YENİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 19

Orta Çağ’da tiyatronun gelişimi sekteye uğrar.
Bu dönemde kilise, tiyatroya karşı suçlayıcı bir tavır sergiler. Genel kanı, trajik sahne oyunlarının
ayartıcı olduğu, ruhu tuzağa düşürüp yozlaştırdığı,
bazı heyecanları bastıracak yerde beslediği, dolayısıyla sakıncalı olduğu yönündedir. Bu dönemdeki
anlayışa göre tiyatro, gerçek olmayana yer verdiği
ve kutsal ruha, ahlaka aykırı düştüğü için de tehlikelidir.

Üç Birlik: Eylemde, zamanda ve yerde birlik gözetilmesidir.

Fransa’da romantik tiyatronun başlıca temsilcileri Victor Hugo, Prosper Mérimée ile Alfred de Vigny’dir.

Gerçekçiliğe öncülük eden yazarlar arasında
Almanya’da Georg Büchner, Friedrich Hebbel;
Rusya’da Nikolay Vasilyeviç Gogol, Aleksandr Ostrovski gibi isimler dikkati çeker.

Tiyatroda alışılagelmiş çalışmalara karşı çıkılmalı, tiyatroya yenilik getirilmelidir.
• Geleceğin tiyatrosu, kendine örnek olarak
gece kulüplerini, müzikholleri, sirk gösterilerini almalıdır.Tiyatro, gerçeğin taklidini değil, ruhunu yansıtmalı ve bu öze popüler eğlence türlerinin biçimini
uygulamalıdır.
• Böyle bir tiyatronun özelliği, çeşitli gösteri araçlarının ögelerini bir araya getirmesi, genel olarak devingen bir görüntü sağlaması, oyuncular arasında canlı bir alışveriş kurması ve kaygısız bir atmosfer
yaratmasıdır

Deneme, 18. ve 19. yüzyılda bir edebî tür olarak gelişmesini sürdürür, özellikleri ve tanımı netleşir. Tek bir konuya bağlı kalmayan, belirli bir plan üzerinden yazılmayan, kişisel görüş ve düşüncelerin delillerle ispat etme kaygısı duyulmadan, kesin hükümler verilmeden ortaya konulduğu bir edebî tür olarak tanımlanır. Doğru cevap B'dir.

İslam dünyasında Eflatun olarak bilinen Platon, MÖ 427-347 yılları arasında yaşamış, Antik klasik Yunan filozofu, matematikçi ve Atina akademisinin kurucusudur. Doğru cevap E'dir.

Reşat Nuri Güntekin, Çağdaş Türk Edebiyatının ünlü roman, öykü ve tiyatro yazarıdır. Doğru cevap E'dir.

Eleştiri, bir sanat ya da düşünce eserini belli estetik ölçütler çerçevesinde sistemli bir biçimde değerlendiren, ait olduğu toplumun sanat ve düşünce dünyası içindeki yerini belirleyen yazıdır. Bir edebî tür olmasının yanı sıra eleştiri, sanatçının yaratıcılığını tamamlayan bir olgu, bir zihin faaliyeti olarak da tanımlanır. Doğru cevap C'dir.

Fransız yazar François Rabelais, Gargantua adlı kitabıyla modern Avrupa edebiyatının kurucularından biri olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Metinler arasılık; bir bakıma okurun tarih içinde yaptığı bir yolculuktur. Yazar eski (önceki) metinleri güncelleyerek yeni metinler/anlamlar üretirken okur da gizlenmiş metinlerin arayışındadır. Doğru cevap A'dır.

Eski edebiyatın edebî eleştiri bağlamında en önemli kaynağı tezkirelerdir. Tezkireler, devrin şairleri ile ilgili bilgi, yorum ve değerlendirmeler içerir. Aynı zamanda devrin edebiyat anlayışı ve değer sistemini de aktaran kaynaklarıdır. Doğru cevap E'dir.

Latin edebiyatında hicivden sonra en gelişmiş tür olarak nitelenir. Romalılar mektup türünde eski Yunan’dan daha güçlü örnekler verirler. Çeşitli nedenlerle şehirden uzakta olanlar merkez ile ilişkilerini mektuplar aracılığıyla sürdürürler. Politik, toplumsal düşünceleri ileten mektupların yanı sıra güzel bir üslupla kaleme alınmış özel mektuplara da rastlanır. Doğru cevap A'dır.

Lev Nikolayeviç Tolstoy, 1828-1910 yılları arasında yaşamış, Anna Karenina, Savaş ve Barış gibi dünya edebiyatında ses getirmiş romanların yazarıdır. Doğru cevap D'dir.

Safahat-ı Kalb, Fuad Köprülü’nün değerlendirmesine göre bir roman olmaktan çok aşk mektuplarının derlemesidir. Ancak mektupların zaman ve mekân bakımından birbirlerine bağlı olmaları, eserin kurgusu zayıf da olsa bir roman olarak kabul edilmesine neden olur. Doğru cevap B'dir.

Türk öyküsü Halid Ziya’yı takip eden yıllarda geleneksel unsurlarla bağını zamanla koparacaktır.

Deneme türü, adını ve kesin biçimini 16. yüzyı­lın ikinci yarısında Montaigne’in Denemeler (1580) adlı eserinden sonra alır. Doğru cevap A’dır.

Deneme türünün ilk örneklerine Yunan ve La­tin edebiyatlarında rastlanır. Eflatun’un (MÖ 429- 347) bazı diyalogları, Epiktetos’un (MS 50?-125?) sohbetleri, Cicero’nun (MÖ106-43) bazı eserleri, Seneca’nın (MÖ 4?- MS 65) bazı diyalog ve mek­tupları deneme özelliği göstermektedir. Doğru cevap B’dir.

Türk edebiyatına “tecrübe-i kalemiye” adıyla gi­ren deneme gazetelerle birlikte gelişir. Tercüman-ı Ahval’in (1860) yayın hayatına başlamasıyla gazete sütunlarında “Musâhabe” başlığı altında yer alan fıkra ya da sohbet olarak adlandırılan örneklerde denemenin özellikleri görülür. Doğru cevap D’dir.

Özyaşamöyküleri Türleri;

1-Belgesel Özyaşamöyküleri

2-Eğitsel Özyaşamöyküleri

3-Popüler Özyaşamöyküleri

4-Yazınsal Özyaşamöyküleri

Doğru cevap B’dir.