’te Mühendishane-i Berri-yi Hümayun kuruldu.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

Devletin kurtuluşu için Viyana elçisi Ebubekir Ratıp Efendi’nin oradaki gözlemlerine dayanarak hazırladığı rapor ile birlikte dönemin devlet adamlarına hazırlatılan raporlardan hareketle geniş çaplı bir reform programı yapan Sultan III. Selim, uygulamaya öneminden dolayı askerlik alanından başladı. Bu amaçla, 1775’te kurulan Mühendishane-i Bahri-yi Hümayun’un genişletilip donanmanın ıslahı için Tersane Nizamı yayımlandığı gibi, kara mühendis okulu olarak 1795’te Mühendishane-i Berri-yi Hümayun kuruldu.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Sadrazam olan Alemdar Mustafa Paşa, ayanları İstanbul’a davet ederek tarihte Sened-i İttifak olarak anılan bir anlaşma yapmıştır. Devlet ile tebaası arasında, Padişah’ın yetkilerini kısıtlamayı da içeren ilk anlaşma olduğu için bazı tarihçilerce Magna Carta ile karşılaştırılan Sened-i İttifak’ın uygulama imkânı bulunmadan ortadan kalktığını, buna karşılık devletin merkezi gücünü zayıflatan bir etki yaptığını belirtmek gerekir.

 Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.

Sadrazam olan Alemdar Mustafa Paşa, ayanları İstanbul’a davet ederek tarihte Sened-i İttifak olarak anılan bir anlaşma yapmıştır. Devlet ile tebaası arasında, Padişah’ın yetkilerini kısıtlamayı da içeren ilk anlaşma olduğu için bazı tarihçilerce Magna Carta ile karşılaştırılan Sened-i İttifak’ın uygulama imkânı bulunmadan ortadan kalktığını, buna karşılık devletin merkezi gücünü zayıflatan bir etki yaptığını belirtmek gerekir.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.

Tanzimat Fermanı’nın ilan edildiği 19. yüzyıl hiç şüphesiz uzun zamandan beri süregelen birçok iç ve dış sorunla boğuşan Osmanlı Devleti’nin en bunalımlı dönemlerinden birisidir. Geçmişten gelen ve halledilememiş olan sorunların yanı sıra devlet gücündeki azalmaya oranla giderek artan huzursuzluk, iç isyan ve savaşlar Tanzimat Fermanı’na giden süreçte Osmanlı devlet adamlarının yenilik girişimlerini hangi koşullarda yapmaya çalıştığını anlamaya yardımcı olacaktır. Bu sorunları arasında başta Avrupa’nın Türkiye’ye bakışındaki zihniyeti gösteren “Şark Meselesi” gelmektedir. 18.yüzyılın sonuyla 19. yüzyılın hemen başındaki Osmanlı-Fransız, Osmanlı-Rus, İngiliz savaşları, Vahabi İsyanı, Kabakçı Mustafa İsyanı gibi meseleler İmparatorluğu yıpratmıştı. Bunun üstüne Sırp ve Yunan ayaklanmaları, Osmanlı - İran Savaşı, Fransızların Cezayir’i işgali, Mısır’da Mehmet Ali Paşa sorunu, Boğazlar Meselesi ve Londra Antlaşması 19. yüzyılın başından Tanzimat’ın ilanına kadar geçen yarım asırdan az bir sürede devletin mücadele etmek zorunda kaldığı dış sorunlardan bazılarıdır.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

İlk defa 1815 Viyana Kongresinde politik bir terim olarak kullanılan “Şark Meselesi”, bu tarihten sonra politikacılar, diplomatlar ve tarihçiler arasında giderek daha sık dile getirilmeye başlanmıştır. Bu kavramın alanını geriye doğru Türklerin Avrupa’ya ayak basmalarına, İstanbul’un fethine (1453), Anadolu’nun fethine (1071), hatta İslamiyetin doğuşuna kadar genişletenler vardır. Bununla birlikte kavramın kullanılması 19. yüzyılın başında olmuştur. Bu tarihten sonra ise Şark Meselesi kavramı bağlama ve kullananın niyetine göre farklı anlamlara gelmektedir. Genel olarak yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğünün korunması, ikinci yarısında ise imparatorluk topraklarının paylaşılması maksadıyla kullanıldığı görülüyor. Batılılar tarafından Osmanlı Devleti’nin iç ve dış siyasetinde görülen her krizin Şark Meselesi olarak anılması dikkati çekiyor. Kısacası, yüzyılın en dikkati çeken kavramı olan Şark Meselesi, Avrupa devletlerinin Osmanlı topraklarındaki niyetinin kavramlaştırılmış halidir. Buna göre Şark Meselesi, Batılı devletlerin Osmanlılarla ve Osmanlı topraklarındaki emelleri çerçevesinde  kendi aralarındaki ilişkileri de belirleyen bir anlam taşımaktadır. Bu açıdan Avrupa devletlerinin 19. yüzyıldaki denge politikalarını, çekişmeleri, pazarlıkları, anlaşmazlıkları ve savaşları aşağı yukarı arka planında hep Şark Meselesi, yani Osmanlının varlığı ve ortadan kaldırılması hesapları, zamanlama arayışları ile birlikte düşünmek gerekir. Denilebilir ki özellikle İngiltere, Fransa ve Rusya gibi büyük güçlerin kendi aralarındaki çekişmeleri olduğu gibi Osmanlılarla ilişkilerini de yönlendiren kavram budur.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Bütün seçenekler nişancının görevleri arasında yer almaktadır.

Adalet dairesinin şu şekilde formüle edildiği görülmektedir:
“1. Devlet ve mülk, yani ülke ve insanı birleştirerek devlet kuracak iktidara sahip olmak, diğer
bir ifadeyle hâkimiyeti elde bulundurmak, sağlam bir orduyu gerektirir.
2. Ordunun teşkili ve bakımı hükümdarın servet sahibi, devletin zengin olmasına bağlıdır.
3. Devletin zengin olması için, halkın zengin ve müreffeh olması şarttır.
4. Halkın refahı ve zengin olması da kanunların adil olmasına bağlıdır.
5. Devlet ve mülk olmadan adaleti sağlamak da mümkün değildir.
Bunlardan biri yok oldu mu, her şey yok olur, ne devlet kalır ne de mülk yani hâkimiyet.”

Fatih Sultan Mehmet (1432-1481)
döneminden itibaren Osmanlı devlet yapısında belirgin değişiklikler görülmüştür. Bunları bir kanunname ile düzene koyan Fatih, devletin temellerini yeniden biçimlendirmiştir.

Bütün seçenekler Osmanlı merkez teşkilatında yer almaktadır.

Orhan Bey beyliği devlete dönüştürmüş ve kurumsallaşma yönünde önemli adımlar atmıştır.

Bütün seçenekler Osmanlı padişahlarının hükümdarlıklarının işareti olan nesnelerdendir

Maliye Nezareti 1838 yılında kurulmuştur.

Osmanlı askerî teşkilatı Orhan Gazi zamanında oluşturulmuş atlı ve yaya birliklere dayanmaktadır.

Yanıt E'dir.

Yanıt D'dir.