YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I

Şiirde tür kavramı çeşitlidir; ama temel anlatı kipleri olarak 3 ana başlıkta toplanmıştır. Bunlar “lirik”, “epik” ve “dramatik”tir. Doğru cevap B’dir.

Lirik şiirin belirleyici vasıfları olarak, şairin doğrudan okura hitap etmediği, soyut ya da somut müphem bir varlıkla söyleştiği ve bu şiir türünün müzikal bir iç yapıya sahip olduğu söylenebilir. Doğru cevap D’dir.

Dinî ayin ve pratiklere ritüel denir. Lirik şiirin kökeninde bu tür mistik ritüellerin olduğu hep söylenmiştir. Doğru cevap A’dır.

Uzun, anlatısal şiirlere epik şiir denir. Doğru cevap C’dir.

Anlatı yapısı bir şiirin dokusunu oluşturan ana bileşenlerden oluşur. Bunlar “imaj”, “ses”, “ritim”, “ifade tonu” ve “anlam”dır. Doğru cevap B’dir.

Dokunma İmajı: “Kalbini ısırmadan okşayamam derini”. Doğru cevap E’dir.

Metonimi; dış dünyanın gerçekliğine tam anlamıyla yabancılaşmadan yapılan bir mecaz türüdür. Doğru cevap C’dir.

Yeni Eleştiri” (New Criticism) 20. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan ve etkisini günümüze dek sürdüren biçimci bir edebiyat eleştiri ekolüdür. Doğru cevap E’dir.

Tat İmajı: “Damakta serçe gibi seken bir şarap şimdi” (Cemal Süreya). Doğru cevap A’dır.

Görsel İmaj: “Güneşin tellerini geren bisikletçi” (Oktay Rifat). Doğru cevap C’dir.

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 25 “ŞİİR NEDİR? “ bölümünde “Şiir, dinleyici ya da okurda belirli bir duygusal etki uyandırır. Şiirde sözcük seçimi, söz dizimi ve duyularımıza hitap eden imajlar belirli bir anlam üretir. Şiir evrensel bir söz sanatıdır. Şiir, duyusal imajlar, ritim ve anlamın edebî bir üslupla kaynaştırıldığı bir sanattır.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 26 “ŞİİR TÜRLERİ “ bölümünde “anlatı modellerini T.S. Eliot “Şiirin Üç Sesi” başlıklı makalesinde şu sözlerle özetler: Seslerin ilki kendi kendine konuşan ya da hiç kimseyle konuşmayan şairin sesidir. İkincisi, küçük ya da büyük, bir dinleyici grubuna hitap eden şairin sesidir. Üçüncüsü, şairin, nazım biçiminde konuşan bir dramatik karakter yaratmaya giriştiği zamanki sesidir, yani kendisi olarak ne söyleyeceği değil, yalnızca başka bir hayalî karakter aracılığıyla konuşan ve gene hayalî bir karakterin sınırları içinde ne söyleyebileceği.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 26 “ŞİİR TÜRLERİ “ bölümünde “Tür kavramı çeşitlidir; ama burada, temel anlatı kiplerine yer vereceğiz. Bunlar “lirik”, “epik” ve “dramatik”tir. Kuşkusuz bu türlerin alt türleri de vardır. Örneğin; “mistik”, “ironik” ve “romantik” gibi anlatı türleri de “lirik”, “epik” ve “dramatik” başlıkları altında ele alınabilir. Çünkü sözünü ettiğimiz ana anlatı kipleri birer edebî tema, tarz veya akım değil, yapısal olarak ayırt edilebilir anlatı modelleridir. “ şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 33’de ŞİİRİN YAPISI konu başlığında “Anlatı yapısı ise bir şiirin dokusunu oluşturan ana bileşenlerden oluşur. Bunlar “imaj”, “ses”, “ritim”, “ifade tonu” ve “anlam”dır. Bir şiiri anlamlandırmak bu yapısal ögelerin birbiriyle olan ilişkilerini kavramak demektir.” şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap A seçeneği olacak. Sayfa 32 ŞİİRİN YAPISI konu başlığında “Edebî imajlar beş duyuyla algılanan imajların sanatsal bir amaçla yeniden üretilmesi iken nesnel imajlar beş duyumuzla algıladığımız her şey.” Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 36’da ŞİİRİN YAPISI konu başlığının Ses ve Ritim alt konu başlığında “İster aruz ister hece olsun, bütün vezinler ritim açısından şaire sınırlı bir yaratıcılık alanı sunar. Şairler bu sınırlı alanı olabildiğince etkili kullansalar da modern şiirde vezinlerin çizdiği çitin ötesine geçilir ve her şair kendi yaratıcılığını kullanarak özgün ritimler yakalamaya çabalar. Vezinsiz, yani belli bir ölçüye bağlı kalmadan ritim yaratmak, şairin her şiir için özgün bir ritim bulması demektir. “ Şeklinde açıklanmıştır.

Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 38’de ŞİİRİN YAPISI konu başlığında notlarında “Nesne ve olguların anlam açısından nasıl yabancılaştırıldığını sistematik bir şekilde kavramak için iletişim dilinden şiir diline doğru nasıl bir geçiş olduğunu örnekler eşliğinde inceleyebiliriz. Bunun için, öncelikle metonimi ve metafora yer vereceğiz. Bunlar şiirde en sık karşılaşılan mecazlardır ve dilin şiirsel işlevine farklı düzeylerde katkıda bulunurlar. Öte taraftan dili olabildiğince anlamdan soyutlayan şiirler de vardır. Bunlar çeşitli mecazlara bağlı olarak geliştirilebildiği için bu tip şiirlere genel olarak anlamsızlaşma örnekleri diyeceğiz.” şeklinde açıklanmıştır.

Sayfa 41’de ŞİİR ELEŞTİRİSİ konu başlığında “ Aşırı ya da yetersiz duygusallık göstermek. Bir şiirdeki imajları kendi istediği gibi yorumlayıp şiirin amaçlarının dışına çıkmak. Şiirde anlatılan bir konuyu kendi yaşantısı ile karıştırmak ve yorumu bu yöne kaydırmak. İnhibisyon, yani anlayış ve duyarlılıkta eksiklik göstermek. Richards’ın araştırmasında yer almaktadır.”

Doğru cevap E seçeneği olacak. Sayfa 48’de ŞİİR ELEŞTİRİSİ konu başlığında öğrenme çıktıları ve bölüm özeti kısmında “Şiir eleştirisi, bir şiirin türünü, ses ve ritim özelliklerini, imaj örgüsünü, anlam ve ifade tonunu çözebilmek için gerekli donanımı sağlar. Bir şiiri nesnel bir şekilde ele alıp irdeleyebilmek için, öncelikle metin merkezli bir yaklaşım geliştirmek gerekir.” Şeklinde açıklanmıştır.